Funkcja dowodu z opinii biegłego

Opis stanu faktycznego

Strona powodowa wystąpiła z powództwem przeciwko ubezpieczycielowi o zapłatę odszkodowania i zadośćuczynienia. W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powodów wskazał, że w 4.9.2013 roku, w wyniku wypadku, do którego doszło w miejscowości K., położonej w województwie (…), ponieśli śmierć A.G., K.G. i G.W., którzy wraz z J.W. znajdowali się w samochodzie osobowym marki M., staranowanym przez samochód ciężarowy marki V., prowadzony przez P.Z.. Przyczyną wypadku było awaryjne uszkodzenie zawieszenia lewego przedniego koła i układu kierowniczego, spowodowane awaryjnym rozdzieleniem resoru przedniego koła. Konsekwencją powyższego było zablokowanie układu kierowniczego przez pojazd marki V. i jego skręt w lewo na przeciwległy pas ruchu, po którym poruszał się samochód osobowy z A.G., K.G., G.W. i J.W. w środku. W odpowiedzi na pozew pozwany ubezpieczyciel wniósł o oddalenie powództwa. Sąd I instancji zasądził częściowo żądaną przez stronę powodową kwotę tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia, zaś apelacja stron została oddalona przez Sąd II Instancji.

Z uzasadnienia Sądu

Wbrew stanowisku skarżącego – przeprowadzone w sprawie dowody były wystarczające dla ustalenia istotnych w sprawie okoliczności, w tym kwestii ewentualnego przyczynienia się G.W. do skutków wypadku. W sprawie przeprowadzono dowody z opinii dwóch biegłych z zakresu rekonstrukcji wypadków i dwóch biegłych z zakresu medycyny sądowej. Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku biegły D.O. wyjaśnił, że siły kontaktowe działające na ciało G.W. w trakcie zderzenia M. z V., nawet przy zapiętych pasach były bardzo duże, porównywalne z upadkiem człowieka z wysokości 5-6 metrów. Składający po nim ustne wyjaśnienia biegły D.B. kategorycznie stwierdził, że przy tak dużych siłach działających na ciało – nawet w przypadku gdyby G.W. miał zapięte pasy – to doznałby na skutek wypadku obrażeń skutkujących jego śmiercią. Nie można zatem mówić – że przy tak kategorycznych wnioskach biegłych – Sąd Okręgowy powinien dopuścić dowód z dalszych opinii. Podstawą dopuszczenia takiego dowodu nie może być niezadowolenie strony z dotychczasowego przebiegu postępowania dowodowego. Wywołane w sprawie opinie są jednoznaczne, czytelne należycie umotywowane, przedstawiają zastosowaną metodologię i zawierają jednoznaczne wnioski i konkluzje. Dodatkowo opinie te zostały uzupełnione ustnymi wyjaśnieniami złożonymi przez biegłych na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku. Zarzut, że Sąd I instancji naruszył art. 233 ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1575; dalej: KPC) w związku z art. 278 KPC – nie może być ograniczony do odmiennej interpretacji dowodów zebranych w sprawie, przy jednoczesnym zaniechaniu wykazania, iż ocena przyjęta za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granicę swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa. Za ugruntowany w orzecznictwie należy uznać pogląd, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 KPC) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W konsekwencji trafne jest stanowisko Sądu Okręgowego, że w okolicznościach sprawy nie można przyjąć, że G.W. przyczynił się do szkody w rozumieniu art. 362 ustawy z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.; dalej: KC). Niezależnie od powyższego trzeba również pamiętać, że zgodnie ugruntowanym już poglądem judykatury, stwierdzenie przyczynienia poszkodowanego nie jest jednoznaczne z obowiązkiem obniżenia odszkodowania. Należy bowiem w każdym wypadku wziąć pod uwagę okoliczności zdarzenia, a krzywda związana ze śmiercią członka rodziny nie wiąże się w żaden sposób z ewentualnym przyczynieniem się poszkodowanego do jego zgonu lub rozstroju zdrowia.

W sprawie nie doszło do naruszenia norm prawa medialnego wymienionych w apelacji. W tym kontekście aktualna jest argumentacja podniesiona w ramach oceny zasadności zarzutów podniesionych w apelacji powodów. W tym miejscu należy jedynie dodać, że z uwagi na jednorazowy charakter świadczenia z art. 446 § 4 KC, jego wysokość powinna być tak ukształtowana, by w sposób pełny rekompensować całą krzywdę i obejmować wszelkie cierpienia doznane w związku z utratą osoby najbliższej. Jakkolwiek art. 446 § 4 KC nie zawiera kryteriów, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, to w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że przyznane na podstawie tego przepisu zadośćuczynienie pieniężne ma na celu zrekompensować krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby. Ustalenie krzywdy ma zatem podstawowe znaczenie dla określenia odpowiedniej sumy, która miałaby stanowić jej pieniężną kompensatę. Dlatego kwestią wyjściową przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia jest ustalenie więzi, jakie łączyły osobę zmarłą i uprawnionych z art. 446 § 4 KC na podstawie całokształtu stosunków łączących bliskich ze zmarłym. Korygowanie wysokości zadośćuczynienia przez sąd odwoławczy uzasadnione jest jedynie wówczas, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy mających wpływ na tę postać kompensaty, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzone na rzecz powodów zadośćuczynienie nie jest rażąco zawyżone, aczkolwiek zostało przygnane w górnych granicach. Nie można jednak pomijać, w wypadku jednocześnie zginęły trzy osoby z kręgu najbliższej rodziny powodów, co przełożyło się na skalę dramatyzmu ich przeżyć i tym samym ich krzywdę.

W odniesieniu do zarzutu pozwanego naruszenia art. 446 § 3 KC dodatkowo trzeba zaznaczyć, że w przypadku dziecka, do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej prowadzi przede wszystkim utrata osobistych starań rodzica o jego utrzymanie i wychowanie, chodzi więc o niemożność uwzględnienia przy wymiarze renty świadczeń zmarłego rodzica spełnianych ponad obowiązek alimentacyjny, niemożność skorzystania z możliwości majątkowych zmarłego gdyby żył, w tym wsparcia materialnego w starcie w dorosłe życie, a także konsekwencje utraty rodzica, który współdziałał w wychowaniu i pieczy nad dzieckiem. Ocena zakresu pogorszenia sytuacji życiowej członka rodziny, nie może się odnosić tylko do stanu z dnia śmierci poszkodowanego, ale musi prowadzić do porównania hipotetycznego stanu odzwierciedlającego sytuację, w jakiej w przyszłości znajdowałby się bliski zmarłego, do sytuacji w jakiej znajduje się w związku ze śmiercią poszkodowanego. Zasądzona na rzecz J.W. kwota odszkodowania powinna zatem rekompensować – biorąc pod uwagę wiek powoda w dacie śmierci jego ojca – hipotetyczny wieloletni okres, w którym powód mógłby liczyć na pomoc i wsparcie finansowe zmarłego rodzica.