W sprawie, którą zajmie się SN, Sąd Rejonowy w Sosnowcu postanowieniem z 26 czerwca 2024 r. nie uwzględnił wniosku obrońcy o wydanie uzupełniającego orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu.
Swoje stanowisko uzasadnił tym, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 grudnia 2022 r., dotyczący kosztów pomocy prawnej (sygn. SK 78/21), może znaleźć zastosowanie dopiero od daty jego publikacji. Tym samym niemożliwe było uwzględnienie wniosku obrońcy w omawianej sprawie, gdyż wyrok sądu I instancji uprawomocnił się przed wspomnianym orzeczeniem (w marcu 2020 r.).
Zażalenie na postanowienie sądu złożyła skarżąca adwokat. Podnosiła w nim naruszenie art. 626 KPK oraz wspomnianego wyroku TK. Zdaniem skarżącej z treści uzasadnienia wyroku TK wynika, że obrońca, który świadczył pomoc prawną z urzędu, ma prawo zaskarżyć uprzednio obowiązujące przepisy rozporządzenia dotyczącego świadczenia takiej pomocy prawnej z uwagi na niezgodne z konstytucją zaniżenie stawek obrońców z urzędu. Ma też prawo do wystąpienia do właściwego sądu o zasądzenie brakującego wynagrodzenia. W związku z tym mecenas wniosła o zmianę postanowienia i zasądzenie kwoty 723 zł brutto jako dodatkowego uzupełniającego wynagrodzenia w sprawie.
Jej zdaniem bez znaczenia jest to, czy wypowiedź TK traktować należy jako wyrok Trybunału (status orzeczenia i tak wywołuje wątpliwości z uwagi na udział w jego wydaniu osoby nieuprawnionej, tzw. sędziego dublera). A wniosek o zasądzenie dodatkowych kosztów obliguje sąd do dokonania rozproszonej kontroli rozporządzenia w sprawie kosztów adwokackich i zasądzenie stawek jak dla adwokata z wyboru.
Sąd Okręgowy w Sosnowcu, do którego sprawa trafiła, zauważył, że w literaturze, jak i orzecznictwie istnieją trzy poglądy w tej sprawie.
Po pierwsze – roszczenie uzupełniające przedawnia się na podstawie art. 641 KPK (trzy lata od dnia, kiedy należało je uiścić). Po drugie – przepis art. 641 dotyczy jedynie przedawnienia ściągnięcia już zasądzonych kosztów procesu, a tym samym nie obejmuje on kosztów zasądzonych po raz pierwszy. Po trzecie – odsyła się do stosowania art. 20 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych (dotyczy roszczeń strony przeciwko Skarbowi Państwa).
SO postanowił więc zapytać Sąd Najwyższy o to, jak należy traktować wniosek o koszty uzupełniające dla adwokata. Po pierwsze: jaki jest charakter kosztów procesu zasądzonych w postępowaniu karnym, po drugie – czy wynikające z orzeczenia roszczenia mają charakter cywilnoprawny i ulegają przedawnieniu wg reguł ogólnych prawa cywilnego, a jeśli tak, to czy sądy winny badać kwestie przedawnienia z urzędu, czy też na zarzut (oraz kto i w jakim trybie powinien go podnosić).
– Sprawa jest niejednoznaczna i do tej pory nie doczekała się jednoznacznej interpretacji – zauważa pytający sąd.
Do kosztów procesu należą koszty sądowe oraz uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika (art. 616 KPK).
Sygnatura akt: I KZP 8/24
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
