Stan faktyczny
TB jest osobą fizyczną, która w swoich sklepach internetowych sprzedaje artykuły dekoracyjne. W ramach prowadzonej działalności sprzedaje ona maszynowo produkowane przez siebie reprodukcje obrazów A, B i C. Każdy z tych obrazów zawiera nieskomplikowaną grafikę składającą się z kilku kolorów i figur geometrycznych oraz krótkie zdania, np. „Nie ma ludzi idealnych a jednak jestem”. TB podnosi, że jest twórcą tych obrazów, które w jej ocenie są „utworami” w rozumieniu ustawy z 4.2.1994 r. Prawo autorskie (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2509; dalej: PrAut).
Reprodukcje tych obrazów są wprowadzane do sprzedaży przez Castoramę Polska sp. z o.o. i Knor sp. z o.o. i ani nie wskazują autora, ani pochodzenia danego produktu. Ponadto TB nie wyraziła zgody na ich sporządzenie ani na ich sprzedaż przez te spółki.
Sąd odsyłający powziął wątpliwości, czy na podstawie art. 8 ust. 1 dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29.4.2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 157, s. 45), w postępowaniu w sprawie żądania udzielenia informacji przysługiwanie zainteresowanemu praw własności intelektualnej, powołanych na poparcie tego żądania, powinno zostać stwierdzone, czy też jedynie „uprawdopodobnione”.
Stanowisko TSUE
Zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/48/WE państwa członkowskie zapewniają, że w kontekście postępowania sądowego dotyczącego naruszenia prawa własności intelektualnej oraz w odpowiedzi na uzasadnione i proporcjonalne żądanie powoda, właściwe organy sądowe mogą nakazać przedstawienie informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających prawo własności intelektualnej przez naruszającego lub jakąkolwiek inną osobę, u której stwierdzono posiadanie na skalę handlową towarów naruszających prawo. Trybunał stwierdził, że na podstawie tylko treści tego przepisu nie można stwierdzić, iż przewiduje on obowiązek wykazania przez powoda, że przysługuje mu dane prawo własności intelektualnej.
Z motywów 10 i 13 dyrektywy 2004/48/WE wynika, że jej celem jest zbliżenie systemów prawnych państw członkowskich w zamiarze zapewnienia wysokiego, równoważnego i jednakowego poziomu ochrony własności intelektualnej. Przepisy tej dyrektywy służą uregulowaniu wszystkich aspektów związanych z prawami własności intelektualnej, które są nierozłącznie związane, po pierwsze, z egzekwowaniem tych praw, a po drugie, z ich naruszaniem, poprzez ustanowienie skutecznych środków prawnych służących zapobieganiu naruszeniom, spowodowaniu ich zaprzestania lub zadośćuczynieniu za każde naruszenie istniejącego prawa własności intelektualnej (wyrok TSUE z 18.12.2019 r., IT Development, C-666/18, Legalis, pkt 38, 40).
Trybunał podkreślił, że przewidziane w art. 8 ust. 1 dyrektywy 2004/48/WE postępowanie o udzielenie informacji na rzecz właściciela praw własności intelektualnej stanowi postępowanie o charakterze odrębnym (wyrok TSUE z 17.6.2021 r., M.I.C.M., C-597/19, Legalis, pkt 81, 82).
Zdaniem TSUE zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony własności intelektualnej byłoby zagrożone, gdyby nie było możliwe skorzystanie z prawa do informacji, przewidziane w art. 8 ust. 1 dyrektywy 2004/48/WE, również w ramach odrębnego postępowania wszczętego po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego, w którym stwierdzono naruszenie prawa własności intelektualnej (wyrok TSUE z 18.1.2017 r., NEW WAVE CZ, C-427/15, Legalis, pkt 24). Trybunał uściślił, że to stanowisko należy zastosować w odniesieniu do odrębnego postępowania poprzedzającego powództwo odszkodowawcze, w którym na podstawie art. 8 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2004/48/WE powód domaga się informacji pozwalających właśnie na skuteczne wytoczenie powództwa przeciwko podmiotom mającym dopuszczać się naruszeń praw autorskich.
