Informacje publiczne o działalności adwokata

Stan faktyczny

W omawianej sprawie NSA oddalił skargę kasacyjną Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej (dalej: NRA) od wyroku WSA w Warszawie z 31.1.2020 r., II SA/Wa 2562/18, mocą którego uchylono uchwałę Prezydium NRA w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej i poprzedzającą ją uchwałę Okręgowej Rady Adwokackiej (dalej: ORA).

W sprawie tej skarżąca (wnioskodawczyni) zwróciła się do ORA o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie następujących informacji dotyczących określonego adwokata, wpisanego na listę adwokatów w Izbie Adwokackiej:

1. W którym roku Adwokat ukończył wyższe studia prawnicze;
2. Na jakiej uczelni Adwokat odbywał ww. studia;
3. W którym roku Adwokat odbywał aplikację adwokacką;
4. Imię i nazwisko adwokata tutejszej Izby, który był patronem Adwokata w trakcie jego aplikacji adwokackiej;
5. Kiedy Adwokat złożył egzamin adwokacki;
6. Czy wobec Adwokata toczyły się jakiekolwiek postępowania dyscyplinarne od stycznia 1998 r. do dnia udzielenia odpowiedzi;
7. Czy i ile razy w ww. okresie wobec Adwokata orzeczono kary dyscyplinarne;
8. Czy i ile razy w ww. okresie Adwokatowi udzielono upomnienia dziekańskiego;
9. Czy, kiedy i jakie funkcje w ww. okresie Adwokat pełnił w samorządzie tutejszej izby;
10. W przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie 7 lub 8: podanie rodzaju orzeczonej kary (środka) i rodzajowe wskazanie przewinienia;
11. Wskazanie zespołu adwokackiego, kancelarii prawniczej lub spółki, w których Adwokat wykonywał zawód w latach 1993-1999;
12. Adres strony www. kancelarii adwokackiej Adwokata;
13. Imiona i nazwiska adwokatów tutejszej izby, wobec których, jako aplikantów adwokackich, Adwokat pełnił funkcję patrona.

WSA w Warszawie uznał, że żądana przez skarżącą informacja jest informacją publiczną. Jest to bowiem wiedza o wykonywaniu zawodu adwokata, w tym o spełnieniu warunków umożliwiających wpis na listę adwokatów oraz związana z doskonaleniem zawodowym adwokatów i kształceniem aplikantów adwokackich (pkt 1, 2, 3, 5 wniosku), siedzibie prowadzonej działalności (pkt 12 wniosku), ewentualnej odpowiedzialności dyscyplinarnej (pkt 6, 7, 8, 10 wniosku), działalności w samorządzie adwokackim (pkt 9 wniosku), czy o wskazaniu zespołu adwokackiego, kancelarii lub spółki, w których wykonywał on zawód w latach 1993-1999 (pkt 11 wniosku). Zdaniem WSA informacje te dotyczą zagadnień z katalogu spraw publicznych w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU) oraz art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. a) DostInfPubU, art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. b) DostInfPubU, art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. d) DostInfPubU, gdyż dotyczą osób wchodzących w skład samorządu zawodowego, które wykonują zadania publiczne w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt. 2 DostInfPubU. Natomiast ograniczenie z art. 5 ust. 2 DostInfPubU nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

W ocenie WSA adwokat jako osoba wykonująca zawód „zaufania publicznego” jest osobą pełniącą funkcje publiczne.

WSA wskazał, że pytania 1-3 oraz 5-12 wniosku nie dotyczą spraw prywatnych wymienionego we wniosku Adwokata, ponieważ odnoszą się one do sfery jego działalności w strukturach samorządu adwokackiego i formy prawnej wykonywania zawodu zaufania publicznego.

WSA stwierdził ponadto, że pytania 4 i 13 wniosku skarżącej nie odnoszą się do spraw publicznych, bowiem personalia patronów osób odbywających aplikację adwokacką nie dotyczą zasad funkcjonowania samorządu zawodowego. Nie mają waloru aktywności samorządu na zewnątrz (publicznego działania adwokatury), lecz mają charakter stricte wewnętrzny, który nie ma przełożenia na realizację zadań ustawowych adwokatury.

Prezydium NRA wywiodło skargę kasacyjną.

Stanowisko NSA

Sąd II instancji uznał skargę kasacyjną za niezasadną.

