Zgodnie z art. 1 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722; dalej: AkcyzU), ustawa określa opodatkowanie podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych, organizację obrotu wyrobami akcyzowymi, a także oznaczanie znakami akcyzy. Akcyza stanowi zaś dochód budżetu państwa. Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z 9.5.2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 178, dalej: InfCenTiUU), w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym.
Akcyza to ważny element cenotwórczy. Wie o tym ustawodawca, bo już kilka miesięcy temu postanowił czasowo obniżyć stawki akcyzy na wybrane wyroby. Wszystko, by przyhamować inflację. W związku z wybuchem wojny w Ukrainie, inflacja jednak wciąż galopuje. Stąd pomysł o wydłużeniu w czasie obniżki akcyzy na energię elektryczną i wybrane paliwa.
Zwolnienie z akcyzy i obniżka stawki – energia elektryczna
Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 2 AkcyzU, sprzedaż energii elektrycznej nabywcy końcowemu na terytorium kraju podlega akcyzie. Zgodnie zaś z art. 89 ust. 3 AkcyzU, stawka akcyzy na energię elektryczną wynosi standardowo 5,00 zł za megawatogodzinę (MWh). Pierwotnie, sprzedaż energii elektrycznej nabywcy końcowemu będącemu odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym korzystała ze zwolnienia z akcyzy do 31.5.2022 r. (art. 163d ust. 1 AkcyzU). Okres ten został wydłużony i na dziś zwolnienie przysługuje do 31.7.2022 r.
Za gospodarstwo domowe nie uznaje się nieruchomości w całości wykorzystywanej na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Także i podmioty inne niż gospodarstwa domowe mogą nadal (tj. do 31.7.2022 r.) korzystać z innej preferencji, a mianowicie obniżonej stawki akcyzy na energię elektryczną do 4,60 zł za megawatogodzinę (MWh).
Obniżka akcyzy – paliwa
Utrzymana została (przynajmniej do 31.7.2022 r.) obniżka akcyzy na wybrane paliwa. Chodzi konkretnie o benzyny silnikowe (art. 89 ust. 1 pkt 2 AkcyzU), oleje napędowe (art. 89 ust. 1 pkt 6 AkcyzU), biokomponenty stanowiące samoistne paliwa (art. 89 ust. 1 pkt 8 AkcyzU) oraz gazu LPG (art. 89 ust. 1 pkt 12 lit. a tiret pierwsze AkcyzU). Przechodząc do szczegółów:
- akcyza na benzyny silnikowe przynajmniej do 31.7.2022 r. wynosi nadal 1413 zł/1000 litrów (a nie 1514 zł/1000 litrów);
- akcyza na olej napędowy wynosi przynajmniej do 31.7.2022 r. nadal 1104 zł/1000 litrów, a nie standardowe 1145 zł/1000 litrów;
- akcyza na biokomponenty do 31.7.2022 r. (a nie jak pierwotnie zakładano do 31.5.2022 r.) wynosi 1104 zł/1000 litrów a nie 1145 zł/1000 litrów;
- akcyza na LPG do 31.7.2022 r. wynosi 387 zł/1000 kg, zamiast „standardowych” 644 zł/1000 kilogramów.
To stawki nieco wyższe niż w okresie Bożego Narodzenia w 2021 r., ale jednak nadal obniżone.
Paliwo i gaz bez podatku od sprzedaży detalicznej
Ww. paliwa a także gaz ziemny w stanie gazowym, gaz ziemny o kodach CN 2711 11 00 i 2711 21 00 oraz wyprodukowane w składzie podatkowym i spełniające wymagania jakościowe określone w odrębnych przepisach biogaz, wodór i bio-wodór nadal (a konkretnie do 31.7.2022 r.) nie podlegają opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy z 6.7.2016 r. o podatku od sprzedaży detalicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 761; dalej: PodSprzedDetU).
Obowiązek informacyjny
Sprzedawca dokonujący sprzedaży paliw silnikowych nadal (do 31.7.2022 r.) musi spełniać obowiązek w zakresie zamieszczania czytelnej informacji o obowiązującej obniżce akcyzy oraz wyłączeniu sprzedaży detalicznej paliw silnikowych z opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej. Co więcej, sprzedawca dokonujący sprzedaży energii elektrycznej nabywcy końcowemu jest obowiązany do 31.12.2022 r. do przekazywania informacji o odpowiednio zwolnieniu od podatku akcyzowego lub obniżonej stawce tego podatku dotyczących energii elektrycznej. Należy to uczynić przez każdorazowe dołączenie tej informacji do faktury lub oddzielnie, w przypadku gdy faktura zostanie wysłana po 31.7.2022 r.
Wprowadzając na przełomie 2021 r. i 2022 r. przepisy obniżające czasowo akcyzę fiskus miał nadzieję, że doprowadzi to do zahamowania wzrostu cen paliw na stacjach paliw. Wówczas cena benzyny 95-oktanowej nie przekraczała 6 zł za litr. W momencie pisania tego opracowania, cena ta zbliża się do 8 zł za litr. Można więc śmiało powiedzieć, że nadzieje Ministerstwa Finansów okazały się płonne. Niesamowite, jak bardzo zmieniły się realia i ich powszechny odbiór. Dziś ceny sprzed pół roku przyjęlibyśmy zapewne z otwartymi ramionami.
Oczywiście musimy pamiętać o tym, że czasowa obniżka akcyzy miała w założeniu oddziaływać na inflację wynikającą w dużej mierze z kryzysu schyłkowego okresu pandemii COVID-19. Nie mieliśmy pojęcia, że w międzyczasie tuż za naszą wschodnią granicą wybuchnie wojna. Z uwagi na wysoki stopień uzależnienia od rosyjskiej ropy, stosunkowo łatwo tłumaczyć szalejące ceny paliw właśnie tym czynnikiem. Przedłużenie obniżki akcyzy to zatem dobry ruch, choć nie rozwiąże on zasadniczo problemu. Tym bardziej, że na mocy ustawy z 27.1.2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 196), do 31.7.2022 paliwa silnikowe korzystają także z obniżonej stawki VAT z 23% do 8%. Choć Ministerstwo Finansów przebąkuje już (póki co nieoficjalnie) o chęci przedłużenia w czasie również obowiązywania obniżonych stawek VAT, jest wielce prawdopodobne, że paliw to już dotyczyć nie będzie. Zgodnie ze znowelizowanymi niedawno przepisami Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11. 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1, dalej: VATDyr), paliwa silnikowe nie mogą korzystać z obniżonych stawek VAT na stałe. Pomimo starań, prawdopodobnie czeka nas więc niebawem podwyżka cen paliwa. Wynikająca z urealnienia stawki VAT i powrotu do 23% stawki w miejsce stawki 8% VAT. Biorąc pod uwagę, że wartość akcyzy wchodzi do podstawy opodatkowania VAT dobrze, by przynajmniej stawka akcyzy jak najdłużej pozostała na niższym poziomie.
