Brak statusu konsumenta

Stan faktyczny

J.A. (obywatelka austriacka), której partnerem jest dyrektor internetowej platformy sprzedaży samochodów, jest wymieniona na stronie głównej tej platformy jako graficzka. Na prośbę J.A. partner podjął poszukiwania samochodu dla niej i skontaktował się z niemiecką spółką WA, wysyłając do niej ze swojego służbowego adresu wiadomość elektroniczną, w której zawarł szczegółową propozycję zakupu pojazdu. WA przekazała partnerowi pocztą elektroniczną umowę sprzedaży, w której została zawarta rubryka zatytułowana: „Transakcja między przedsiębiorcami”. J.A. podpisała tę umowę, a odesłał ją partner, który odebrał samochód zarejestrowany na nazwisko JA.

Uznając, że ten samochód ma wady, J.A. wytoczyła przed austriackim sądem powództwo. J.A., twierdząc, że zawarła sporną umowę sprzedaży jako konsumentka, powołała się na art. 17 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z 12.12.2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. UE L z 2012 r. Nr 351, s. 1).

Wątpliwości Sądu odsyłającego dotyczyły podsiadania przez J.A. statusu konsumenta w rozumieniu art. 17 ust. 1 rozporządzenia 1215/2012/UE.

Status „konsumenta”

Trybunał podkreślił, że szczególne przepisy jurysdykcyjne zawarte w art. 17–19 rozporządzenia 1215/2012/UE, co do zasady są stosowane jedynie w sytuacji, gdy celem umowy zawartej między stronami jest inne niż zawodowe lub gospodarcze wykorzystanie danego towaru bądź usługi (wyrok TSUE z 3.10.2019 r., Petruchová, C-208/18, Legalis, pkt 44).

Trybunał orzekł, że art. 17 ust. 1 rozporządzenia 1215/2012/UE należy interpretować w ten sposób, że w celu ustalenia, czy osobę, która zawarła umowę objętą art. 17 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 1215/2012/UE, można uznać za „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu, należy wziąć pod uwagę aktualne lub przyszłe cele, których realizacji służy zawarcie tej umowy, niezależnie od tego, czy ta osoba ma status pracownika, czy też prowadzi działalność na własny rachunek.

Zachowanie osoby powołującej się na status konsumenta

W ocenie TSUE sąd krajowy powinien ustalić cele, do których realizacji dąży poprzez zawarcie umowy osoba powołująca się na status konsumenta. W przypadku gdy ta umowa ma podwójny cel, sąd powinien rozstrzygnąć kwestię, czy dana umowa ma na celu zaspokojenie w znacznym stopniu potrzeb związanych z działalnością zawodową lub gospodarczą danej osoby, czy też potrzeb prywatnych. Trybunał stwierdził, że sąd krajowy powinien opierać się przede wszystkim na tych dowodach, które w sposób obiektywny wynikają z akt sprawy (wyrok TSUE z 20.1.2005 r., Gruber, C-464/01, Legalis, pkt 48, 49). Niemniej, jeżeli owe dowody nie są wystarczające, TSUE stwierdził, że ten sąd może także zweryfikować, czy osoba powołująca się na status konsumenta mogła swoim zachowaniem wobec drugiej strony umowy wywołać u niej wrażenie, że działała w celach zawodowych lub gospodarczych, w wyniku czego ta druga strona umowy mogła w sposób uzasadniony pozostawać w nieświadomości pozazawodowego lub pozagospodarczego celu danej transakcji (wyrok Gruber, pkt 51). Tego rodzaju sytuacja miałaby przykładowo miejsce, gdyby osoba prywatna, bez żadnych dalszych wyjaśnień, zamawiała przedmioty mogące istotnie służyć wykonywaniu jej zawodu, używała w tym celu papieru firmowego, zamawiała dostawy na adres miejsca pracy lub nadmieniała kwestię możliwości odliczenia podatku VAT (wyrok Gruber, pkt 52).

W niniejszej sprawie Sąd odsyłający rozważał znaczenie dla zakwalifikowania J.A. jako konsumenta niektórych okoliczności faktycznych, a mianowicie braku jej reakcji na postanowienia umowy oznaczające ją jako przedsiębiorcę, udziału w negocjowaniu tej umowy jej partnera będącego sprzedawcą samochodów, który po podpisaniu umowy zwrócił się do WA z pytaniem o możliwość wykazania podatku VAT na odnośnej fakturze, czy też sprzedaży pojazdu wkrótce po zawarciu umowy i ewentualnego osiągnięcia z tego tytułu zysku. Trybunał podkreślił, że wyłącznie do tego Sądu należy ustalenie, z uwzględnieniem wszystkich dostępnych mu informacji, w tym dobrej wiary WA, czy poprzez swoje zachowanie J.A. stworzyła wrażenie, że działała w celach zawodowych lub gospodarczych. Przeprowadzając badanie w tym celu, ten sąd powinien odnieść się do wszystkich okoliczności towarzyszących zawarciu umowy, przy czym okoliczności, które wystąpiły po zawarciu tej umowy, mogą również okazać się istotne w zakresie, w jakim służą temu badaniu.

Co do braku reakcji J.A. na postanowienia umowy oznaczające ją jako przedsiębiorcę, TSUE stwierdził, że taka okoliczność, którą można zresztą wytłumaczyć sposobem sformułowania umowy przez WA, nie jest sama w sobie decydująca dla wykluczenia J.A. z zakresu zastosowania przepisów jurysdykcyjnych, przewidzianych w art. 17 ust. 1 rozporządzenia 1215/2012/UE. Niemniej taka bezczynność, poparta innymi informacjami, mogłaby stanowić wskazówkę, że zachowanie J.A. mogło wywołać u WA wrażenie, że działała ona w celach zawodowych lub gospodarczych. Zatem udział w negocjowaniu umowy pośrednika, który sam jest sprzedawcą samochodów, oraz okoliczność, że wkrótce po zawarciu tej umowy interesował się on możliwością wykazania podatku VAT na wystawionej przy tej okazji fakturze, zdaniem TSUE mogą okazać się istotne dla badania przeprowadzanego przez sąd odsyłający. Natomiast jeśli chodzi o odsprzedaż samochodu i ewentualny zysk uzyskany w ten sposób przez J.A., zdaniem TSUE te okoliczności nie wydają się prima facie istotne dla określenia wrażenia, jakie mogłaby ona wywołać u WA. Nie można jednak wykluczyć, że mogą one również zostać wzięte pod uwagę przez sąd odsyłający w ramach całościowej oceny informacji, którymi dysponuje.

Trybunał orzekł, że art. 17 ust. 1 rozporządzenia 1215/2012/UE należy interpretować w ten sposób, iż w celu ustalenia, czy osobę, która zawarła umowę objętą art. 17 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 1215/2012/UE, można uznać za „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu, można wziąć pod uwagę wrażenie wywołane u drugiej strony umowy przez zachowanie tej osoby, polegające między innymi:

Udział pośrednika przy zawieraniu umowy

W ocenie TSUE art. 17 ust. 1 rozporządzenia 1215/2012/UE należy interpretować w ten sposób, iż jeżeli okaże się niemożliwe ustalenie w wymagany prawem sposób, w ramach całościowej oceny informacji, którymi dysponuje sąd krajowy, pewnych okoliczności towarzyszących zawarciu umowy, w szczególności w odniesieniu do informacji zawartych w tej umowie lub udziału pośrednika przy jej zawieraniu, ten sąd powinien dokonać oceny mocy dowodowej tych informacji, zgodnie z przepisami prawa krajowego, w tym w odniesieniu do kwestii, czy wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść osoby, która powołuje się na status „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu.

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →