Spółka, której dotyczy komentowany wyrok, zatrudnia pracowników, którzy często podróżują służbowo samolotami po całym świecie. Bilety lotnicze kupowane są i przekazywane pracownikom przez Spółkę. Loty realizowane są przez różnych zagranicznych przewoźników. Spółka kupuje bilety u jednego pośrednika – podmiotu mającego siedzibę we Francji. Faktury za zakupione usługi transportu lotniczego wystawiane są przez pośrednika, który jest też odbiorcą płatności za bilety w formie przelewów bankowych wykonywanych przez Spółkę.
Spółka zwróciła się do Dyrektora Izby Skarbowej z pytaniem, czy wypłacając należności za bilety lotnicze na rzecz pośrednika mającego siedzibę we Francji, Spółka powinna pobierać i odprowadzać zryczałtowany podatek dochodowy od osób prawnych od tych wypłat (tzw. podatek u źródła). Spółka powołując się na brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865 ze zm., dalej: PDOPrU) stanęła na stanowisku, że nie powinna pobierać i odprowadzać podatku u źródła. W przepisie tym wymieniono jako podlegające pod podatek u źródła dochody uzyskane na terytorium Polski przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej. Tymczasem Spółka wypłacała należności z tytułu zakupu biletów lotniczych na rzecz zagranicznego pośrednika, który nie jest przedsiębiorstwem żeglugi powietrznej. Nie jest znany sposób rozliczeń między pośrednikiem a przedsiębiorstwem żeglugi powietrznej dla spółki, stąd nie występuje obowiązek poboru podatku u źródła.
Dyrektor IS w Katowicach uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał, że obowiązek pobrania podatku występuje nawet jeżeli zakup usług dokonywany jest poprzez pośrednika, bowiem ostatecznym odbiorcą należności jest przedsiębiorstwo żeglugi powietrznej. Zatem należności te stanowią przychody zagranicznych przedsiębiorstw żeglugi powietrznej. Spółka zaskarżyła interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, który w wyroku z 8.9.2017 r. nie zgodził się ze stanowiskiem organu i uchylił zaskarżoną interpretację. Organ podatkowy wniósł skargę kasacyjną na wyrok WSA, która została oddalona przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 18.12.2019 r.
W uzasadnieniach wyroków Sądy obu instancji wskazują, że w przypadku opisanym we wniosku o interpretację nie dochodzi do spełnienia przesłanki przedmiotowej powstania obowiązku poboru podatku u źródła. W szczególności Spółka nie wypłaca należności z tytułu określonego w art. 21 ust. 1 pkt 4 PDOPrU, tj. z tytułu przychodów uzyskanych na terytorium Polski przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej. Wypłaty z tego tytułu dokonuje pośrednik, natomiast Spółka wypłaca należności z tytułu przychodów osiągniętych przez pośrednika świadczącego wyłącznie usługi pośrednictwa w zakupie biletów lotniczych.
Sprawa była analizowana na gruncie stanu prawnego obowiązującego przed 12.8.2017 r. Tego dnia weszła w życie zmiana brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 4 PDOPrU wskazująca, że obowiązek podatkowy nie powstaje w przypadku przychodów uzyskanych z lotniczego rozkładowego przewozu pasażerskiego, skorzystanie z którego wymaga posiadania biletu lotniczego przez pasażera. Dzięki zmianie istotna część transakcji dotyczących ruchu lotniczego została wskazana literalnie jako pozostająca poza zakresem przepisów o podatku u źródła, zwalniając tym samym z konieczności analizowania niejednoznacznych stanów faktycznych, takich jak nabywanie biletów przez pośrednika.
W praktyce wciąż zdarzają się sytuacje, dla których stanowisko zaprezentowane w komentowanym orzeczeniu NSA ma istotne znaczenie praktyczne – np. wynajem czarteru dla pracowników (taki stan faktyczny pojawia się w innym niedawnym wyroku NSA z 27.11.2019 r., II FSK 4009/17). Stanowisko NSA ma też znaczenie dla należności powstałych przed 12.8.2017 r., dla których nie minął termin przedawnienia podatkowego zwłaszcza, że wciąż zdarzają się w ich przypadku niekorzystne dla podatnika stanowiska organów (np. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 4.10.2019 r. o sygnaturze 0111-KDIB2-3.4010.236.2019.3.APA).
W omawianym wyroku NSA trafnie wskazuje, że dla potrzeb określenia obowiązku zapłaty podatku u źródła pod pojęciem „wypłaty” rozumie się faktyczne przekazanie środków pieniężnych należnych za wykonane usługi czy nabyte towary podmiotowi osiągającemu przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 PDOPrU. Pojęcie to należy interpretować w sposób ścisły. Bez znaczenia dla obowiązku poboru powinien pozostawać sam fakt poniesienia przez dany podmiot ekonomicznego ciężaru świadczenia np. w wyniku zakupu biletu lotniczego przez pośrednika.
Istotne jest bowiem dokonanie fizycznej wypłaty na rzecz zagranicznego przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej z tytułu określonego w art. 21 ust. 1 PDOPrU. Wyrok NSA wpisuje się w linię orzeczniczą sądów – podobne stanowiska zostały przedstawione we wspomnianym wyroku NSA z 27.11.2019 r., II FSK 4009/17 oraz w prawomocnych wyrokach: WSA w Rzeszowie z 28.1.2016 r., I SA/Rz 1162/15 oraz WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 22.0.2017 r., I SA/Go 414/16.