1. Za prawnie wiążące uznano przede wszystkim stanowisko, że Prezydium NRA, jako organ NRA – art. 9 ust. 1 w zw. z art. 59 ust. 1 ustawy z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1184; dalej: PrAdw), która jest z kolei organem Adwokatury zorganizowanej na zasadzie samorządu zawodowego (art. 1 ust. 2 PrAdw), jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 DostInfPubU. Kwestia ta była przedmiotem rozstrzygnięcia NSA z 27.9.2019 r., I OSK 2620/17, Legalis, i w tym zakresie wyrażone w tej materii oceny prawne nie podlegały wzruszeniu. Analogiczną ocenę należy sformułować wobec ORA, która jest organem izby adwokackiej (art. 39 pkt 2 PrAdw);
2. ORA (podobnie jak Prezydium NRA), zobowiązana jest udostępnić każdą informację publiczną, w której jest posiadaniu, a nie wyłącznie tę, która dotyczy działalności samorządu zawodowego adwokatów. Obowiązek taki wynika z jednoznacznej treści art. 4 ust. 3 DostInfPubU. Zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązku udostępnienia informacji publicznej nie jest zatem ze sobą ściśle skorelowany. Dla aktywowania zobowiązania do udostępnienia informacji publicznej istotne jest wyłącznie to, czy dany podmiot jest organem władzy publicznej lub innym podmiotem wykonującym zadania publiczne (art. 4 ust. 1 DostInfPubU), oraz czy wniosek dostępowy dotyczy informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 DostInfPubU. To, czy owa informacja dotyczy działalności podmiotu, który ma ją udostępnić, pozostaje bez znaczenia;
3. Adwokat jest zawodem zaufania publicznego, ponieważ istota jego działalności sprowadza się do zapewnienia obywatelom fachowej pomocy prawnej i zastępstwa procesowego, co z kolei kwalifikuje się jako pełnienie funkcji publicznej. Konsekwencją tej kwalifikacji jest brak możliwości skorzystania przez adwokata z ograniczenia dostępu do informacji publicznych, które go dotyczą, z powołaniem się na prywatność osoby fizycznej – art. 5 ust. 2 DostInfPubU (tak NSA w postanowieniu z 13.1.2016 r., I OSK 2932/15, Legalis, oraz w wyroku z 26.4.2019 r., I OSK 1826/17, Legalis);
4. Nie oznacza to jednak, że wszystkie informacje dotyczące adwokata są związane z wykonywaniem zadań władzy publicznej. Takimi informacjami nie są przykładowo informacje dotyczące aktywności zawodowej adwokata i aplikanta adwokackiego w sprawach dotyczących konkretnych podmiotów. Informacje ogólne, dotyczące wykonywania zawodu przez konkretnego adwokata, odnoszące się do jego wykształcenia, tytułu naukowego, miejsca i formy prowadzonej działalności, ewentualnych postępowań dyscyplinarnych będą stanowić informację publiczną. Pełnienie przez adwokata funkcji w samorządzie zawodowym nie ma w tym kontekście żadnego znaczenia;
5. Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o podmiotach, o których mowa w art. 4 ust. 1 DostInfPubU, w tym o: a) statusie prawnym lub formie prawnej, b) organizacji, d) organach i osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach. W ocenie NSA przyporządkowanie żądanych informacji dotyczących: warunków umożliwiających wpis na listę adwokatów, doskonalenia zawodowego adwokatów i kształcenia aplikantów adwokackich, siedziby prowadzonej działalności, odpowiedzialności dyscyplinarnej, działalności w samorządzie adwokackim, miejsca wykonywania zawodu w określonym czasie do przedmiotowo wyodrębnionych postaci informacji publicznej, określonej w art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. a) DostInfPubU, art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. b) DostInfPubU i art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. d) DostInfPubU, nie było wadliwe;
6. Wyodrębniony przedmiotowo w art. 6 DostInfPubU zakres udostępnianej informacji publicznej nie jest domknięty. Dowodzi tego użyty przez ustawodawcę zwrot „w szczególności”. Ad casum istotne jest przede wszystkim rozstrzygnięcie, czy żądana informacja spełnia kryterium definicyjne z art. 1 ust. 1 DostInfPubU, a więc czy dotyczy sprawy publicznej. Matrycowe zestawienie treści żądanej informacji z konkretną jednostką redakcyjną art. 6 DostInfPubU nie jest konieczne, o ile zostanie wykazane, że ma ona charakter informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 DostInfPubU.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →