Etap legislacyjny

Prezydent RP 13.11.2024 r. podpisał ustawę z 18.10.2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1674; dalej: ŚwHonor100LU). Stosownie do art. 16 ŚwHonor100LU, ustawa wejdzie w życie 1.1.2025 r.

Świadczenie honorowe – dotychczas

Dotychczas przedmiotowe świadczenie było przyznawane przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) oraz Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w drodze wyjątku, na mocy decyzji podjętej przez Prezesa Rady Ministrów w 1972 r. Zasadność jej stosowania była każdorazowo potwierdzana przez kolejnych ministrów właściwych do spraw zabezpieczenia społecznego.

Cele zmian ustawowych

Celem ŚwHonor100LU jest unormowanie wieloletniej tradycji szczególnego uhonorowania osób, które ukończyły 100 lat życia, w postaci przyznawania im świadczenia honorowego. W obecnych realiach prawnych, wynikających z Konstytucji RP, zasady i tryb przyznawania przedmiotowego świadczenia powinny być uregulowane w akcie prawnym o randze ustawy, nie zaś – jak miało to miejsce dotychczas – w akcie prawa wewnętrznego, co więcej – podjętego kilkadziesiąt lat temu, w zupełnie innych realiach ustrojowych. ŚwHonor100LU spowoduje więc także zapewnienie ładu konstytucyjnego w tym zakresie. Wśród celów ŚwHonor100LU ustawodawca wymienia także, co wynika wprost z uzasadnienia ŚwHonor100LU, konieczność zapewnienia pewności i przewidywalności sytuacji prawnej najstarszej części społeczeństwa, jak również potrzebę wyczerpującego uregulowania postępowania poprzedzającego przyznanie świadczenia honorowego.

Beck Akademia - praktyczne szkolenia online - sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Świadczenie honorowe – podmioty uprawnione

Prawo do świadczenia honorowego, zgodnie z art.2 ŚwHonor100LU, przysługuje wszystkim osobom:

  1. posiadającym obywatelstwo polskie,
  2. które ukończyły 100 lat życia oraz
  3. które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia mają prawo do jednego z wymienionych w art.2 ŚwHonor100LU, tj. m.in.:
  • świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o których mowa w art. 18 pkt 1–4 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 90);
  • świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a–c ustawy z 10.12.1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 242);
  • świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a–c ustawy z 18.2.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1121);
  • emerytur i rent, o których mowa w art. 3 pkt 1–3 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631; dalej: EmRentyFUSU);
  • rent, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 i 8 oraz art. 52 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2189);
  • renty socjalnej, o której mowa w ustawie z 27.6.2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2194);
  • świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z 16.11.2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1820);
  • uposażenia prokuratora w stanie spoczynku i uposażenia rodzinnego, o których mowa w ustawie z 28.1.2016 r. – Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 390);
  • uposażenia sędziego Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, o którym mowa w art. 56 ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 622);
  • rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z 31.1.2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1051);
  • świadczenia pieniężnego przysługującego na zasadach określonych w ustawie z 8.2.2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 658).

Ustawowe przesłanki przyznania przedmiotowego świadczenia mają charakter łączny.

Postępowanie w sprawie prawa do świadczenia honorowego

Ustawodawca przewidział dwa tryby przyznawania świadczenia honorowego, tj.: z urzędu i na wniosek.

W przypadku osoby, która spełni przesłanki wskazane w art. 2 ŚwHonor100LU przyznanie ww. świadczenia nastąpi z urzędu, na podstawie decyzji (art. 6 ust. 1 ŚwHonor100LU). Decyzęe w tej sprawie, wydawać i świadczenie to wypłacać będzie organ wypłacający świadczenie, o którym mowa w art. 2 pkt 1-16 ŚwHonor100LU. Mając na uwadze powyższe ustawodawca uregulował także sytuację zbiegu u jednej osoby prawa do więcej niż jednego z powyższych świadczeń. Wówczas takiej osobie przysługiwać będzie tylko jedno świadczenie honorowe.

Natomiast w przypadku obywatela polskiego, który ukończył 100 lat życia ale nie posiada prawa do jednego ze świadczeń z art. 2 ŚwHonor100LU, świadczenie honorowe będzie wypłacane po złożeniu wniosku do ZUS, a dodatkowym warunkiem jego uzyskania będzie posiadanie w Polsce, po ukończeniu 16. roku życia, centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), o którym mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226) przez okres co najmniej 10 lat.

Świadczenie honorowe – wysokość w 2025 r.

ŚwHonor100LU określa kwotę świadczenia honorowego w wysokości 6246,13 zł miesięcznie (art. 4 ŚwHonor100LU). Kwota świadczenia będzie podlegać corocznej waloryzacji na zasadach i w terminach określonych w art. 88–94 EmRentyFUSU, analogicznie do innych świadczeń emerytalno-rentowych.

Przepisy dostosowujące i przejściowe

Zmiany wprowadzane w EmRentyFUSU oraz w ustawie z 26.7.2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1243) mają charakter jedynie doprecyzowujący.

Ustawodawca wprowadził przepisy przejściowe, zgodnie z którymi świadczenie z tytułu ukończenia 100 lat życia przyznane przed dniem wejścia w życie ŚwHonor100LU, tj. przed 1.1.2025 r., staje się z mocy ŚwHonor100LU świadczeniem honorowym, jest wypłacane przez organ dotychczasowy i przysługuje we wskazanej w ŚwHonor100LU wysokości, tj. 6246,13 zł (art. 14 ust. 1 ŚwHonor100LU).

Ponadto, w sprawach o przedmiotowe świadczenie wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ŚwHonor100LU stosuje się przepisy nowe (art. 14 ust. 2 ŚwHonor100LU).

Zgodnie zaś z art. 15 ŚwHonor100LU, osobom, które przed dniem wejścia w życie ŚwHonor100LU, tj. przed 1.1.2025 r., ukończyły 100 lat życia i na 31.12.2024 r. mają prawo do świadczenia, o którym mowa w art. 2 ŚwHonor100LU, przyznaje się z urzędu świadczenie honorowe od dnia wejścia w życie ŚwHonor100LU, tj. od 1.1.2025 r.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →