Stanowisko WSA
WSA w Poznaniu rozpoznał skargę inwestora i Stowarzyszenia Działkowców na decyzję WINB w przedmiocie nakazu rozbiórki obiektu budowlanego i skargę tę oddalił. Wcześniej organ II instancji orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji PINB, którą organ nakazał inwestorowi rozbiórkę obiektu gospodarczego o wymiarach w planie 4,14 m x 2,65 m.
W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał, że działka, zgodnie z postanowieniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, została przeznaczona pod tereny rolnicze. W planie powyższym ustalony został zakaz lokalizacji tymczasowych obiektów budowlanych oraz zakaz lokalizacji budynków. Obiekt budowlany zrealizowany na parceli narusza zapisy planu zagospodarowania przestrzennego, a przywrócenie stanu zgodnego z prawem jest możliwe jedynie poprzez wydanie nakazu jego rozbiórki.
W skardze zarzucono naruszenie m.in. art. 21 ust. 1 Konstytucji RP poprzez dalsze ograniczenie na skutek zaskarżonych decyzji organów nadzoru budowlanego wykonywania prawa własności nieruchomości uregulowanego w ustawie z 13.12.2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1073; dalej: RodzOgrDzU) nie wynikające z ustawy.
Zdaniem skarżących przedmiotowy obiekt był możliwy do realizacji na podstawie RodzOgrDzU i nie wymaga pozwolenia na budowę. W ocenie skarżących zapisy ograniczające zabudowę poprzez zakaz lokalizacji budynków, tymczasowych obiektów budowlanych zawarte w uchwale, nie mają zastosowania do urządzeń i obiektów stawianych na terenie rodzinnych ogrodów działkowych (ROD), o ile te obiekty i urządzenia stanowią infrastrukturę ogrodową lub służą realizacji celów, dla których powstał ROD.
Stanowisko WSA
Fundamentalne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miała kwestia czy do ROD, w świetle postanowień RodzOgrDzU, znajdują zastosowanie przepisy MPZP. Kolejną kwestią sporną była kwalifikacja przedmiotowego obiektu w świetle postanowień ustawy z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 418; dalej: PrBud) jak i zapisów RodzOgrDzU.
Stosownie do art. 2 pkt 9a RodzOgrDzU altana działkowa to wolno stojący budynek rekreacyjno-wypoczynkowy lub inny obiekt budowlany spełniający taką funkcję, położony na terenie działki w ROD, o powierzchni zabudowy do 35m oraz o wysokości do 5 m przy dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich, przy czym do powierzchni zabudowy nie wlicza się tarasu, werandy lub ganku, o ile ich łączna powierzchnia nie przekracza 12m. Natomiast art. 2 pkt 2 RodzOgrDzU stanowi, że pod pojęciem działki rozumie się podstawową jednostkę przestrzenną rodzinnego ogrodu działkowego, której powierzchnia nie może przekraczać 500 m, służąca zaspokajaniu potrzeb działkowca i jego rodziny w zakresie prowadzenia upraw ogrodniczych, wypoczynki i rekreacji.
Zgodnie z treścią art. 3 pkt 2 PrBud, pod pojęciem budynku należy rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
W przedmiotowej sprawie obiekt gospodarczy posiada fundamenty i jest trwale związany z gruntem w rozumieniu art. 3 pkt 2 PrBud. Ma on w szczególności cechy trwałego związania z gruntem, ponieważ jest stabilny i dzięki temu ma możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym.
Idąc dalej, zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 4 PrBud altana działkowa i obiekt gospodarczy, o których mowa w RodzOgrDzU, nie wymagają wydania decyzji w przedmiocie pozwolenia na budowę, aby uzyskać przymiot legalności. Natomiast w myśl art. 30 ust. 1 PrBud zgłoszenia prac budowlanych organowi administracji architektoniczno-budowlanej nie wymaga (poprzez wnioskowanie a contrario), z zastrzeżeniem art. 29 ust. 3 i 4 PrBud budowa altany na ROD, posiadającej odpowiednie wymiary, które zostały wskazane w RodzOgrDzU, tj. zgodnie z art. 2 ust. 9a RodzOgrDzU. Tym samym nie ulega wątpliwości, iż na realizację przedmiotowych obiektów inwestor nie był obowiązany uzyskać pozwolenia budowlanego ani dokonać zgłoszenia.
