Standard procedowania Sądu II instancji

Opis stanu faktycznego

F.R. został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Kaliszu z 13.7.2018 r., III K 47/17, za to, że w okresie od 10.2016 r. do 27.3.2017 r. w miejscowości W., działając w krótkich odstępach czasu, wspólnie i w porozumieniu oraz w wykonaniu z góry powziętego zamiaru z pełniącym funkcję prezesa zarządu M.D., będąc prokurentem w H. sp. z o.o., przywłaszczyli powierzone tej spółce mienie w postaci cukru w ilości 2639 ton o wartości 6 376 193,46 zł, stanowiącego mienie znacznej wartości w ten sposób, że cukier spółki N. Polska S.A. z siedzibą w O. powierzony H. sp.z o.o. na podstawie umowy przechowania z 19.8.2016 r., w świetle której miał być przechowywany w magazynie H. sp. z o.o., znajdującym się w W., bez możliwości zmiany jego miejsca i sposobu przechowywania, sprzedali w imieniu H. sp. z o.o. jako cukier tej spółki jej kontrahentom, czym działali na szkodę spółki N. Polska S.A. Czyn stanowi przestępstwo z art. 284 § 2 KK w zw. z art. 294 § 1 KK w zw. z art. 12 KK., za który wymierzono mu karę 5 lat pozbawienia wolności oraz 250 stawek dziennych grzywny po 200 zł każda.

Orzeczenie to zaskarżyli w drodze apelacji w stosunku do F.R. Prokurator oraz obrońca oskarżonego. Prokurator Rejonowy zarzucił wyrokowi I instancji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, iż wartość przywłaszczonego cukru wynosi co najmniej 6 376 193,46 zł. w sytuacji, gdy wartość ta wynosi co najmniej 6 481 753,46 zł. Wniósł przy tym o zmianę zaskarżonego wyroku przez ustalenie, że wartość przywłaszczonego cukru wynosiła co najmniej 6 481 753,46 zł.

Obrońca zarzucił wyrokowi Sądu meriti obrazę przepisów postępowania: art. 193 § 1 KPK w zw. z art. 366 § 1 KPK; art. 4 KPK, art. 7 KPK, art. 410 KPK; błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mających wpływ na jego treść; rażącą niewspółmierność kary pozbawienia wolności; obrazę prawa materialnego przez zastosowanie do oskarżonego art. 284 § 2 KK w zw. z art. 294 § 1 KK. Podnosząc powyższe, obrońca złożyła wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Kaliszu, ewentualnie o zmianę wyroku przez wymierzenie oskarżonemu kary 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem na okres 2 lat.

Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z 7.2.2019 r., AKa 311/18, zmienił zaskarżony wyrok obniżając karę do 3 lat pozbawienia wolności.

Od powyższego rozstrzygnięcia kasację wniosła obrońca skazanego, zarzucając wyrokowi Sądu II instancji naruszenie przepisów prawa procesowego, mogące mieć wpływ na treść wyroku, a mianowicie:

1) art. 433 § 2 KPK w zw. 457 § 3 KPK, przez brak rzetelnej kontroli odwoławczej, wyrażający się nierozważeniem wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów oraz ograniczeniem się w uzasadnieniu wyroku instancji ad quem do twierdzeń lakonicznych, ogólnikowych i powierzchownych, pozbawionych dokładnej analizy przesłanek, na których zostały oparte;

2) art. 433 § 2 KPK w zw. z art. 457 § 3 KPK, polegające na nierozpoznaniu w ogóle części zarzutów dotyczących błędów w ustaleniach faktycznych, podniesionych w apelacji oraz nienależytym ich rozpoznaniu, co implikuje wniosek, że w niniejszej sprawie miał miejsce tzw. efekt przeniesienia w następstwie niedostrzeżenia istniejących uchybień wyroku Sądu I instancji;

3) art. 433 § 2 KPK w zw. z art. 457 § 3 KPK, w zw. z art. 6 KPK, art. 77 KPK, w zw. z art. 117a § 1 KPK, polegające na nierozpoznaniu w ogóle części zarzutów dotyczących naruszenia prawa do obrony, w sytuacji, gdy między obrońcami istniał podział zadań w zakresie podejmowanej obrony i mimo usprawiedliwionego niestawiennictwa jednego z obrońców Sąd orzekający kontynuował postępowanie;

4) art. 433 § 2 KPK w zw. z art. 193 § 1 KPK, w zw. z art. 170 § 1 pkt 2 KPK przez niewyjaśnienie w uzasadnieniu orzeczenia podstaw nieuwzględnienia zarzutów dotyczących oddalenia wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wysokości rzeczywistej szkody, braku wyjaśnienia dlaczego ta okoliczność nie wymagała wiadomości specjalnych i dlaczego ten sposób wyliczenia został potraktowany przez Sąd II instancji jako „najkorzystniejszy dla oskarżonych”, w sytuacji gdy wyliczenie szkody przez Sąd I instancji, które zostało zaaprobowane przez Sąd II instancji, nastąpiło na podstawie twierdzeń pokrzywdzonej, zeznań świadka oraz własnych wyliczeń sędziego, a nie na podstawie wiadomości specjalnych o cenach rynkowych sprzedaży cukru, kosztach dostawy i przepakowania cukru, współczynnikach różnicujących wartość sprzedawanego cukru, którymi mógł dysponować jedynie biegły sądowy z dziedziny wyceny ruchomości, co skutkowało pozbawieniem skazanego możliwości zweryfikowania dokonanych wyliczeń w zakresie ustalenia wysokości tej szkody.

Podnosząc wymienione powyżej zarzuty obrońca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 7.2.2019 r., AKa 311/18, oraz utrzymanego przez ten wyrok w mocy wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z 13.7.2018 r., III K 47/17, i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także o wstrzymanie wykonania orzeczenia wobec skazanego F.R.

W pisemnej odpowiedzi na kasację wniesioną przez obrońcę skazanego Prokurator Rejonowy w Jarocinie wniósł o jej oddalenie, jako oczywiście bezzasadnej.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez obrońcę, postanowił ją oddalić, jako oczywiście bezzasadną.

Uzasadnienie SN

Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, którego cel stanowi eliminacja z obiegu prawnego orzeczeń dotkniętych najpoważniejszymi uchybieniami, mogącymi wywrzeć wpływ na treść orzeczenia. Zarzut kasacyjny – aby okazać się skuteczny – musi więc wskazywać na naruszenie znaczącej rangi, a nie stanowić polemikę z niesatysfakcjonującym strony rozstrzygnięciem Sądu II instancji.

W niniejszej sprawie skarżący podniósł dwie kwestie: braku ustosunkowania się przez Sąd ad quem do części argumentacji podniesionej w złożonej przez obrońcę apelacji, dotyczącej zarówno naruszenia prawa do obrony, jak i bezkrytycznego zaaprobowania przez Sąd odwoławczy ustaleń faktycznych, dokonanych przez Sąd I instancji. Błędy te, w opinii autorki kasacji, doprowadziły Sąd Apelacyjny do nadmiernie surowej oceny stopnia zawinienia F.R.

Kasacja zasadza się na krytycznej ocenie sposobu przeprowadzenia kontroli odwoławczej wyroku Sądu Okręgowego, dokonanej przez Sąd II instancji. Zdaniem skarżącego ocena ta nie została poprzedzona wystarczająco wnikliwym rozważeniem wszystkich zarzutów zawartych w środku odwoławczym, o czym świadczy zbyt lakoniczna, nieodnosząca się konkretnie do poszczególnych przesłanek, treść uzasadnienia. Należy przyznać rację skarżącemu, że sposób prezentacji wywodu Sądu Apelacyjnego mógłby być bardziej przejrzysty, niemniej nawet w obecnej formie uzasadnienie wskazuje na fakt, iż kontrola odwoławcza została przeprowadzona w sposób kompletny.

Oceniając prawidłowość postępowania drugoinstancyjnego należy mieć na uwadze, że sposób wykonania obowiązku określonego w art. 457 § 3 KPK w odniesieniu do zarzutów i wniosków apelacji (art. 433 § 2 KPK) jest pochodną, z jednej strony, jakości wywodu zawartego w uzasadnieniu wyroku sądu pierwszej instancji, a z drugiej strony, treści zarzutów apelacji oraz argumentacji, która ma wspierać te zarzuty (tak wyrok SN z 24.4.2018 r., V KK 384/17, Legalis). Zauważalna oszczędność wypowiedzi Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie, w połączeniu ze zbiorczą analizą zarzutów apelacji, wynikała nie z braku rzetelności, a ze zgodności stanowiska Sądu II instancji z wyrokiem Sądu Okręgowego i motywami tego rozstrzygnięcia. Nawet gdyby przyjąć, że Sąd odwoławczy powinien nieco szerzej uzasadnić swoje stanowisko, odnosząc się bardziej bezpośrednio do treści konkretnych zarzutów, nie jest to z pewnością uchybienie, które wywarło wpływ na treść wyroku i mogło doprowadzić do wzruszenia zapadłego orzeczenia. Odnosi się to w równym stopniu do zarzutu niewłaściwego rozpoznania kwestii naruszenia prawa do obrony w związku z brakiem zawiadomienia przebywającej na zwolnieniu lekarskim adw. A.T. o terminie rozprawy 23.5.2018 r. Obydwa Sądy wystarczająco uzasadniły słuszny pogląd, że mimo powstałego uchybienia nie doszło do naruszenia prawa do obrony skazanego F.R. Co więcej, jeśli obrońca miała wątpliwości w odniesieniu do zabezpieczenia interesów procesowych oskarżonego, w związku z jej czasową nieobecnością i podziałem specjalizacji dokonanym przez obydwu obrońców, mogła ustanowić substytuta, który zastępowałby ją w okresie absencji. Obrońca nie wnioskowała też o ponowne przesłuchanie świadków słuchanych 23.5.2018 r. przed zamknięciem przewodu sądowego, mimo że była obecna na rozprawie 6.7.2018 r.

W świetle przeprowadzonych rozważań, podniesione przez skarżącą zarzuty należało uznać za bezzasadne w stopniu oczywistym i niemogące doprowadzić do wydania orzeczenia kasatoryjnego.