Zgodnie z art. 38w ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; dalej: PDOPrU, kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty wytworzenia albo cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn a także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o ile:
- realizują cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy;
- zostaną przekazane w okresie od dnia 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.;
- nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne;
- zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2020 poz. 1057; dalej: PożPubWolontU) lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy, jednostkom samorządu terytorialnego, wojewodom, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 PDOPrU, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 PDOPrU. Przywołany na wstępie przepis stanowi odstępstwo od ogólnej zasady zaliczania wydatków do KUP, albo pewnego rodzaju jej rozszerzenie. Oto bowiem na jego podstawie podatnicy mogą zaliczyć do KUP wydatki niekoniecznie (choćby pośrednio) powiązane z przychodami (zachowaniem źródeł przychodów), względnie powiązane w sposób bardzo ale to bardzo odległy. Przepis art. 38w PDOPrU ma jednak swoje ograniczenia i nie każdy wydatek na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych w Ukrainie można podatkowo rozliczyć (chociażby z uwagi na kryterium podmiotowe obdarowanych). Stąd pojawiła się w praktyce życia gospodarczego teza o możliwości zaliczania do KUP wszystkich wydatków pomocowych na podstawie zasady ogólnej z art. 15 ust. 1 PDOPrU. Czyli bez ograniczeń wynikających z art. 38w PDOPrU. Tylko czy teza ta ma uzasadnienie?
Czego dotyczyła sprawa
W związku z wojną w Ukrainie podatnik ponosi wydatki na wsparcie uchodźców. Wydatki dotyczą m.in. zakupu artykułów kosmetycznych i higienicznych, leków, śpiworów, koców i odzieży oraz żywności. Ale także wynajmu mieszkań dla uchodźców, pokrycia innych kosztów ich zakwaterowania, kosztów transportu uchodźców itp. Poniesione wydatki są udokumentowane fakturami i innymi dowodami zakupu. Zakupione środki rzeczowe są przekazywane bezpośrednio uchodźcom z Ukrainy lub na rzecz organizacji charytatywnych, które dysponują nimi zgodnie z zapotrzebowaniem. Są to zarówno organizacje, o których mowa w art. 38w PDOPrU jak i organizacje niespełniające tych kryteriów.
Podatnik postanowił potwierdzić, czy w takim stanie faktycznym poniesione przez niego wydatki stanowią koszt uzyskania przychodu. Podatnik sam twierdzi, że jak najbardziej wydatki stanowią KUP. Ze względu na wojnę toczącą się bezpośrednio za granicami Polski oraz mając na uwadze jej potencjalne skutki gospodarcze, w celu ochrony sytuacji gospodarczej kraju, a w konsekwencji również podatnika racjonalne jest jego zdaniem podejmowanie działań wspierających Ukrainę i Ukraińców. Tym samym, ponoszone wydatki zdecydowanie mają na celu zachowanie i zabezpieczenie źródeł jego przychodów. Zdaniem podatnika, w przypadku braku podejmowania działań o charakterze pomocowym doszłoby do realnego zagrożenia naruszenia stabilności gospodarczej kraju, a w konsekwencji – również do naruszenia lub utraty źródła przychodów.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS wydał w niniejszej sprawie interpretację indywidualną z 22.6.2022 r., 0111-KDIB1-1.4010.117.2022.2.BK, Legalis. I zgodnie z przypuszczeniami, nie podzielił stanowiska podatnika. Organ przypomniał, że dla zaliczenia wydatku do KUP, między tym kosztem a przychodem musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Poniesienie kosztu powinno mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodów nie jest konieczne w każdym przypadku wykazanie między nim a przychodem bezpośredniego związku. Kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. Dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim wydatek został poniesiony.
