Termin zgłoszenia nieautoryzowanej transakcji płatniczej

Stan faktyczny

IL (osoba fizyczna) posiada rachunek depozytowy w złocie w Veracash SAS. W marcu 2017 r. ta spółka wysłała IL nową kartę płatniczą. Między marcem a majem 2017 r. z tego rachunku dokonywano codziennych wypłat. IL, utrzymując, że ani nie otrzymał tej karty, ani nie autoryzował tych wypłat, wytoczył powództwo, domagając się zasądzenia od Veracash zwrotu kwot odpowiadających tym wypłatom, a także zapłaty odszkodowania.

Francuskie Sądy uznały, że IL nie może powoływać się na przepisy kodeksu monetarnego i finansowego, w którym transponowano dyrektywę 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13.11.2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającej dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE (Dz.Urz. UE L z 2007 r. Nr 319, s. 1; dalej: PSD1), ponieważ nie powiadomił Veracash o tych wypłatach „bez zbędnej zwłoki” i „bezzwłocznie”, lecz prawie dwa miesiące po dokonaniu pierwszej kwestionowanej wypłaty. IL wniósł zatem skargę kasacyjną, wskazując m.in., że użytkownikowi karty bankowej przysługuje na dokonanie takiego powiadomienia termin 13 miesięcy od daty kwestionowanego obciążenia rachunku.

Sąd odsyłający wskazuje, że rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu zależy od tego, czy dostawca usług płatniczych może odmówić zwrotu kwoty, na jaką opiewała nieautoryzowana transakcja, w sytuacji gdy płatnik, mimo iż powiadomił o tej transakcji przed upływem terminu 13 miesięcy od daty obciążenia rachunku, zwlekał z dokonaniem tego powiadomienia, przy czym opóźnienie to nie było celowe ani nie wynikało z rażącego zaniedbania z jego strony.

Stanowisko TS

Terminy

W art. 58 PSD1 przewidziano, że użytkownik usług płatniczych uzyskuje korektę transakcji wyłącznie wtedy, gdy bez zbędnej zwłoki powiadomi swojego dostawcę usług płatniczych w chwili stwierdzenia wszelkich nieautoryzowanych lub nieprawidłowo wykonanych transakcji płatniczych uprawniających do zgłoszenia roszczeń, i nie później niż w ciągu 13 miesięcy od daty obciążenia rachunku, chyba że w stosownych przypadkach dostawca usług płatniczych nie dostarczył lub nie udostępnił informacji o tej transakcji płatniczej, zgodnie z tytułem III tej dyrektywy. Trybunał stwierdził, że treść tego przepisu przewiduje spoczywający na użytkowniku usług płatniczych obowiązek powiadomienia swojego dostawcy o tym, iż stwierdził on w szczególności nieautoryzowaną transakcję płatniczą, „bez zbędnej zwłoki” „i nie później niż” w ciągu 13 miesięcy od daty obciążenia rachunku. Zatem prawo użytkownika usług płatniczych do uzyskania korekty nieautoryzowanej transakcji płatniczej jest uzależnione od uprzedniego spełnienia podwójnej przesłanki czasowej.

Trybunał orzekł, że art. 58 PSD1 należy interpretować w ten sposób, iż użytkownik usług płatniczych jest co do zasady pozbawiony prawa do uzyskania korekty transakcji, jeżeli nie powiadomił bez zbędnej zwłoki swojego dostawcy usług płatniczych o tym, że stwierdził nieautoryzowaną transakcję płatniczą, nawet w przypadku gdy powiadomił go o niej w ciągu 13 miesięcy od daty obciążenia rachunku.

Zwolnienie z obowiązku zwrotu kwot

W ramach systemu odpowiedzialności z tytułu nieautoryzowanych transakcji płatniczych art. 59 PSD1 wprowadza mechanizm rozkładu ciężaru dowodu, korzystny dla użytkownika usług płatniczych. Ciężar dowodu spoczywa bowiem na dostawcy usług płatniczych, który musi udowodnić, że transakcja została uwierzytelniona, odpowiednio zapisana i ujęta w księgach. W praktyce ustanowiony w art. 59 PSD1 system dowodowy prowadzi do nałożenia na dostawcę usług płatniczych obowiązku bezzwłocznego zwrotu, zgodnie z art. 60 ust. 1 PSD1, o ile zgłoszenie, o którym mowa w art. 58 PSD1, zostało dokonane w przewidzianym w nim terminie.

Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy płatnik zwlekał z powiadomieniem o nieautoryzowanej transakcji płatniczej celowo lub w wyniku rażącego zaniedbania, w przypadku każdej z wypłat, ponieważ art. 58 PSD1 odnosi się wyraźnie do zgłaszania indywidualnych transakcji płatniczych. Wśród przesłanek określonych w art. 61 ust. 2 PSD1 znajduje się „rażące zaniedbanie” ze strony płatnika, to jest, jak zauważyła również rzeczniczka generalna w pkt. 65 opinii, kwalifikowane naruszenie obowiązku staranności. Co więcej, należy wziąć pod uwagę okoliczności, w jakich znajduje się płatnik. Z wyjątkiem zatem sytuacji, w której ten ostatni działał w nieuczciwych zamiarach, i z zastrzeżeniem ewentualnego zastosowania art. 51 ust. 1 PSD1, nie można mu zarzucać, że nie powiadomił swojego dostawcy usług płatniczych „bezzwłocznie” o tym, że stwierdził nieautoryzowaną transakcję płatniczą .

Trybunał orzekł, że art. 58, art. 60 ust. 1 i art. 61 ust. 2 w zw. z art. 56 ust. 1 lit. b) PSD1 należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku gdy doszło do nieautoryzowanej transakcji płatniczej, która jest skutkiem użycia instrumentu płatniczego utraconego, skradzionego lub przywłaszczonego, lub jakiegokolwiek nieuprawnionego użycia takiego instrumentu, a płatnik powiadomił swojego dostawcę usług płatniczych o tej transakcji w ciągu 13 miesięcy od daty obciążenia rachunku, ów płatnik jest – co do zasady i z wyjątkiem sytuacji, w której działał on w nieuczciwych zamiarach – pozbawiony prawa do faktycznego uzyskania korekty tej transakcji tylko wtedy, gdy zwlekał z powiadomieniem o niej swojego dostawcy usług płatniczych celowo lub w wyniku rażącego zaniedbania polegającego na kwalifikowanym naruszeniu obowiązku staranności.

Zakres prawa do zwrotu

Trybunał stwierdził, że nawet w przypadku powtarzających się w czasie nieautoryzowanych transakcji płatniczych, z których wszystkie są skutkiem tej samej utraty, tej samej kradzieży lub tego samego przywłaszczenia danego instrumentu płatniczego, płatnik może zostać pozbawiony prawa do uzyskania korekty jedynie w zakresie transakcji, w przypadku których celowo lub w sposób rażąco niedbały zwlekał z powiadomieniem swojego dostawcy usług płatniczych.

Trybunał orzekł, że art. 58, art. 60 ust. 1 i art. 61 ust. 2 w zw. z art. 56 ust. 1 lit. b) PSD1 należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku gdy, po pierwsze, doszło do szeregu następujących po sobie nieautoryzowanych transakcji płatniczych, które są skutkiem użycia instrumentu płatniczego utraconego, skradzionego lub przywłaszczonego lub jakiegokolwiek nieuprawnionego użycia takiego instrumentu, a po drugie, płatnik wprawdzie dochował terminu 13 miesięcy od daty obciążenia rachunku w związku z tymi transakcjami, lecz częściowo zwlekał – celowo lub w wyniku rażącego zaniedbania – z powiadomieniem o nich swojego dostawcy usług płatniczych, to ów płatnik jest co do zasady pozbawiony prawa do uzyskania zwrotu jedynie w zakresie strat będących wynikiem transakcji, w przypadku których celowo lub w sposób rażąco niedbały zwlekał z powiadomieniem swojego dostawcy usług płatniczych.

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →