- Skorzystanie z usług notarialnych w zakresie wpisu do księgi wieczystej ma być dobrowolne;
- Z uwagi na przekazanie notariuszom części zadań należących do sądów projekt ustawy przewiduje wzmocnienie systemu nadzoru, aby usprawnić wyciąganie wobec nich konsekwencji;
- Nowelizacja to wyjście naprzeciw zmieniającej się specyfice pracy sądów – nastąpi odejście od tradycyjnych ksiąg wieczystych na rzecz tych elektronicznych.
Od kilku lat można zaobserwować wzmożony obrót na rynku nieruchomości. Dodatkowo trwa właśnie proces przekształcania użytkowania wieczystego w prawo własności. Te dwa czynniki sprawiają, że do sądów wieczystoksięgowych wpływa coraz więcej wniosków o wpisy. Wydłużony czas rozpatrywania spraw powoduje wzrost kosztów kredytów hipotecznych, ponieważ banki naliczają dodatkowe opłaty związane z oczekiwaniem na wpis hipoteki. Zgodnie z danymi Ministerstwa Sprawiedliwości w 2020 r. do sądów wpłynęło łącznie około 5 mln spraw wieczystoksięgowych, przy prawie 2 mln dodatkowych, nierozpoznanych spraw z roku poprzedniego. Optymistyczne wyliczenia resortu mówią o prawie czteromiesięcznym czasie oczekiwania na załatwienie sprawy, w rzeczywistości jednak okres ten jest znacznie dłuższy.
Szczegółowe rozwiązania
Zgodnie z projektem ustawy notariusz, który prowadzi kancelarię notarialną co najmniej 3 lata, oraz nie wydano przeciwko niemu prawomocnego orzeczenia o nałożeniu kary dyscyplinarnej, może złożyć do Ministra Sprawiedliwości wniosek o wydanie zaświadczenia o upoważnieniu do wydawania notarialnych nakazów zapłaty i dokonywania wpisów w księdze wieczystej. Do ustawy z 14.2.1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1192; dalej: PrNot) zostanie dodany art. 105a PrNot, zgodnie z którym: „Na pisemny wniosek notariusz wydaje notarialny nakaz zapłaty obejmujący roszczenia w kwocie do 75 tysięcy złotych, jeżeli zasadność dochodzonego roszczenia nie budzi wątpliwości, w szczególności, gdy dochodzone roszczenie udowodnione jest dołączonym do wniosku:
- dokumentem urzędowym;
- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;
- wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.
W przypadku braku podstaw do wydania nakazu zapłaty notariusz będzie mógł odmówić jego wydania – wówczas sporządzi protokół, którzy doręczy wnioskodawcy. Miesięcznie notariusz będzie mógł wydać nie więcej niż 200 takich nakazów.
Na mocy projektu nowelizacji ulegnie także ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805; dalej: KPC), której art. 6268 § 8 KPC otrzyma brzmienie: „Wpis w księdze wieczystej podpisany przez sędziego, referendarza sądowego lub notariusza uważa się za dokonany z chwilą jego zapisania w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych”.
Notariusze uzyskaliby prawo do dokonywania wpisów w księgach wieczystych przez wyodrębnienie nowej nieruchomości lokalowej z zabudowanej nieruchomości gruntowej, gdy zbywcą jest przedsiębiorca, i wpisów hipoteki. Aby nowe uprawnienie mogło być realizowane, za zgodą Ministra Sprawiedliwości uzyskaliby oni dostęp do systemu teleinformatycznego. Sporządzony przez notariusza wpis miałby być opatrzony dokumentami, stanowiącymi podstawę do jego wydania, i poświadczony kwalifikowanym e-podpisem. Doręczanie wnioskodawcy zawiadomienia o dokonaniu wpisu pozostałoby zaś w zakresie obowiązków sądów wieczystoksięgowych.
Obecnie bank pobierają marżę w okresie oczekiwania kredytobiorcy na wpis. Stanowi ona swoiste ubezpieczenie na wypadek odmowy wpisu hipoteki. W rzeczywistości jednak wnioski w znacznej mierze są rozpoznawane pozytywnie. Projekt ustawy zakłada więc, że pobierana opłata ma stanowić kaucję, która w przypadku nieziszczenia się ryzyka miałaby być wnioskodawcy zwracana lub zaliczana na poczet kredytu.
Nadzór nad funkcjonowaniem notariatu
Zgodnie z informacją Ministerstwa Sprawiedliwości, w celu zwiększenia ochrony praw obywateli konieczna jest reforma nadzoru nad notariuszami. Zlecone mają im być zadania, które dotychczas zarezerwowane były tylko dla sądów i orzekających w ich strukturach referendarzy sądowych. W celu sprawowania nadzoru nad notariatem ma zostać powołany nowy organ – Rzecznik Dyscyplinarny Notariatu. Zgodnie z dodanym art. 70a PrNot „prowadzi dochodzenia dyscyplinarne, składa wnioski o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, występuje w roli oskarżyciela przed sądami dyscyplinarnymi w sprawach, w których złożył wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, oraz może przystąpić w charakterze oskarżyciela na każdym etapie postępowania dyscyplinarnego, w tym składać środki zaskarżenia”. Rzecznik ma być powoływany przez Ministra Sprawiedliwości na 5-letnią kadencję.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