Przechodząc do konkretów, Dyrektor KIS uznał, że wbrew stanowisku podatnika, wymienione we wniosku wydatki nie wypełniają podstawowej przesłanki, jaką jest celowość poniesionego wydatku, czyli nakierowanie na osiągnięcie bądź też zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Powołanych przez podatnika argumentów nie można uznać za uzasadniające istnienie związku z przychodem, zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła. Gdyby uznać te argumenty, miałyby one charakter uniwersalny w odniesieniu do każdego podatnika prowadzącego działalność gospodarczą niezależnie od profilu tej działalności. Taka argumentacja byłaby także aktualna w odniesieniu do każdego rodzaju aktywności, nie tylko do działalności gospodarczej.
Dyrektor KIS zwrócił dodatkowo uwagę podatnika na przepisy ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583). Przede wszystkim na art. 38w PDOPrU, na podstawie którego możliwość zaliczenia określonych wydatków związanych z wojną na Ukrainie w ciężar kosztów podatkowych nie jest uzależniona od spełnienia warunku celowości o którym mowa w art. 15 ust. 1 PDOPrU. Oczywiście, niezbędne jest spełnienie wskazanych w tym przepisie kryteriów. W tym m.in. wydatek musi zostać poniesiony na rzecz wymienionych w tym przepisie podmiotów/organizacji i musi bezwzględnie stanowić darowiznę na rzecz tych podmiotów.
Jak się okazuje, podatnik – wnioskodawca omawianej interpretacji prowadzi działalność w zakresie doradztwa podatkowego. Znana jest mu na pewno praktyka podatkowa odnośnie definiowania kosztów uzyskania przychodów. Dyrektor KIS przywołał zresztą standardową formułkę w tym temacie, przypominając m.in. o definitywności wydatku, właściwym udokumentowaniu ale także o związku wydatku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Tego związku zdaniem Dyrektora KIS brakuje. A mówiąc ściślej, jest on zdecydowanie zbyt odległy. Fiskus zgadza się z dokonaną przez podatnika geopolityczną, makro- i mikroekonomiczną analizą konfliktu na Ukrainie. Zaznacza nawet, że „w interesie wszystkich Polaków (a także innych narodów) leży pomyślne zakończenie tej wojny”. Nie ma to jednak przełożenia na kwalifikację podatkową. Trudno się dziwić tym bardziej, że podatnik nie przedstawił w tej kwestii przekonującego ciągu argumentacyjnego. Ograniczył się do stwierdzeń ogólnych. Niektóre z nich brzmią dość niefortunnie, bo zapewniając wsparcie uchodźcom podatnik w swoim (argumentacyjnym) odczuciu m.in. „umożliwia pozostanie w miejscu wojny żołnierzy, którzy chronią integralności terytorialnej Ukrainy”. A w zamian za swoje świadczenie „uzyskuje ochronę polskiej granicy z Ukrainą”.
Jak daleko można się posunąć w przywoływaniu argumentów? Czy poczucie dobrego smaku zostało naruszone? Niech czytelnik sam oceni. Tego rodzaju argumentacja ma jednak pewne podatkowe uzasadnienie. Ewentualna możliwość zaliczenia wydatku do KUP wymaga także uznania, że nie mają one charakteru darowizny. Dlatego podatnik podkreśla, że w jego żywotnym interesie jest, aby wojna w Ukrainie zakończyła się jak najszybciej, a Ukraina obroniła swoją suwerenność. Ponoszone przez podatnika wydatki są celowe oraz racjonalne. A najważniejsze – podatnik dostaje coś w zamian.
Tak czy owak, Dyrektor KIS nie przyjął argumentacji podatnika. To nie jest zaskoczenie. W przeciwnym wypadku, nie miałby racji bytu szczególny przepis art. 38w PDOPrU. Omawiana interpretacja potwierdza także, że podstawowe reguły podatkowe obowiązują nawet w obliczu godnych aprobaty działań pomocowych podatników. Zaangażowanie we wspieranie uchodźców same w sobie nie wystarczy do rozliczenia wydatku w KUP ot tak.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
