Nowa ustawa o kredycie konsumenckim – rewolucja w ochronie konsumenta

Cele projektu

Projektowana ustawa ma na celu wdrożenie dwóch dyrektyw UE:

Celem dyrektywy 2023/2225/UE jest wzmocnienie ochrony konsumentów korzystających z kredytów konsumenckich oraz harmonizacja przepisów w całej UE. Nowa regulacja zastępuje dyrektywę 2008/48/WE i uwzględnia zmiany rynkowe, takie jak rozwój cyfrowych produktów kredytowych. Wprowadza m.in.: zaostrzenie zasad reklamy kredytów, zakaz sugerowania, że kredyt poprawia sytuację finansową, obowiązek dokładniejszego badania zdolności kredytowej i doradztwa dla konsumentów czy wprowadzenie maksymalnych kosztów kredytu i zachęt do restrukturyzacji zadłużenia.

Dyrektywa 2023/2673/UE ma na celu uproszczenie regulacji dotyczących umów o usługi finansowe zawieranych na odległość. Włącza ona przepisy uchylonej dyrektywy 2002/65/WE do dyrektywy 2011/83/UE i wprowadza m.in.: obowiązek przekazywania konsumentom klarownych wyjaśnień dotyczących usług finansowych, zasady przejrzystej prezentacji informacji w Internecie i zakaz manipulowania interfejsem użytkownika czy wymóg łatwej dostępności funkcji odstąpienia od umowy w interfejsie internetowym.

Implementacja wymienionych dyrektyw wymaga uchwalenia projektowanej ustawy, aby zapewnić zgodność polskich przepisów z unijnymi standardami ochrony konsumentów.

Zakres projektowanej ustawy

Jak wynika z opublikowanych założeń, nowa ustawa określi:

1. zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki;
2. obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki oraz obowiązki konsumenta, kredytodawcy i pośrednika kredytowego w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki;
3. skutki uchybienia obowiązkom kredytodawcy;
4. zasady prowadzenia działalności przez instytucje pożyczkowe, zasady funkcjonowania rejestru tych instytucji (w tym procedurę uzyskiwania wpisu do rejestru) oraz zasady wykonywania nadzoru nad działalnością tych instytucji;
5. przepisy karne, które będą stosowane w związku z uchybianiem obowiązkom określonym w projektowanej ustawie.

Elementy pozostające bez zmian

Zasadniczo bez zmian pozostaną dotychczasowe regulacje objęte zakresem ustawy z 12.5.2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1497), które dotyczą:

1. umowy o kredyt udzielany przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe swoim członkom;
2. umowy o kredyt niezabezpieczony hipoteką, który jest przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego;
3. umowy pożyczki;
4. umowy kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;
5. umowy o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;
6. umowy o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia;
7. umowy o kredyt odnawialny.

Wyłączenia spod obowiązku stosowania projektowanej ustawy

Z zakresu regulacji nowej ustawy zostaną wyłączone umowy:

1. o świadczenie usług maklerskich zawieranych z podmiotami, o których mowa w art. 3 pkt 32 i 33 ustawy z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 722);
2. o kredyt będące wynikiem ugody sądowej oraz ugody będącej wynikiem postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich, o którym mowa w ustawie z 23.9.2016 r. o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich (Dz.U. z 2016 r. poz. 1823);
3. o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy w ramach działalności dodatkowej, w której pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania niższej od powszechnie stosowanych na rynku;
4. odwróconego kredytu hipotecznego zawarte na podstawie ustawy z 23.10.2014 r. o odwróconym kredycie hipotecznym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 152);
5. konsumenckiej pożyczki lombardowej, o której mowa w ustawie z 14.4.2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1111).

Dodatkowo, wyłączeniu podlegać będą umowy najmu i leasingu, jeśli nie przewidują obowiązku lub opcji nabycia przedmiotu umowy.

Zniesienie górnego limitu kredytu konsumenckiego

Dotychczasowy limit kredytów konsumenckich wynoszący 255 550 zł, czyli równowartość 75 000 EUR (zgodnie z uchyloną dyrektywą 2008/48/UE), zostanie zniesiony. Dyrektywa 2023/2225/UE podnosi go do równowartości 100 000 EUR, zezwalając jednocześnie na stosowanie postanowień przepisów wdrażających dyrektywę do umów kredytowych z wyższą kwotą kredytu. Oznacza to, że wszystkie kredyty konsumenckie, niezależnie od ich wartości, będą podlegać nowej ustawie, co zapewni jednolity poziom ochrony konsumentów na rynku kredytowym.

Co więcej, by umożliwić konsumentom natychmiastowe nabycie towaru i usługi, na który jest zaciągany kredyt, wprowadzone będzie rozwiązanie, zgodnie z którym rozpoczęcie wykonywania umowy o kredyt konsumencki jest dozwolone, jeżeli zgodzi się na to konsument (art. 26 ust. 9 dyrektywy 2023/2225/UE).

Nowe regulacje dotyczące reklam kredytów

Zgodnie z opublikowanymi założeniami, projekt przewiduje modyfikację obowiązujących przepisów w zakresie informacji przekazywanych w reklamie, w tym:

Projektowana ustawa wprowadzi również zakaz reklamy sugerującej, że:

Obowiązki kredytodawców przed zawarciem umowy

Kredytodawcy będą zobowiązani do przekazywania uproszczonych informacji przedumownych. Zgodnie z opublikowanymi założeniami mają być one bardziej przyjazne dla konsumenta, a najbardziej istotne informacje na temat kredytu powinny się znaleźć na pierwszej stronie formularza informacyjnego.

Projektowane przepisy zakładają także wprowadzenie przypomnienia konsumentowi o jego prawie do odstąpienia od umowy w przypadku, gdy informacje przedumowne przekazywane są konsumentowi w terminie krótszym niż dzień przed zawarciem umowy. Informacje te mają pomóc konsumentowi ocenić, czy dany kredyt jest dostosowany do jego potrzeb i możliwości finansowych.

Ocena zdolności kredytowej

Wprowadzone zostaną nowe standardy oceny zdolności kredytowej. Kredytodawcy będą zobowiązani do szczegółowej analizy sytuacji finansowej konsumenta na podstawie m.in. stosownych i dokładnych informacji o jego dochodach i wydatkach. W przypadku negatywnej oceny zdolności kredytowej obowiązywać będzie zakaz udzielenia kredytu. Ponadto konsument zyska prawo do uzyskania szczegółowych wyjaśnień dotyczących oceny swojej zdolności kredytowej oraz do zażądania przeglądu decyzji kredytowej.

Etap legislacyjny

Założenia projektu ustawy o kredycie konsumenckim oraz o zmianie ustawy o prawach konsumenta zostały opublikowane w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Zgodnie z przekazanymi informacjami, planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to II kwartał 2025 r.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →