Opis stanu faktycznego
Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) na podstawie z art. 70 ust. 1 i 2 ustawy z 10.5.2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1781 ze zm.; dalej jako: OchrDanychU) zobowiązał Głównego Geodetę Kraju do ograniczenia przetwarzania danych osobowych w zakresie numerów ksiąg wieczystych, nakazując zaprzestanie ich publikowania na portalu internetowym GEOPORTAL2 (geoportal.gov.pl) do czasu wydania decyzji administracyjnej kończącej postępowanie w tej sprawie. Podstawą wydania postanowienia było uprawdopodobnienie naruszenia przepisów o ochronie danych oraz zagrożenie spowodowania poważnych i trudnych do usunięcia skutków.
Postanowienie to zostało wydane 6.4.2020 r. w ramach prowadzonego wobec Głównego Geodety Kraju postępowania z urzędu w sprawie naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych dotyczącej udostępniania bez podstawy prawnej na portalu internetowym GEOPORTAL2 numerów ksiąg wieczystych. 27.3.2020 r. Prezes UODO wszczął z urzędu dwa postępowania administracyjne: jedno w sprawie naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych w związku z przetwarzaniem danych osobowych bez podstawy prawnej, drugie w przedmiocie nałożenia na Głównego Geodetę Kraju administracyjnej kary pieniężnej za brak współpracy z Prezesem UODO w ramach wykonywania przez niego uprawnień kontrolnych.
W ocenie Prezesa UODO, imię i nazwisko, PESEL, informacje zobowiązaniach finansowych, przysługujących prawach czy sposobie pozyskania tytułu prawnego do nieruchomości – to tylko niektóre dane o właścicielu nieruchomości dostępne w księdze wieczystej, zaś dysponując tym numerem można mieć dostęp do zawartych w niej danych, co może prowadzić do zagrożeń dla wielu osób, jak m.in. do ponownego wykorzystania danych niezgodnie z pierwotnymi celami przetwarzania, czy nieuprawnionego profilowania właścicieli nieruchomości. Tymczasem żaden z obowiązujących przepisów prawa, w tym przepisów regulujących kwestie związane z działalnością Głównego Geodety Kraju, nie uprawnia tego organu do upubliczniania w ramach portalu internetowego GEOPORTAL2 danych dotyczących numerów ksiąg wieczystych.
W ocenie Prezesa UODO, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa dane osobowe to nie tylko informacje, które w sposób bezpośredni identyfikują osobę fizyczną, ale i takie, które pozwalają na jej pośrednią identyfikację. Zatem do danych osobowych należy zaliczyć także numer księgi wieczystej, ponieważ dzięki niemu można uzyskać wiele informacji o właścicielu konkretnej nieruchomości (zob. postanowienie Prezesa UODO z 6.4.2010 r., DKN.5112.13.2020).
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił wstrzymania wykonania zaskarżonego przez Głównego Geodetę Kraju postanowienia Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych ograniczającego przetwarzanie danych osobowych w zakresie numerów ksiąg wieczystych w serwisie internetowym GEOPORTAL2
Z uzasadnienia Sądu
Postanowienie Prezesa UODO wydane na podstawie art. 70 ust. 1 OchrDanychU nie może być wstrzymane w trybie przewidzianym w art. 61 § 3 ustawy z 30.8.2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako: PrPostSAdm). Tym samym postanowienie Prezesa UODO z 6.4.2020 r., zobowiązujące Głównego Geodetę Kraju do zaprzestania publikowania numerów ksiąg wieczystych na portalu internetowym GEOPORTAL2 (geoportal.gov.pl) do czasu wydania decyzji administracyjnej kończącej postępowanie w tej sprawie wciąż podlega wykonaniu.
WSA wyjaśnił, że wstrzymanie przez sąd wykonania decyzji organu w trybie art. 61 § 3 PrPostSAdm może mieć zastosowanie, gdy zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia skarżącemu znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. A pojęcia znacznej szkody należy rozumieć jako szkodę, która nie będzie mogła być wynagrodzona przez późniejszy zwrot spełnionego świadczenia lub jego wyegzekwowanie ani też nie będzie możliwe przywrócenie rzeczy do stanu pierwotnego. WSA uznał, że postanowienie Prezesa UODO trudno jednak uznać za takie, które mogłyby wyrządzić szkodę, której nie dałoby się naprawić albo jej skutki byłyby trudne do odwrócenia w przypadku późniejszego uchylenia takiego postanowienia.
WSA przypomniał również, że zobowiązanie do ograniczenia przetwarzania danych osobowych, o którym mowa w art. 70 OchDanychU jest uprawnieniem organu nadzoru o szczególnym, zabezpieczającym charakterze, wywołującym skutki w ograniczonym czasowo zakresie. Służy do doraźnej i natychmiastowej interwencji w sytuacji, gdy organ nadzoru ma uzasadnione podejrzenia realnego zagrożenia wystąpienia poważnych i trudnych do usunięcia skutków w następstwie dalszego przetwarzania danych osobowych z naruszeniem przepisów.
Wydając postanowienie z 6.4.2020 r. Prezes UODO wskazał, że funkcjonalność portalu GEOPORTAL2 pozwala na zapoznanie się na podstawie numeru księgi wieczystej przez osoby korzystające z tego portalu z zakresem informacji zawartych w danej księdze wieczystej (w tym również z danymi osób fizycznych). Każdy bowiem, kto zna numer księgi wieczystej, może bezpłatnie przeglądać księgę wieczystą za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Zatem, ze względu na umieszczenie w ramach portalu GEOPORTAL2 numeru księgi wieczystej, każdy może zapoznać się z jej zawartością, nawet jeżeli wcześniej nie dysponował jej numerem. Księga wieczysta zawiera cztery działy, z których: 1) pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością; 2) drugi obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego; 3) trzeci przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek; 4) czwarty przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.
W ocenie Prezesa UODO, nie ulega wątpliwości, że podmiotami, których dotyczą poszczególne prawa i obowiązki ujawnione w księgach wieczystych, są również osoby fizyczne. Zakres ujawnianych w księdze wieczystej danych tych osób obejmuje m.in. imiona, nazwiska, imiona rodziców, numer PESEL, adres nieruchomości. Na tej podstawie stwierdzić należy, że podane do publicznej wiadomości (na portalu GEOPORTAL2) numery ksiąg wieczystych pozwalają na identyfikację osób fizycznych, których dane zostały w nich ujawnione, a tym samym stanowią dane osobowe w rozumieniu art. 4 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz Urz. UE L z 2016 r. Nr 119, s. 1 ze zm.). W konsekwencji Prezes UODO uznał, że ujawnienie numerów ksiąg wieczystych na portalu GEOPORTAL2 stanowi naruszenie przepisów o ochronę danych osobowych.
Rozpoznając skargę, WSA w Warszawie uznał, że postanowienie Prezesa UODO trudno uznać za takie, które mogłyby wyrządzić szkodę, której nie dałoby się naprawić albo jej skutki byłyby trudne do odwrócenia w przypadku późniejszego uchylenia takiego postanowienia.
Tym samym postanowienie Prezesa UODO, zobowiązujące Głównego Geodetę Kraju do zaprzestania publikowania numerów ksiąg wieczystych na portalu internetowym GEOPORTAL2 (geoportal.gov.pl) do czasu wydania decyzji administracyjnej kończącej postępowanie w tej sprawie wciąż podlega wykonaniu.