Powyższe nie oznacza jednak niedopuszczalności stosowania do tych obiektów przepisów PrBud. Fakt dopuszczenia realizacji przedmiotowych obiektów bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę czy też zgłoszenia nie oznacza, iż obiekty te stanowią, odrębny element z katalogu definicji objętych PrBud. Jak wskazuje się w orzecznictwie: do robót budowlanych i obiektów budowlanych, które nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę i nie są objęte obowiązkiem zgłoszenia, mogą być stosowane przepisy art. 50 ust. 1 pkt 2 lub pkt 4 in fine PrBud, a także art. 51 ust. 7 PrBud, jeżeli roboty budowlane zostały wykonane w sposób, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 2 lub pkt 4 in fine PrBud (uchwała NSA z 3.10.2016 r., II OSP 1/16). Inaczej mówiąc dany obiekt, pomimo że nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę czy też dokonania zgłoszenia, może być poddany ocenie pod kątem jego zgodności z powszechnie obowiązującymi przepisami, w tym postanowieniami M.P.Z.P. (art. 50 ust. 1 pkt 4 PrBud.).
Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego, co oznacza, że ma moc wiążącą, tak jak każdy inny akt normatywny i musi być respektowany dopóki obowiązuje. Do terenów ROD jak najbardziej znajdują zastosowanie przepisy M.P.Z.P. o czym pośrednio przesądza art. 19 ust. 2 RodzOgrDzU i art. 76 RodzOgrDzU.
Zgodnie z art. 19 ust. 2 zd. 1 RodzOgrDzU w przypadku, gdy prawo do nieruchomości, na której znajduje się ROD, zostało nabyte przez stowarzyszenie ogrodowe nieodpłatnie, właściciel nieruchomości może zgłosić do stowarzyszenia ogrodowego żądanie likwidacji ROD, o ile funkcjonowanie ROD jest sprzeczne z obowiązującym M.P.Z.P. obejmującym tę nieruchomość.
Ponadto w myśl art. 76 ust. 1 pkt 1 RodzOgrDzU właściciel nieruchomości nie może wydać decyzji o likwidacji ROD jeżeli w dniu wejścia w życie RodzOgrDzU ROD spełnia przynajmniej jeden z warunków, tj. funkcjonowanie ROD na nieruchomości jest zgodne z M.P.Z.P.
Dokonując powyższej oceny WSA miał również na względzie art. 13b RodzOgrDzU wyłączający możliwość stosowania uproszczonego postępowania legalizacyjnego do obiektów budowlanych na działkach ROD. Powyższe ma istotne znaczenie gdyż w uproszczonym postępowaniu legalizacyjnym organ nadzoru budowlanego nie bada zgodności lokalizacji obiektu z zapisami M.P.Z.P.
WSA wskazał także na dodatkowy aspekt przemawiający za ww. wykładnią przepisów. Wynikający z art. 10 ust. 2 RodzOgrDzU obowiązek gminy doprowadzenia do ROD dróg dojazdowych, energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę oraz uwzględnienia w organizacji komunikacji publicznej potrzeb ROD. Tym samym powstanie ROD wiąże się dla gmin z koniecznością poniesienia znacznych nakładów finansowych. Z tych tez względów gmina ma prawo w drodze M.P.Z.P. kształtować tak politykę przestrzenna aby z jednej strony tworzyć warunki dla rozwoju ROD (art. 6 RodzOgrDzU), a z drugiej mając na uwadze wynikające z RodzOgrDzU obowiązki dla jednostek samorządu terytorialnego.
Sam fakt, iż M.P.Z.P. zabrania wznoszenia obiektów budowlanych na danym terenie, nie eliminuje podstawowej funkcji ROD tj. zaspokajania socjalnych, wypoczynkowych i rekreacyjnych potrzeb społeczeństwa, ponieważ zapisy aktu miejscowego, nie zabraniają w żaden sposób możliwości prowadzenia na terenie rodzinnego ogrodu działkowego działalności rolniczej, ogrodniczej, sadowniczej, czy też zagospodarowania na potrzeby użytków zielonych, choć bez prawa do zabudowy budynkami lub tymczasowymi obiektami budowlanymi.
Komentarz
W omawianym orzeczeniu WSA na podstawie zasad funkcjonowania ROD przedstawił praktyczne ujęcie zasady wolności budowlanej. Wskazał, że pomimo obowiązywania tzw. zasady wolności budowlanej (art. 4 PrBud) prawo zabudowy nieruchomości zostało uzależnione przez ustawodawcę od jego zgodności z przepisami prawa. Zatem prawo do zabudowy nieruchomości gruntowej nie jest prawem nieograniczonym. W szczególności zapisy M.P.Z.P. na równi z postanowieniami przepisów ustaw kształtują prawo wolności budowlanej. Stąd wolność budowlana na ROD może być ograniczona także poprzez wprowadzenie zakazu zabudowy, co nie przeczy idei ROD i działalności tam prowadzonej.
Wyrok WSA w Poznaniu z 20.3.2025 r., II SA/Po 7/25, Legalis
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
