• Projekt odpowiada na realne i pilne potrzeby wynikające zarówno z obowiązków implementacyjnych wobec prawa unijnego, jak i z wyzwań systemowych, zgłaszanych przez instytucje kontrolne oraz użytkowników systemu przewozu towarów niebezpiecznych.
  • Kluczowe obszary reformy obejmują uproszczenie i racjonalizację sprawozdawczości, przywrócenie przejrzystości w zamówieniach publicznych, reformę systemu egzaminacyjnego oraz wzmocnienie ram prawnych dla funkcjonowania wojsk sojuszniczych w Polsce.
  • Zaproponowane zmiany mają na celu poprawę bezpieczeństwa, efektywności oraz zgodności z prawem Unii Europejskiej, a ich etapowe wprowadzenie pozwoli na dalszą kompleksową nowelizację ustawy w przyszłości.

Cel i przyczyny nowelizacji

Implementacja prawa unijnego

Głównym celem projektu jest wdrożenie art. 3 decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1254 z 24.4.2024 r. w sprawie zmiany dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/12/WE, 2009/33/WE i (UE) 2022/1999 oraz dyrektywy Rady 96/67/WE w odniesieniu do niektórych wymogów w zakresie sprawozdawczości w dziedzinach transportu drogowego i lotnictwa (Dz.Urz. UE L z 2024 r. s. 1254).

W zakresie wymogów sprawozdawczości zmienia ona m.in.:

  • dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2009/12 z 11.3.2009 r. w sprawie opłat lotniskowych (Dz.Urz. UE L z 2009 r. Nr 70, s. 11);
  • dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/1999 z 19.10.2022 r. w sprawie ujednoliconych procedur kontroli drogowego transportu towarów niebezpiecznych (Dz.Urz. UE L z 2022 r. Nr 274, s. 1).

Nowe regulacje wymagają, aby państwa członkowskie przedkładały sprawozdania Komisji Europejskiej co dwa lata, a nie – jak dotąd – co roku. Zmniejszono również zakres informacji, które muszą zostać uwzględnione w raportach, co oznacza konieczność nowelizacji art. 105 ust. 1 ustawy z 19.8.2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 643; dalej: TowNiebPrzewU).

Dostosowanie do wyroku TSUE

Drugim impulsem dla zmian jest wyrok TSUE z 7.9.2023 r., C-601/21, Legalis, który zakwestionował zgodność niektórych krajowych przepisów z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2014/24 z 26.2.2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 94, s. 65).

W odpowiedzi projekt przewiduje, że wybór producenta blankietów zaświadczeń ADR dokonywany będzie zgodnie z przepisami ustawy z 11.9.2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1320; dalej: PrZamPubl) przez ministra właściwego ds. transportu. Projekt przywraca tym samym rozwiązanie istniejące przed uchyleniem art. 29 TowNiebPrzewU przez ustawę z 22.11.2018 r. o dokumentach publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1669).

Niewydolność obecnych rozwiązań krajowych

W zakresie krajowym nowelizacja odnosi się do wielokrotnie zgłaszanych problemów przez Najwyższą Izbę Kontroli, instytuty badawcze, urzędy marszałkowskie i inne resorty. Dotychczasowy system oceniono jako niespójny i nieprzystający do aktualnych potrzeb bezpieczeństwa i organizacji przewozu materiałów niebezpiecznych.

Beck Akademia - praktyczne szkolenia online - sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Zmiany w zakresie sprawozdawczości do Komisji Europejskiej

Obecny art. 105 ust. 1 TowNiebPrzewU nakłada na Głównego Inspektora Transportu Drogowego obowiązek przekazywania corocznych raportów do Komisji Europejskiej. Decyzja 2024/1254/UE zmienia tę zasadę – sprawozdania będą przekazywane co dwa lata, nie później niż 12 miesięcy po zakończeniu drugiego roku objętego raportem.

