Karalność posługiwania się tytułem zawodowym „farmaceuta” bez uprawnień i inne przestępstwa w nowej ustawie o zawodzie farmaceuty

Nieuprawnione posługiwanie się tytułem zawodowym „farmaceuta” – art. 79 ZawFarmU

Pierwszy z czynów zabronionych ma polegać na nieuprawnionym posługiwaniu się tytułem zawodowym „farmaceuta”.

Jest to przestępstwo bezskutkowe oraz powszechne. Zagrożone jest karą grzywny lub karą ograniczenia wolności.

Jest to przestępstwo umyślne, które może być popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym.

Czynnością wykonawczą jest posługiwanie się tytułem zawodowym „farmaceuta” bez wymaganego uprawnienia. Dla popełnienia tego czynu, wystarczające będzie wyłącznie posługiwanie się tytułem zawodowym, niezależnie od okoliczności (na przykład w aptece, ale także w reklamie leków). Podkreślenia wymaga, że tytuł zawodowy „farmaceuta” nie jest równoznaczny z tytułem „magistra farmacji”, który nadawany jest absolwentowi jednolitych studiów magisterskich na kierunku farmacja (art. 3 pkt 1 ZawFarmU). Omawiany przepis, nie penalizuje posługiwania się tytułem „magistra farmacji”.

Prawo wykonywania zawodu farmaceuty przyznawane jest w drodze uchwały okręgowej rady aptekarskiej, osobie posiadającej odpowiednie, określone ustawą kwalifikacje (art. 13 ZawFarmU). Po złożeniu ślubowania, okręgowa rada aptekarska wydaje dokument „Prawo wykonywania zawodu farmaceuty”. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ZawFarmU, osoba, która posiada prawo wykonywania zawodu farmaceuty, ma prawo posługiwać się tytułem zawodowym „farmaceuta”. A contratio, osoba, która nie posiada prawa wykonywania zawodu farmaceuty, nie ma prawa posługiwać się tytułem zawodowym „farmaceuta”.

Wobec powyższego, posługiwanie się tytułem zawodowym „farmaceuta” nastąpi w każdej sytuacji, w której sprawca nie będzie posiadał prawa wykonywania zawodu farmaceuty (zarówno w sytuacji, w której tytuł nigdy nie został uzyskany, jak i wówczas, gdy prawo to zostało odebrane).

Sprawowanie opieki farmaceutycznej, udzielanie usługi farmaceutycznej lub wykonywania innych zadań zawodowych bez wymaganych uprawnień – art. 80 ZawFarmU

Kolejny z czynów zabronionych, wprowadza odpowiedzialność karną za sprawowanie opieki farmaceutycznej, udzielanie usługi farmaceutycznej lub wykonywanie zadań zawodowych, o których mowa w art. 4 ust. 4 ZawFarmU.

Jest to przestępstwo indywidualne, które może być popełnione przez osobę nieposiadająca wymaganych uprawnień. Co do zasady, będzie to sytuacja, w której sprawca nie posiada prawa do wykonywania zawodu, jednakże niektóre z czynności określonych w tym przepisie, wymagają spełnienia także innych warunków (np. świadczenie usługi farmacji klinicznej). Zaznaczenia wymaga, iż pomiędzy przepisem art. 79 ZawFarmU, a przepisem art. 80 ZawFarmU zachodzi zbieg pomijalny.

Przestępstwo zagrożone jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do roku. Jest to najsurowsza z sankcji przewidzianych w przepisach karnych ZawFarmU.

Jest to przestępstwo umyślne, które może być popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym.

Czynności wykonawcze zostały ustawowo zdefiniowane.

Opieka farmaceutyczna zgodnie z art. 4 ust. 2 ZawFarmU, stanowi świadczenie zdrowotne, w rozumieniu art. 5 pkt 40 ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1398), udzielane przez farmaceutę i stanowiące dokumentowany proces, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem prowadzącym leczenie pacjenta, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem indywidualnej farmakoterapii, obejmujące prowadzenie konsultacji farmaceutycznych wykonywanie przeglądów lekowych wraz z oceną farmakoterapii, opracowywanie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej, wykonywanie badań diagnostycznych określonych rozporządzeniem, wystawianie recept w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego.

Udzielanie usług farmaceutycznych, zostało określone w art. 4 ust. 3 ZawFarmU oraz obejmuje takie czynności jak m.in. wydawanie z apteki punktu aptecznego produktów leczniczych, wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, wyposażenia wyrobów medycznych, wyposażenia wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, aktywnych wyrobów medycznych do implantacji, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, sporządzanie produktów leczniczych połączone z oceną ich jakości, w tym trwałości, przeprowadzanie wywiadu farmaceutycznego, udzielanie porady farmaceutycznej, czynności wykonywane w aptece szpitalnej lub zakładowej, wykonywanie pomiaru ciśnienia krwi, usługi farmacji klinicznej

Czynności zawodowe, o których mowa w art. 4 ust. 4 ZawFarmU, zostały określone w ust. 5 tego przepisu oraz obejmują m.in. prowadzenie działalności dydaktycznej w uczelniach prowadzących studia na kierunku farmacja oraz badań naukowych i prac rozwojowych w dyscyplinie naukowej – nauki farmaceutyczne, zatrudnienie w Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej, w ramach którego wykonuje się czynności nadzoru, zatrudnienie w jednostkach podległych ministrowi właściwemu do spraw zdrowia lub przez niego nadzorowanych – na stanowisku związanym z wykonywaniem zawodu farmaceuty, pełnienie funkcji z wyboru w samorządzie zawodu farmaceuty.

Powierzenie wykonywania zawodu osobie nieuprawnionej – art. 81 ZawFarmU

Ostatni z typów czynów zabronionych przewiduje odpowiedzialność karną osobie powierzającej wykonywanie zawodu farmaceuty osobie, która nie posiada wymaganych uprawnień.

Jest to przestępstwo powszechne, jednakże w praktyce będzie dotyczyło osób decyzyjnych odnośnie powierzania wykonywania zawodu farmaceuty. Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ZawFarmU wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia pacjenta oraz ochronę zdrowia publicznego i polega na sprawowaniu opieki farmaceutycznej, udzielaniu usług farmaceutycznych, wykonywaniu zadań zawodowych, wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 4 ust. 5 ZawFarmU.

Czynność wykonawcza polega na powierzeniu wykonywania zawodu farmaceuty osobie nieuprawnione.

Przestępstwo z art. 81 ust. 1 ZawFarmU może być popełnione umyślnie – wówczas podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności. Ustawodawca wprowadził także typ uprzywilejowany ze względu na stronę podmiotową sprawy – działanie nieumyślne zagrożone jest karą grzywny.