Ocena osoby ubiegającej się o wpis na listę adwokatów

Opis okoliczności faktycznych

Wnioskiem z 27.7.2020 r. N.M. zwróciła się do Okręgowej Rady Adwokackiej o wpis na listę adwokatów. ORA odmówiła Skarżącej wpisu na listę adwokatów, wskazując na niedawanie przez nią rękojmi należytego wykonywania zawodu adwokata. Podkreśliła, że charakter postawionych przez Prokuraturę Regionalną zarzutów, a przez to także zarzutów w postępowaniu dyscyplinarnym, dotyczących utrudniania śledztwa (…) poprzez usuwanie i niszczenie dokumentów w postaci tradycyjnej i elektronicznej, mogących stanowić dowód w przedmiotowej sprawie, nie dawał Organowi podstaw do zmiany dotychczasowej oceny w zakresie spełniania przez kandydatkę przesłanek z art. 65 pkt. 1 PrAdw. Dodatkowo Rada zaznaczyła, że prymat zasady domniemania niewinności nie znajduje zastosowania na gruncie postępowania administracyjnego w przedmiocie wpisu na listę adwokatów.

Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej utrzymało w mocy powyższą uchwałę. Organ podkreślił, że zarzut postawiony Skarżącej był na tyle poważny, że uniemożliwiał pozytywne rozstrzygnięcie wniosku o wpis przed zakończeniem postępowania karnego bądź na etapie prokuratorskim (umorzenie postępowania), bądź na etapie prawomocnego rozstrzygnięcia przez sąd. Prezydium wskazało, że nie ma możliwości dokonania oceny występowania po stronie skarżącej rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata bądź jej braku, i dlatego stanęło na stanowisku, że taka ocena w chwili wydawania uchwały byłaby przedwczesna i mogła nastąpić dopiero po prawomocnym zakończeniu prowadzonego postępowania karnego.

Stanowisko WSA i zarzuty skargi kasacyjnej

Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy uchwałę Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej oraz uchwałę Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. Ze skargą kasacyjną od powyższego wyroku wystąpiło Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, zaskarżając ten wyrok w całości, wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA.

Stanowisko NSA

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej postanowił sprostować oczywistą omyłkę pisarską w komparycji i uzasadnieniu wyroku WSA poprzez sprostowanie oznaczenia decyzji. Odnośnie zaś merytorycznego rozpoznania skargi uznał, że nie jest zasadna i tym samym nie zasługuje na uwzględnienie.

Art. 65 pkt 1 PrAdw nie może być rozumiany i stosowany w taki sposób, jak to miało miejsce w sprawie. Nie mają bowiem racji ani Organy samorządu adwokackiego, ani Minister Sprawiedliwości, że samo wszczęcie postępowania karnego i przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa jest okolicznością wystarczającą do oceny, że Skarżąca wnioskująca o wpis na listę adwokatów nie dawała rękojmi należytego wykonywania zawodu, gdyż nie była nieskazitelnego charakteru. Na listę adwokatów może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Pojęcia te, jako niedookreślone, były wielokrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. Odwołując się zatem do poglądu ugruntowanego w tej kwestii w orzecznictwie sądów administracyjnych, NSA uznał, że przez rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata należy rozumieć zespół cech charakteru i zachowań w sferze zawodowej i prywatnej, składających się na etyczno-moralny wizerunek osoby zaufania publicznego, które gwarantują, że z racji posiadanych cech i dotychczasowych zachowań zawód zaufania publicznego będzie wykonywany prawidłowo. O nieskazitelności charakteru świadczą takie przymioty osobiste jak: uczciwość w życiu prywatnym i zawodowym, uczynność, pracowitość, poczucie odpowiedzialności za własne słowa i czyny, odwaga cywilna, samokrytycyzm, umiejętność zgodnego współżycia z otoczeniem. Są to cechy wartościujące konkretną osobę w sferze etyczno-moralnej. Sformułowanie „dotychczasowe zachowanie” oznacza zachowanie/postępowanie osoby ubiegającej się o wpis do czasu wpisania na listę, odpowiadające ocenom moralnym i etycznym, gwarantujące właściwe wykonywanie zawodu zaufania publicznego. O posiadaniu tych przymiotów może świadczyć postępowanie i zachowanie danej osoby zarówno w sferze zawodowej, jak i prywatnej, również w dłuższym okresie. Niewątpliwie ocena ta dokonuje się na przestrzeni czasowej dotychczasowego życia kandydata aż do dnia złożenia przez niego wniosku o wpis. Ocena, że dwa elementy stanowiące warunki wpisu na listę adwokatów, a więc nieskazitelny charakter i rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu, należy traktować jako elementy ze sobą powiązane, sprawia, że brak cech składających się na pojęcie nieskazitelnego charakteru, takich jak m.in. prawość, uczciwość, rzetelność czy odpowiedzialność za własne słowa i czyny, rzutować musi na rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Powyższe na żadnym etapie nie było wątpliwe.

Sporne w sprawie było to, czy wszczęcie postępowania karnego albo jego prowadzenie ma automatyczny skutek w postaci braku nieskazitelnego charakteru Skarżącej i w konsekwencji braku dania rękojmi należytego wykonywania zawodu, które to cechy są niezbędne, aby kandydata na adwokata można byłoby wpisać na listę adwokatów. Obowiązujące przepisy w odniesieniu do adwokatów nie przewidują automatyzmu w tym zakresie, który spotykany jest w niektórych innych regulacjach prawnych. Ustawodawca poprzestaje na ogólnej przesłance dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, odnoszącej się do nieskazitelnego charakteru i dotychczasowego zachowania. Nieprawidłowe było zatem takie rozumienie art. 65 pkt. 1 PrAdw, które oznaczało zastosowanie automatycznego skutku w postaci uznania, że Skarżąca nie miała nieskazitelnego charakteru i nie dawała rękojmi należytego wykonywania zawodu adwokata z powodu samego wszczęcia postępowania karnego i przedstawienia zarzutów. Skoro do momentu wpisu nie zapadł żaden wyrok karny, nie został nawet wniesiony akt oskarżenia, to w istocie rzeczy nie można stwierdzić, że Skarżąca kasacyjnie dopuściła się zarzucanych jej czynów.

NSA podkreślił, że zakres postępowania wyjaśniającego zakończonego wydaniem zaskarżonej decyzji wyznaczał art. 65 pkt 1 PrAdw. Tym samym, za uprawniony trzeba więc uznać i ten wniosek, że nie jest nieprawidłowe stanowisko Sądu I instancji, z którego wynika, że przeprowadzone w sprawie ustalenia faktyczne nie mogły być uznane za wystarczające dla przyjęcia braku zaktualizowania się przesłanki wpisu, o której jest mowa w art. 65 pkt. 1 PrAdw. Zbiór faktów o prawnie doniosłym znaczeniu dla załatwienia rozpatrywanej sporawy nie mógł się bowiem ograniczać wyłącznie do ustalenia okoliczności odnoszących się samego wszczęcia postępowania karnego i postawienia zarzutów karnych stronie skarżącej w tym postępowaniu.

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →