- Zmiany przepisów postępowania cywilnego dotyczą wykonania orzeczenia nakazującego zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej;
- Dotychczasowa regulacja wstrzymania wykonania orzeczenia, zawarta w art. 388 § 1 KPC, została uznana za niewystarczającą dla zapewnienia skutku w postaci wniesienia i rozpatrzenia skargi kasacyjnej w tych sprawach przez SN;
- Zmiany obejmują: dodanie przepisów art. 3881 – 3883 KPC i art. 5985a KPC oraz zmianę brzmienia art. 5182 § 1 i art. 5985 § 4 KPC.
Dotychczasowy stan prawny
Zagadnienie wstrzymania wykonania orzeczenia jest uregulowane w art. 388 § 1 KPC. Przepis określa warunki, w których możliwe jest wstrzymanie wykonania orzeczenia przez sąd odwoławczy. Postanowiono, że jeżeli na skutek wykonania orzeczenia stronie może zostać wyrządzona niepowetowana szkoda, sąd II instancji na wniosek strony może wstrzymać wykonanie swego orzeczenia do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego. Jeżeli apelację oddalono, sąd II instancji może wstrzymać wykonanie orzeczenia sądu I instancji. Wstrzymanie wykonania orzeczenia na mocy tego przepisu odbywa się na wniosek strony.
Obecna regulacja
Regulacja przewiduje dodanie art. 3881 KPC. Stanowi on, że w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie UprowDziecK, na żądanie zgłoszone sądowi II instancji (SA w Warszawie) przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Dziecka lub Rzecznika Praw Obywatelskich, wstrzymuje się z mocy prawa wykonanie tego postanowienia. Żądanie musi być zgłoszone w terminie do dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej. Wstrzymanie wykonania postanowienia ustanie, jeżeli żaden z podmiotów wskazanych w art. 5191 § 22 KPC nie wniesie skargi kasacyjnej w terminie dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia. W przypadku wniesienia skargi kasacyjnej w tym terminie wstrzymanie wykonania tego postanowienia przedłuża się z mocy prawa do czasu zakończenia postępowania kasacyjnego. Przewidziano również, że podmiot, który zgłosił żądanie wstrzymania wykonania postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, będzie mógł je cofnąć w terminie dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, pod warunkiem, że inny uprawniony podmiot nie wniósł skargi kasacyjnej. Wskutek cofnięcia żądania wstrzymania wykonania postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką postanowienie to stanie się wykonalne. Zgodnie art. 3881 KPC niezgłoszenie żądania nie wyłącza możliwości wstrzymania wykonania postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką na wniosek strony, złożony na podstawie art. 388 § 1 KPC.
Ustawa w art. 3883 KPC przewiduje, że wniesienie skargi nadzwyczajnej, o której mowa w art. 89 ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1904; dalej: SNU) w sprawie o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonej na podstawie UprowDziecK również wstrzymuje z mocy prawa wykonanie postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką do czasu zakończenia postępowania z tej skargi.
Zmiany art. 5182 § 1 KPC i art. 5985 § 4 KPC mają charakter dostosowujący do nowych przepisów art. 3881 § 1 KPC i art. 3883 KPC. Regulacja zawarta w art. 5182 § 1 KPC jest związana z wprowadzeniem w art. 3881 § 1 KPC skrótu UprowDziecK, zwanej tam dalej „konwencją haską z 1980 r.”.
Zmiana normy prawnej, zawarta w art. 5985 § 4 KPC, wprowadza wyjątek od zasady wyrażonej w tym przepisie. Obecnie stanowi on, że uprawomocnienie się postanowienia o odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką skutkuje jego skutecznością i wykonalnością, z zastrzeżeniem wstrzymania wykonania tego postanowienia z mocy prawa na żądanie uprawnionego podmiotu we wskazanym terminie (regulacja zawarta w art. 3881 § 1 KPC i art. 3883 KPC). Ponadto przepis ten wprowadza obowiązek sądu w zakresie pouczenia stron o skutkach zgłoszenia przez uprawniony podmiot żądania w trybie art. 3881 KPC oraz wniesienia skargi nadzwyczajnej.
Nowy przepis art. 5985a KPC wprowadza obowiązek informacyjny sądu, stanowiąc, że sąd II instancji w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie UprowDziecK (tj. Sąd Apelacyjny w Warszawie) zawiadomi uczestników postępowania, prokuratora, podmioty wymienione w art. 5191 § 22 KPC oraz sąd okręgowy, który wydał orzeczenie w sprawie w I instancji, o wstrzymaniu wykonania postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką oraz o uzyskaniu wykonalności tego postanowienia.
Przepisy przejściowe i wejście w życie ustawy
Przepisy weszły w życie 24.6.2022 r.
Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy prawomocnym postanowieniem, stosuje się przepisy KPC w nowym brzmieniu. Natomiast w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, w których została wniesiona skarga nadzwyczajna, o której mowa w art. 89 SNU, wstrzymuje się z mocy prawa wykonania tego postanowienia do czasu zakończenia postępowania ze skargi.
Podsumowując, obok dotychczasowej instytucji wstrzymania wykonania orzeczenia na wniosek strony, ustawa wprowadza instytucje obligatoryjnego wstrzymania z mocy prawa wykonania postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką na żądanie uprawnionego podmiotu, zgłoszone w zakreślonym terminie.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
