Stan faktyczny
J.W. zwrócił się do Okręgowej Rady Adwokackiej w B. z wnioskiem o wpis na listę adwokatów w trybie art. 68 ust. 1 ustawy z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1651; dalej: PrAdw), w związku z ukończeniem aplikacji adwokackiej i zdaniem egzaminu adwokackiego. Okręgowa Rada Adwokacka w B. uznała, że wniosek zasługuje na uwzględnienie, zaś kandydat daje rękojmię prawidłowego oraz należytego wykonywania zawodu adwokata. Minister Sprawiedliwości 1.2.2019 r. na podstawie art. 69 ust. 2 PrAdw, zwrócił akta osobowe w celu ich uzupełnienia poprzez załączenie dokumentów dotyczących kandydata m.in. aktualnej informacji o niekaralności, postanowienia o zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci zastosowania zawieszenia w czynnościach aplikanta adwokackiego oraz informacji, kiedy i w jakich okolicznościach samorząd adwokacki pozyskał informacje o tym fakcie. Jak ustalono, Prokuratura prowadziła śledztwo, w trakcie którego ustalono, że J.W. udzielił pozbawionemu wolności P.R. pomocy w ucieczce dostarczając mu do Aresztu Śledczego oraz wynosząc z niego listy, w których uzgadniane były szczegóły i plan przyszłej ucieczki, z pominięciem kontroli i pośrednictwa właściwych organów. Śledztwo zostało jednak prawomocnie umorzone z powodu uznania, że zgromadzony materiał dowodowy jest niewystarczający do wykazania zamiaru J.W., którym miało być ułatwienie ucieczki osadzonemu w areszcie klientowi, a zastosowany wcześniej środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia w czynnościach aplikanta adwokackiego został uchylony.
Sprzeciw Ministra Sprawiedliwości
Minister Sprawiedliwości wniósł sprzeciw od wpisu na listę adwokatów uznając, że w tych okolicznościach nie można przyjąć, iż J.W. spełnia wymóg nieskazitelnego charakteru i daje swym dotychczasowym zachowaniem rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, zgodnie z art. 65 pkt 1 PrAdw. Minister Sprawiedliwości podkreślił, że na tę ocenę ma wpływ fakt dopuszczenia się zachowania, do którego J.W. przyznał się w złożonych wyjaśnieniach, polegającego na dostarczaniu dokumentów dla i od P.R., które to zachowanie narusza nie tylko zasady etyki adwokackiej, ale również normy KKW. W ocenie Ministra, zachowanie kandydata podważa jego wiarygodność i przydatność do wykonywania zawodu adwokata, jako zawodu zaufania publicznego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę podkreślając, że informacja o niekaralności kandydata nie jest równoznaczna ze spełnieniem wymogu dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Organ miał pełną wiedzę co do tego, że w stosunku do skarżącego nie zapadł wyrok karny, skazujący go za jakiekolwiek przestępstwo, wykroczenie, bądź orzeczenie dyscyplinarne. Pomimo tego, w ocenie Sądu, miał pełne podstawy, by przyjąć, że nie został spełniony wymóg nieskazitelnego charakteru oraz by skarżący dawał swym dotychczasowym zachowaniem rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Odnosząc się do zarzutu wniesienia sprzeciwu po terminie, Sąd wyjaśnił, że możliwość uzupełnienia akt o dodatkowe informacje lub dokumenty przewidziano w art. 69 ust. 2 PrAdw i do Ministra Sprawiedliwości należy ocena, czy i o jakie dokumenty lub informacje należy uzupełnić wniosek dla załatwienia sprawy administracyjnej w postępowaniu nadzorczym w stosunku do postępowania przed radą adwokacką.
Wpis na listę adwokatów
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Sądu I instancji oraz zaskarżoną decyzję. Jak wyjaśniono, zgodnie z art. 69a ust. 1 PrAdw, wpis na listę adwokatów lub aplikantów adwokackich uważa się za dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze sprzeciwu od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata, przy czym jeżeli zawarty w aktach osobowych wniosek o wpis nie zawiera wszystkich wymaganych informacji lub dokumentów, Minister Sprawiedliwości zwraca uchwałę wraz z aktami osobowymi kandydata do właściwej okręgowej rady adwokackiej w celu uzupełnienia, wówczas bieg terminu liczy się od dnia ponownego doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi. Ustawodawca w art. 68 ust. 3 PrAdw wskazuje katalog dokumentów, informacji, oświadczeń i zaświadczeń, które osoba ubiegająca się o wpis na listę adwokatów jest zobowiązana załączyć do wniosku.
Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że w postępowaniu sprzeciwowym Minister Sprawiedliwości kontroluje, czy zebrany w postępowaniu prowadzonym przed organami korporacji zawodowej materiał stanowi dostateczną podstawę faktyczną, aby dokonać wpisu na listę adwokatów, ale nie prowadzi on merytorycznego postępowania w sprawie tego wpisu na listę adwokatów. W rezultacie załączone do wniosku lub zawarte w aktach osobowych „wymagane informacje lub dokumenty”, to takie, które w odniesieniu do ustanowionych w art. 65 i art. 66 PrAdw wymogów wpisu na listę adwokatów są niezbędne, aby skontrolować w trybie nadzoru prawidłowość oceny ich spełniania dokonaną przez organ korporacyjny. W rezultacie zwrot uchwały wraz z aktami osobowymi w celu uzupełnienia musi mieć usprawiedliwione i przekonujące podstawy natury faktycznej. Jeżeli więc do wniosku o wpis na listę adwokatów J.W. dołączył wszystkie wymagane prawem dokumenty a także postanowienie o umorzeniu śledztwa, to w sytuacji, gdy decyzja Ministra Sprawiedliwości o sprzeciwie motywowana była wyłącznie argumentacją osadzoną na gruncie treści uzasadnienia tego postanowienia, czyli dokumentu pierwotnie pozostającego w dyspozycji organu nadzoru, to nie było usprawiedliwionych powodów do zwrotu uchwały wraz z aktami osobowymi. W konsekwencji taki zwrot nie spowodował przedłużenia terminu do podpisania sprzeciwu.
