Planowana nowelizacja Kodeksu karnego wykonawczego

Cel nowelizacji

Celem nowelizacji jest wprowadzenie istotnych oraz niezbędnych zmian ukierunkowanych na usprawnienie postępowania karnego wykonawczego przy uwzględnieniu konieczności zapewnienia i poszanowania praw skazanych. Proponowane reformy, chociażby w systemie dozoru elektronicznego, mają umożliwić większej grupie skazanych resocjalizację w ich własnym środowisku poza zakładem karnym.

Zmiany w systemie dozoru elektronicznego

Dozór elektroniczny, zgodnie z brzmieniem art. 43b § 1 ustawy z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 706; dalej: KKW), jest to kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych. Skazany wykonujący karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego przebywa poza zakładem karnym. Zachowanie skazanego jest monitorowane za pomocą nadajnika instalowanego na nodze lub dłoni oraz urządzenia monitorującego w miejscu odbywania kary. Urządzenia te kontrolują w szczególności, czy dana osoba przebywa w miejscu, które sąd wyznaczył do odbycia kary i w wyznaczonych godzinach.

Dotychczas obowiązujące przepisy zezwalają skazanemu, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata, na ubieganie się o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, w sytuacji, w której do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy. Ponadto sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na obywanie kary w systemie dozoru elektronicznego, jeśli nie zachodzą wobec niego warunki określone w art. 64 § 2 KKW, a także posiada stałe miejsce pobytu i zamieszkujące wspólnie z nim osoby pełnoletnie wyraziły na to zgodę. Ostatnią przesłanką formalną jest brak przeszkód technicznych w wykonywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, o których mowa w art. 43la § 1 KKW.

Procedowana nowelizacja zakłada, że skazany będzie mógł ubiegać się o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wcześniej, tj. gdy do odbycia w zakładzie karnym pozostała część kary w wymiarze nieprzekraczającym 1 roku i 6 miesięcy. Zmiany mają przyczynić się do zmniejszenia populacji więziennej przez zwiększenie liczby skazanych objętych systemem dozoru elektronicznego.

W ocenie projektodawcy stosowanie dozoru elektronicznego ma wiele zalet dla samego skazanego, bowiem nie wyklucza go z życia publicznego, gdyż w określonych godzinach może podejmować on na przykład działalność zarobkową. Taka forma wykonywania kary pozbawienia wolności ma pozytywnie wpływać na jego resocjalizację, a z punktu społecznego jest to najbardziej ekonomiczny sposób odbywania kary pozbawienia wolności. Zaproponowane zmiany mają stanowić uzupełnienie lub alternatywę dla instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia, poprzez resocjalizację skazanego poza jednostką penitencjarną, w jego własnym środowisku, w warunkach kontroli elektronicznej.

Nowela zakłada, że w związku z objęciem stosowaniem systemu dozoru elektronicznego dodatkowej grupy skazanych, wobec których orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata, a którzy odbyli część kary, i którym do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze powyżej 6 miesięcy do 1 roku i 6 miesięcy, wnioski o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego złożone przed dniem wejścia w życie tych przepisów i nierozpoznane do dnia ich wejścia w życie, będą podlegały rozpoznaniu według przepisów dotychczasowych.

Zmiana zasad doprowadzania skazanych do aresztu śledczego

Procedowany projekt zakłada również zmiany w art. 79 § 1 KKW w zakresie zasad doprowadzenia skazanych do aresztu śledczego. Skazany na karę pozbawienia wolności do 1 roku i 6 miesięcy zostanie wezwany do stawienia się w wyznaczonym terminie w areszcie śledczym, natomiast w przypadku kary pozbawienia wolności powyżej 1 roku i 6 miesięcy zostanie zatrzymany i doprowadzony do aresztu śledczego.

Skrócenie terminów o ponowne ubieganie się skazanego o warunkowe zwolnienie

Nowelizacja zakłada także zmiany w art. 161 § 3 i § 4 KKW i wprowadza o połowę krótsze terminy, po upływie których skazany będzie mógł ubiegać się ponownie o warunkowe zwolnienie. Jeżeli kara lub suma kar nie przekracza 5 lat pozbawienia wolności, ponowny wniosek o warunkowe zwolnienie będzie mógł zostać złożony po upływie 3 miesięcy od wydania postanowienia o odmowie warunkowego zwolnienia, zaś jeśli kara lub suma kar przekracza 5 lat pozbawienia wolności – rozpoznanie ponownego wniosku przez sąd penitencjarny będzie możliwe po upływie 6 miesięcy od wydania postanowienia o odmowie warunkowego zwolnienia.

Wydłużenie terminu do wniesienia przez skazanego skargi w postępowaniu wykonawczym

Nowela zakłada także zmiany w art. 6 § 4 KKW poprzez wydłużenie terminu do wniesienia przez skazanego skargi z 7 dni do 14 dni od dnia, w którym dowiedział się on o zdarzeniu będącym podstawą skargi. Zdaniem projektodawcy zmiany w tym zakresie mają na celu zapewnienie skazanym wystarczającej ilości czasu na sporządzenie skargi oraz zgromadzenie niezbędnej dokumentacji uzasadniającej żądanie.

Etap legislacyjny

Zgodnie z informacjami Rządowego Centrum Legislacji, projekt jest na etapie opiniowania. Ustawa ma wejść w życie z 1.1.2026 r. Określone vacatio legis ma na celu zapewnienie podmiotom zobowiązanym do stosowania ustawy odpowiedniego czasu na zapoznanie się z nowymi przepisami oraz przygotowanie do ich stosowania. Wyjątki w tym zakresie, przewidują wcześniejsze wejście w życie uchylanego art. 110b KKW – z 1.12.2025 r. Nadto przepisy związane z poszerzeniem stosowania systemu dozoru elektronicznego mają wejść w życie z 1.7.2026 r., celem uwzględnienia nowych rozwiązań w ramach funkcjonującego systemu dozoru elektronicznego.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →