- Nowa ustawa proponuje odejście od enumeratywnego określenia przedmiotu sporu zbiorowego.
- Wprowadzony zostanie wymóg wyłaniania reprezentacji organizacji związkowych niezbędnych do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego.
- Referendum strajkowe podlegać będzie sądowej kontroli legalności.
- Projekt ustawy przewiduje też wprowadzenie instytucji mediacji prewencyjnej.
Aktualnie obowiązujące przepisy SporyZbiorU zarówno w odczuciu związków zawodowych, jak i organizacji pracodawców oraz mediatorów powodują liczne problemy interpretacyjne. Również pracująca w latach 2016-2018 Komisja Kodyfikacyjnej Prawa Pracy dostrzegła konieczność zmian obowiązujących przepisów, tak by uczynić je bardziej przejrzystymi i łatwiejszymi w interpretacji. Ponadto konieczne okazało się dostosowanie rozwiązań zawartych w SporyZbiorU do zmieniającej się sytuacji rynkowej. Zakres niezbędnych zmian okazał się na tyle rozległy, że ustawodawca postanowił przygotować nową ustawę, która w kompleksowy sposób regulowałaby spory zbiorowe zbiorowe pracy.
Odejście od enumeratywnego określenia przedmiotu sporu zbiorowego
Jak pokazała praktyka, enumeratywne wyliczenie podlegających pod przepisy SporyZbiorU przedmiotów sporów zbiorowych, nie sprawdziło się, gdyż spory te wszczynane są we wszelkich sprawach, które dotyczą zbiorowych praw i interesów pracowników. Nastręcza to wiele wątpliwości interpretacyjnych, które powodują dalsze zaognianie sporów i opóźniają lub utrudniają ich rozwiązywanie. Nowa ustawa proponuje, aby spór zbiorowy mógł być prowadzony we wszelkich sprawach zbiorowych, w których związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową. W związku z tym w projekcie zawarto nową definicję sporu zbiorowego pracy, który oznaczać będzie spór zbiorowy pracy osób wykonujących pracę zarobkową z pracodawcą lub pracodawcami o zbiorowe prawa lub wolności związkowe, a także o zawodowe, ekonomiczne lub socjalne zbiorowe interesy lub prawa, związane z wykonywaniem pracy.
Wprowadzenie wymogu wyłaniania reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego
Aktualne przepisy SporyZbiorU dopuszczają wszczęcie i prowadzenie sporu zbiorowego pracy przez każdą organizację związkową, co w praktyce często prowadzi do sytuacji, w których trudno osiągnąć porozumienie w tych zakładach pracy, gdzie występuje mnogość tego typu organizacji. Często dochodzi do sytuacji, w których pracodawca prowadzi spór jedynie z częścią organizacji związkowych. Zdarzają się także sytuacje, w których organizacje wysuwają odmienne żądania. Dlatego też w projekcie ustawy znalazły się przepisy zobowiązujące organizacje związkowe do zawiązywania koalicji związków zawodowych w trwającym sporze zbiorowym pracy. Ustawodawca proponuje zastosowanie rozwiązań przewidzianych w art. 241¹⁶ ustawy z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510), dotyczących zasad wyłaniania reprezentacji. Chodzi m.in. o wprowadzenie trybu powiadamiania o zgłoszonych żądaniach w celu wspólnego prowadzenia rokowań, zaś w obliczu braku porozumienia co do wspólnej reprezentacji, warunkiem prowadzenia rokowań będzie uczestniczenie w niej co najmniej jednej organizacji związkowej.
Wprowadzenie sądowej kontroli legalności referendum strajkowego
Rezygnacja z enumeratywnego wyliczenia możliwych przedmiotów sporów zbiorowych pracy implikuje brak konieczności badania zgodności podnoszonych przez związki żądań z przepisami ustawy. Niemniej jednak ustawodawca zdecydował się na pozostawienie pewnej formy kontroli – projekt ustawy przewiduje bowiem możliwość kontroli legalności przeprowadzenia głosowania w sprawie ogłoszenia strajku (referendum strajkowe).
Określenie czasu trwania prowadzenia sporu
Projektowana ustawa wprowadza także istotne zmiany związane z określeniem maksymalnego czasu trwania sporu oraz sposobu jego zakończenia. Dotychczas bowiem zdarzało się, że strony sporu trwały w nim permanentnie. W projekcie nowej ustawy znalazła się zatem propozycja ograniczenia do 9 miesięcy czasu trwania sporu zbiorowego pracy. Dopuszczalne byłoby jego wydłużenie jedynie o kolejne 3 miesiące. W tym okresie spór powinien zostać zakończony opracowaniem odpowiednich dokumentów. W przypadku ich braku, po upływie 9 miesięcy, spór pozostawałby wygaszony z mocy prawa.
Zmiany w zakresie prowadzenia listy mediatorów przy Ministrze Rodziny i Polityki Społecznej
Nowa ustawa wzmocnić ma pozycję mediatora oraz doprecyzować standardy jego pracy i zasady wpisu na listę mediatorów przy Ministrze Rodziny i Polityki Społecznej. Listę mediatorów ustalał będzie minister właściwy do spraw pracy na podstawie wniosku osoby zainteresowanej wpisem. Wpis możliwy będzie po spełnieniu ustawowych kryteriów. Mediatorem będzie mogła zostać osoba, która ukończyła 26 lat, korzysta w pełni z praw publicznych i ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie była prawomocnie skazana na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, zna język polski w mowie i piśmie oraz posiada wiedzę lub umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji.
Wprowadzenie mediacji prewencyjnej
Jak pokazuje praktyka, rokowania w celu rozwiązania sporu zbiorowego w drodze porozumienia bez udziału na tym etapie mediatora, często prowadzą jedynie do pogłębienia konfliktu i utrudniają jego rozwiązanie. W związku z tym projektowana ustawa wprowadza możliwość skorzystania już na wczesnym etapie sporu z mediacji prewencyjnej. Ma ona za zadanie zapobieganie eskalacji konfliktu w trakcie prowadzenia rokowań oraz umożliwienie stronom sporu skorzystania z profesjonalnej pomocy osoby bezstronnego mediatora. Prowadzić ma to do szybszego i łatwiejszego zakończeniu sporu zbiorowego pracy.
Obowiązywanie nowych przepisów
Nowa ustawa o sporach zbiorowych pracy ma wejść w życie po upływie 1 miesiąca od dnia ogłoszenia. Dotychczasowa SporyZbiorU straci wówczas moc.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