Przedmiotem niniejszej sprawy jest prawo autorskie, na które powołuje się TB. W motywie 19 dyrektywy 2004/48/WE podkreślono między innymi, że „prawo autorskie wynika ze stworzenia utworu i nie wymaga formalnego wpisu do rejestru”. W odniesieniu do prawa autorskiego, z orzecznictwa TSUE dotyczącego dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22.5.2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.Urz. UE L z 2001 r. Nr 167, s. 10) wynika, że na pojęcie „utwór” składają się dwa elementy. Z jednej strony pojęcie to wymaga istnienia oryginalnego przedmiotu stanowiącego własną twórczość intelektualną jego autora, a z drugiej strony wymaga ono wyrazu tej twórczości. Co się tyczy pierwszego z tych elementów, aby przedmiot mógł zostać uznany za oryginalny, konieczne i zarazem wystarczające jest to, aby stanowił on odzwierciedlenie osobowości autora, przejawiające się w jego swobodnych i twórczych wyborach. Jeżeli chodzi o drugi z elementów, pojęcie „utworu”, do którego odnosi się dyrektywa 2001/29/WE, w sposób konieczny oznacza istnienie przedmiotu możliwego do zidentyfikowania z wystarczającym stopniem precyzji i obiektywności (wyrok TSUE z 11.6.2020 r., Brompton Bicycle, C-833/18, Legalis, pkt 22–25). Trybunał stwierdził, że do sądu odsyłającego będzie należało zbadanie, czy TB przedstawiła dowody wystarczające do wykazania, że przysługuje jej dane prawo własności intelektualnej.
Trybunał przypomniał, że art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/48/WE stanowi, że przewidziane w jej Rozdziale II środki, procedury i środki naprawcze powinny być w szczególności sprawiedliwe i słuszne oraz nie powinny być nadmiernie kosztowne. Przepis ten nakłada na państwa członkowskie, a w konsekwencji na sądy krajowe, obowiązek zagwarantowania, że – w szczególności – żądanie udzielenia informacji, o którym mowa w art. 8 dyrektywy 2004/48/WE, nie będzie nadużywane (wyrok TSUE z 28.4.2022 r., Phoenix Contact, C-44/21, Legalis, pkt 43). Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego będzie należało dokonanie oceny uzasadnienia i proporcjonalności złożonego do niego wniosku o udzielenie informacji, a także sprawdzenie, czy TB nie nadużyła tego wniosku. W tym celu ten sąd będzie musiał wziąć należycie pod uwagę wszystkie obiektywne okoliczności sprawy w postępowaniu głównym.
Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 1 dyrektywy 2004/48/WE należy interpretować w ten sposób, iż w kontekście postępowania sądowego dotyczącego naruszenia prawa własności intelektualnej, o którym mowa w tym przepisie, wnioskodawca, dla celów żądania udzielenia informacji na podstawie art. 8 dyrektywy 2004/48/WE, musi przedstawić wszelkie racjonalnie dostępne dowody umożliwiające sądowi rozpatrującemu to żądanie, uzyskanie z wystarczającą pewnością przekonania, iż wnioskodawcy przysługuje to prawo, poprzez przedłożenie odpowiednich dowodów w świetle charakteru owego prawa i mających zastosowanie ewentualnych szczególnych formalności.
Komentarz
W niniejszym wyroku TSUE dokonał wykładni art. 8 dyrektywy 2004/48/WE, regulującego postępowanie o udzielenie informacji na rzecz właściciela praw własności intelektualnej. Przepis ten został transponowany w art. 479113 KPC. Jednakże w polskiej doktrynie wyrażono dwie sprzeczne interpretacje art. 479113 KPC, z jednej strony uznając, że wnioskodawca powinien udowodnić, iż jest właścicielem danego prawa własności intelektualnej, z drugiej zaś strony, że nie jest konieczne udowodnienie przez wnioskodawcę naruszenia chronionego prawa, lecz jedynie jego uprawdopodobnienie.
Z niniejszego wyroku wynika, że w celu dokładnego określenia wystarczającego charakteru dowodów przedstawionych w ramach przewidzianego w art. 8 dyrektywy 2004/48/WE postępowania o udzielenie informacji, należy wziąć pod uwagę charakter podnoszonego prawa własności intelektualnej oraz ewentualne szczególne formalności warunkujące przysługiwanie tego prawa. Rozpatrywana sprawa dotyczyła praw autorskich – zob. art. 1 PrAut.
W prezentowanym wyroku Trybunał uznał, że w postępowaniu sądowym dotyczącym naruszenia prawa autorskiego wnioskodawca powinien wykazać, że rzeczywiście jest właścicielem danego prawa własności intelektualnej. Ponadto sąd krajowy powinien również dokonać oceny zasadności tego wniosku oraz wziąć należycie pod uwagę wszystkie obiektywne okoliczności sprawy, w tym zachowanie stron, w celu w szczególności sprawdzenia, czy wnioskodawca nie nadużywa tego wniosku. W przypadku stwierdzenia przez sąd odsyłający wystąpienia nadużycia prawa TSUE podzielił stanowisko rzecznika generalnego (pkt 48 opinii), że powinien on odmówić możliwości skorzystania przez wnioskodawcę z przewidzianego w art. 8 dyrektywy 2004/48/WE prawa do informacji. Przedstawiając swoje stanowisko, TSUE wyważył, z jednej strony, prawo do informacji przysługującego uprawnionym z tytułu własności intelektualnej i, z drugiej strony, ochronę pozwanego przed nadużyciem tego prawa.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
