Zgodnie z art. 41 ust. 1 i 2 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU) podstawowa stawka podatku wynosi 22%. Dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do VATU stawka podatku wynosi 7% VAT. Od 1.1.2011 r. poziom stawek VAT w wysokości 8% i 23% ma charakter „tymczasowy”, zgodnie z art. 146a i art. 146aa VATU. Z kolei towary i usługi wskazane w załączniku 10 do VATU korzystają (z zasady) z opodatkowania 5% stawką VAT.
Na mocy ustawy z 13.1.2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 196) do 31.7.2022 r. obniżeniu do 5% uległa stawka VAT m.in. na energię elektryczną i cieplną. Może ono jednak zostać przedłużone. Wszystko dzięki przepisom Dyrektywy 2022/542 z 5.4.2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2022 r. Nr 107, s. 1). W pozycji 22 do załącznika III do Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11. 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej: VATDyr) wskazana została bowiem dostawa energii elektrycznej, ciepła sieciowego i chłodzenia sieciowego oraz biogazu. Zmiana oznacza, że państwa członkowskie mogą znacznie swobodniej zadecydować o opodatkowaniu tego rodzaju towarów obniżoną stawką VAT, jednak w wysokości nie niższej niż 5%.
Energia elektryczna jako towar
Zgodnie z art. 2 pkt 6 VATU wszelkie postacie energii (w tym także energia elektryczna) są towarami. Zasady opodatkowania VAT dostawy energii elektrycznej są jednak specyficzne i niestandardowe względem zasad ogólnych, znajdujących zastosowanie do większości innych towarów. Przykładowo obowiązek podatkowy z tytułu dostawy energii elektrycznej powstaje w momencie wystawienia faktury, nie później niż z upływem terminu płatności (art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a i ust. 7 VATU). Rozliczenie faktury korygującej in minus, odnoszącej się do dostawy energii, nie wymaga posiadania dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie i spełnienie warunków (art. 29a ust. 15 pkt 3 VATU). Przemieszczenie energii własnej do innego kraju UE nie stanowi WDT ani WNT (art. 12 ust. 1 pkt 9 i art. 13 ust. 4 pkt 9 VATU).
Specyficznie określone jest także miejsce dostawy energii elektrycznej – w zależności od statusu nabywcy może być to miejsce siedziby (o ile odsprzedaje energię dalej – art. 22 ust. 1 pkt 5 VATU) albo miejsce konsumpcji energii (o ile nabywca zużywa energię – art. 22 ust. 1 pkt 6 VATU). Szczególne są też zasady rozliczania nabycia energii elektrycznej przy zastosowaniu mechanizmu odwróconego obciążenia (art. 17 ust. 1 pkt 5 VATU).
Obniżona stawka VAT na energię elektryczną – bez konieczności zgody
Energia elektryczna znalazła się w gronie towarów i usług, o których mowa w art. 98 ust. 1 VATDyr. Państwa członkowskie mogą więc stosować obniżoną stawkę VAT do dostawy energii elektrycznej bez uzyskiwania nadzwyczajnej zgody. Nie ma jednak możliwości zastosowania do dostawy energii elektrycznej tzw. superobniżonej stawki VAT, czyli w praktyce nawet stawki 0%. Jeśli chodzi o tzw. media, stawka ta zarezerwowana będzie do dostaw wody, ale, co ciekawe, także do dostawy i instalacji paneli słonecznych na prywatnych budynkach mieszkalnych, budynkach mieszkalnych oraz na budynkach publicznych i innych budynkach wykorzystywanych w interesie publicznym, a także w sąsiedztwie takich budynków.
Na kanwie czasowej obniżki stawek VAT na energię elektryczną, związanej z wejściem w życie przepisów tzw. tarczy antyinflacyjnej, pojawiło się kilka wątpliwości praktycznych, przykładowo związanych z dostawą energii elektrycznej w związku ze świadczeniem usługi najmu. Z zasady to wynajmujący zapewnia najemcom media, w tym prąd. Obciążając ich kosztem energii, nie zawsze może jednak zastosować obniżoną stawkę VAT. Wszystko zależy od tego, czy dostawa energii stanowi odrębne świadczenie (np. rozliczane na podstawie rzeczywistego zużycia, przy wykorzystaniu podliczników), czy może wliczona jest w zryczałtowany sposób w cenę najmu. To temat znany od lat, wykształcony na podstawie wyroku TSUE z 16.4.2015 r. w sprawie C-42/14, Minister Finansów v. Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w Warszawie, Legalis. Tylko w pierwszym z wymienionych przypadków wynajmujący ma podstawy do stosowania obniżonej stawki VAT. W tym drugim przypadku koszt mediów wliczony jest w czynsz najmu, podziela więc reżim właściwy dla tego rozliczenia (a więc 23% VAT przy najmie użytkowym).
Ciekawy wątek dotyczy także ładowania pojazdów elektrycznych – chodzi tu o usługi elektromobilności w rozumieniu przepisów ustawy z 11.1.2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1083; dalej: ElektromobPalAltU). Energia elektryczna na gruncie VATU jest towarem. Tak oto świadczenie usług zdefiniowanych na gruncie przepisów ElektromobPalAltU staje się dostawą towarów dla celów podatkowych, ze wszelkimi konsekwencjami. Dzięki temu rozwiązaniu stawka VAT jest niższa (bo właściwa dla dostawy energii elektrycznej). Wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie wciąż jednak istnieją. Rozstrzygnie je TSUE na wniosek NSA złożony postanowieniem z 23.2.2022 r., I FSK 1712/18, Legalis. Nowe przepisy VATDyr niestety nie będą w tej kwestii szczególnie pomocne.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
