Dopuszczalność cesji prawa do odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości

Omawiany wyrok NSA został wydany w wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej Wojewody od wyroku WSA w Gdańsku z 9.1.2019 r., II SA/Gd 841/18, Legalis, uchylającego postanowienie Wojewody wydane w październiku 2018 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość oraz poprzedzające je postanowienie Starosty W., wydane w lutym 2018 r.

Od Wyroku WSA Wojewoda wniósł skargę kasacyjną, w której zarzucił wyrokowi WSA błędną wykładnię przepisu art. 128 ust. 1 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; dalej: GospNierU) w związku z przepisami KPA. W ocenie Wojewody WSA w sposób nieuprawniony przyjął, że z uwagi na dokonaną cesję prawa do odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość na rzecz L. sp. z o.o. (dalej: Spółka ) organy administracji mają obowiązek wszczęcia postępowania w sprawie odszkodowania na wniosek Spółki jako podmiotu posiadającego interes prawny w jego ustaleniu.

NSA wskazał, że zasadniczym zagadnieniem, jakie należy rozstrzygnąć, jest dopuszczalność cesji prawa do odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, o którym mowa w art. 128 ust. 1 GospNierU na podstawie przepisu art. 509 § 1 KC.

Rozpoznając skargę kasacyjną od wyroku WSA, NSA podkreślił, że cechą każdego odszkodowania jest jego cywilnoprawny charakter. Tym samym każde odszkodowanie, w tym także odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, o którym mowa w art. 128 ust. 1 GospNierU stanowi wierzytelność, mogącą być przedmiotem cesji w świetle przepisu art. 509 § 1 KC.

NSA wskazał także, że art. 128 ust. 1 GospNierU, zgodnie z którym wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, odpowiadającym wartości tych praw, nie stanowi ograniczenia dla dokonania cesji prawa do odszkodowania. Przepis ten stanowi implementację przepisu art. 21 ust. 2 Konstytucji RP, który nie przewiduje zamkniętego kręgu podmiotów, na rzecz których może zostać ustalone odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości. Tym samym z art. 128 ust. 1 GospNierU, jako przepisu niższej rangi względem art. 21 ust. 2 Konstytucji RP, także nie można wprowadzać takiego ograniczenia.

W konsekwencji w ocenie NSA nie ulega wątpliwości, że cesjonariuszowi przysługuje interes prawny w postępowaniu o ustalenie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość.

W omawianym wyroku NSA podkreślił, że odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, o którym mowa w art. 128 ust. 1 GospNierU, stanowi ze swej natury wierzytelność, mogącą być przedmiotem cesji na gruncie przepisów KC.

W obecnym stanie prawnym brak jest bowiem przepisów, które ograniczałyby bądź wyłączały możliwość obrotu tego rodzaju wierzytelnością, co wynika też wprost z przepisu art. 21 ust. 2 Konstytucji RP, który nie określa kręgu podmiotów, którym przysługuje prawo do żądania ustalenia odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości. W konsekwencji, w przypadku dokonania cesji prawa do odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, nabywcy takiej wierzytelności przysługuje interes prawny w żądaniu jego ustalenia.

adwokatka Monika Sitowicz, partnerka

adwokatka Zofia Maciejewska, Associate

Mateusz Grabarczyk, Junior Associate