Projekt znosi obowiązek przekazywania danych dotyczących objętości towarów niebezpiecznych w przewozie (pkt 1 dotychczasowego art. 105 ust. 1 TowNiebPrzewU), ograniczając zakres raportowanych informacji. Nowe brzmienie przepisu ma ułatwić raportowanie i zmniejszyć obciążenia administracyjne, przy zachowaniu efektywnego nadzoru nad przewozem towarów niebezpiecznych.

Przeciwdziałanie nieprawidłowościom w zamówieniach publicznych

Zgodnie z wyrokiem C-601/21, obecne regulacje dotyczące wyboru producenta zaświadczeń ADR naruszają przepisy unijne. Projekt ustawy przewiduje, że wybór ten będzie dokonywany w trybie PrZamPubl. Ma to szczególne znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa narodowego, ponieważ zaświadczenia ADR uprawniają także do przewozu materiałów wysokiego ryzyka, mogących zostać wykorzystane w atakach terrorystycznych, w tym m.in. materiałów promieniotwórczych (klasa 7 ADR).

W związku z tym przywrócony zostaje dawny mechanizm z art. 29 TowNiebPrzewU w brzmieniu sprzed 2018 r., który pozwalał ministrowi właściwemu do spraw transportu wybrać producenta dokumentów w sposób zapewniający najwyższy poziom bezpieczeństwa i przejrzystości procedury.

Reforma systemu egzaminowania kierowców ADR

Wady obecnego systemu

Obecnie wynagrodzenie członków komisji egzaminacyjnych wypłacane jest przez ośrodki szkolenia, w których przeprowadzany jest egzamin. Praktyka ta doprowadziła do licznych nadużyć – w tym opóźnień w wypłatach, częściowych wynagrodzeń lub braku poszanowania komisji egzaminacyjnych. Kwoty określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 26.6.2024 r. w sprawie egzaminów dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (Dz.U. z 2024 r. poz. 964) pozostają niezmienione od ponad dekady.

Projektowane zmiany

Nowelizacja przewiduje, że opłata za egzamin będzie wpłacana bezpośrednio na konto Urzędu Marszałkowskiego. Wysokość opłat określi Sejmik Województwa, a przewodniczącym komisji będzie przedstawiciel Marszałka Województwa. Uregulowanie tych zasad ma wyeliminować praktyki niezgodne z zasadami przejrzystości i zapewnić godziwe wynagrodzenie komisji, zgodnie z możliwym limitem ustawowym – 10% przeciętnego wynagrodzenia.

Nowe zasady egzaminowania personelu sił zbrojnych

Potrzeba legislacyjna

W odpowiedzi na postulaty dowódców sił sojuszniczych stacjonujących w Polsce, projekt nowelizacji rozszerza uprawnienia Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w zakresie organizacji egzaminów ADR. Proponowane rozwiązania umożliwią egzaminowanie nie tylko kierowców Sił Zbrojnych RP, lecz także żołnierzy i personelu cywilnego sił zbrojnych państw NATO, realizujących zadania w Polsce.

Nowe przepisy są elementem realizacji zobowiązań wynikających z Military Mobility Pledge oraz narodowego planu mobilności wojskowej w ramach projektu PESCO.

Zakres zmian

Projekt umożliwia przeprowadzanie egzaminów w języku angielskim oraz dopuszcza prowadzenie kursów specjalistycznych dla obcokrajowców. Umożliwia również wydanie zaświadczenia ADR, zarówno przez Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, jak i przez Marszałka Województwa – po uiszczeniu stosownej opłaty.

Ponadto projekt przewiduje możliwość upoważnienia jednostek badawczych MON do realizacji zadań związanych z przewozem towarów niebezpiecznych, analogicznie do istniejących kompetencji ministra właściwego ds. Gospodarki.

Etap legislacyjny

Projekt nowelizacji ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych został opublikowany w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Zgodnie z przekazanymi informacjami, planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →