NCW: Biokomponenty i biopaliwa

Zgodnie z uzasadnieniem do rządowego projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 956), celem zmian jest:

Istota wprowadzonych zmian

Ustawa z 21.2.2025 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 303; dalej: ZmBiopalCiekU25) wprowadza szereg zmian do ustawy z 25.8.2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 20; dalej: BiopalCiekU).

W pierwszej kolejności należy wskazać, że ZmBiopalCiekU25 określa poziomy Narodowego Celu Wskaźnikowego (dalej: NCW), na kolejne lata, tj. do 2029 r. (z uwzględnieniem możliwości branży paliwowej i sektora transportu, zgodnie z wyznaczonymi celami zapewnienia minimalnego udziału odnawialnych źródeł energii w transporcie, określonymi w dyrektywie 2018/2001/WE), oraz wyznacza mechanizmy nadzoru, w tym finansowe, związane z brakiem realizacji ww. udziałów minimalnych. W tym kontekście, ZmBiopalCiekU25 uwzględnia wymogi, dotyczące z jednej strony maksymalnego udziału biokomponentów pozyskiwanych z surowców spożywczych lub pastewnych, wykorzystywanych do realizacji celu udziału odnawialnej energii w sektorze transportu, z drugiej zaś strony – minimalnego udziału zaawansowanych biokomponentów, w tym biometanu, wytwarzanych w sektorze transportu.

Ponadto ZmBiopalCiekU25 uzupełnia (rozszerza) katalog paliw, którymi można realizować NCW, o cztery nowe kategorie, tj.: (i) ciekłe paliwa węglowe pochodzące z recyklingu, (ii) gazowe paliwa węglowe pochodzące z recyklingu, (iii) biokomponenty gazowe oraz (iv) biokomponenty zaawansowane, pozyskiwane dzięki zagospodarowaniu pozostałości, produktów ubocznych z procesów przetwórczych, odpadów zamiast ich składowania, na rzecz prowadzenia gospodarki w obiegu zamkniętym. Jednocześnie ZmBiopalCiekU25 wprost wskazuje biometan jako paliwo umożliwiające realizację NCW. Ustawa pozwala także na uwzględnienie w realizacji NCW energii elektrycznej, pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii.

ZmBiopalCiekU25 zapewnia ciągłość funkcjonowania mechanizmów monitoringu spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju, w tym funkcjonowania uznanych przez KE w drodze decyzji dobrowolnych systemów certyfikacji, zachowania ważności wydanych poświadczeń, certyfikatów, świadectw, prowadzących do wzajemnego uznawania na obszarze UE certyfikowanych surowców i towarów (m.in. art. 28 BiopalCiekU), a także reguluje wymagania dotyczące spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do biokomponentów, biopłynów i paliw z biomasy, wykorzystywanych w instalacjach odnawialnego źródła energii wytwarzających energię elektryczną, ciepło lub chłód (rozdział 4a BiopalCiekU).

Definicje legalne

W celu dostosowania siatki pojęciowej w BiopalCiekU do Dyrektywy 2018/2001/WE wprowadzono istotne zmiany w definicjach pojęć ustawowych, takich jak m.in.:

Etap legislacyjny

Prezydent RP podpisał ustawę z 21.2.2025 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 303) 5.3.2025 r. Zgodnie z art. 24 tej ustawy, weszła ona w życie 1.4.2025 r., z określonymi w niej wyjątkami.

Szansa na regulację zawodu psychoterapeuty

Zakres regulacji

Projektowana ustawa obejmuje następujące zagadnienia:

1. Definicja legalna zawodu psychoterapeuty.
2. Formy wykonywania zawody psychoterapeuty.
3. Uznanie zawodu psychoterapeuty za zwód zaufania publicznego oraz zapewnienie tajemnicy zawodowej.
4. Powołanie samorządu zawodowego.
5. Uregulowanie odpowiedzialności zawodowej.
6. Utworzenie rejestrów dla psychoterapeutów, psychoterapeutów aplikantów, superwizorów, podmiotów szkolących, ośrodków egzaminacyjnych.
7. Wprowadzenie procesu akredytacji dla podmiotów szkolących i ośrodków egzaminacyjnych.

Definicja zawodu psychoterapeuty i psychoterapii

Projekt ustawy definiuje psychoterapeutę jako osobę stosującą psychoterapię. Wykonywanie zawodu psychoterapeuty polegać ma natomiast na celowym i zamierzonym oddziaływaniu w obszarze funkcjonowania psychicznego, relacyjnego i społecznego osób z zaburzeniami psychicznymi lub zagrożonych ich wystąpieniem albo nawrotem.

Celem psychoterapii według definicji jest poprawa jakości życia, redukcja objawów, rozwój osobowości i kompetencji psychologicznych.

Ustawa wprowadza także pojęcie i definicję legalną:

Wykonywanie zawodu polega na:

Przy czym czynności te wykonywane są w ramach podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej.

Projekt ustawy określa następujące podejścia, przy przyjęciu których odbywa się prowadzenie psychoterapii:

Zwane grupą podejść psychoterapeutycznych.

Dodatkowo, za wykonywanie zawodu psychoterapeuty uważa się m.in. prowadzenie badań naukowych w dziedzinie psychoterapii, działalność dydaktyczną w zakresie psychoterapii czy pełnienie funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych zajmujących się psychoterapią.

Zawód psychoterapeuty ma zostać poddany ochronie prawnej oraz stanowić zawód zaufania publicznego. Wynika to z uznania, że jedynie specjaliści mogą prawidłowo wykonywać ten zawód.

Formy prawne wykonywania zawodu

Projektodawcy w uzasadnieniu dostrzegli obecny dualizm świadczenia usług psychoterapeutycznych:

W związku z tym przewiduje się aż 7 form wykonywania psychoterapii w tym np. w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, na podstawie mianowania czy w ramach działalności gospodarczej.

Samorząd zawodowy

Według ustawy utworzony ma być samorząd psychoterapeutów, którego członkami byliby także psychoterapeuci aplikanci.

Do zadań samorządu zawodowego psychoterapeutów należy m.in.:

Samorząd miałby następujące obowiązki:

Jednostką organizacyjną samorządu miałyby być Krajowa Rada Psychoterapeutów oraz właściwe regionalne rady psychoterapeutów.

Odpowiedzialność zawodowa

W zakresie odpowiedzialności zawodowej ma zostać powołany do orzekania regionalny sąd koleżeński oraz Krajowy Sąd Koleżeński, jako sąd II instancji.

Odpowiedzialność zawodowa dotyczy:

Katalog kar dyscyplinarnych obejmuje m.in. karę nagany, karę pieniężną, karę zawieszenia prawa do prowadzenia superwizji czy skreślenie z rejestru psychoterapeutów.

Spodziewane skutki ustawy

Według projektodawców ustawa odniesie następujące skutki:

Etap legislacyjny

Projekt ustawy jest skierowany do konsultacji społecznych, nie został jeszcze skierowany do czytania; numer: RPW/5317/2025.

Prokuratura Europejska

Etap legislacyjny

6.3.2025 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 24.1.2025 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przystąpieniem Rzeczypospolitej Polskiej do wzmocnionej współpracy w zakresie Prokuratury Europejskiej (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 304; dalej: WspółProkEuroU). Zgodnie z art. 7 WspółProkEuroU ustawa ta wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, które miało miejsce 12.3.2025 r. Tym samym, WspółProkEuroU obowiązuje od 27.3.2025 r.

Potrzeba wprowadzenia zmian

Zgodnie z uzasadnieniem do WspółProkEuroU, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 906), WspółProkEuroU ma na celu dostosowanie przepisów krajowych do rozwiązań zawartych w rozporządzeniu Rady (UE) 2017/1939 z 12.10.2017 r. wdrażającym wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej (Dz.Urz. UE L z 2017 r. Nr 283, s. 1).

Prawo o prokuraturze

WspółProkEuroU nowelizuje m.in. ustawę z 28.1.2016 r. – Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 390; dalej: PrProk).

W pierwszej kolejności należy wskazać, że WspółProkEuroU zawiera przepisy dotyczące statusu prokuratora i wskazuje, że przysługuje on również osobom sprawującym urząd prokuratora europejskiego oraz osobom powołanym na urząd delegowanego prokuratora europejskiego (prokuratorzy Prokuratury Europejskiej; art. 1a PrProk).

Ponadto, w WspółProkEuroU został uregulowany tryb wyłaniania kandydatów na prokuratorów Prokuratury Europejskiej. Będą oni wyłaniani, spośród prokuratorów, w drodze konkursów odbywających się zgodnie z przepisami zarządzenia Prokuratora Generalnego (art. 95a § 1 PrProk). Warto w tym miejscu zwrócić jednak uwagę na regulacje intertemporalne. Zgodnie bowiem z przepisem przejściowym (art. 5 WspółProkEuroU) określenie sposobu i trybu przeprowadzenia konkursu w drodze zarządzenia Prokuratora Generalnego nie będzie dotyczyć naborów kandydatów na urząd prokuratora europejskiego i urząd delegowanego prokuratora europejskiego ogłoszonych przed dniem wejścia ustawy w życie.

Następnie należy wyjaśnić zależność pomiędzy stanowiskiem prokuratora („krajowego”) a prokuratora Prokuratury Europejskiej. Jednoznacznie określa to art. 95b § 1 PrProk, zgodnie z którym prokuratorzy Prokuratury Europejskiej w okresie sprawowania urzędu zachowają stanowisko prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury, ale będą świadczyć pracę na rzecz Prokuratury Europejskiej. W konsekwencji, okres sprawowania urzędu prokuratora Prokuratury Europejskiej wlicza się do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu dodatkowego, stawka wynagrodzenia, wymiar dodatku za długoletnią pracę, wymiar gratyfikacji jubileuszowej i odprawy pośmiertnej (art. 95b § 3 PrProk). Ustawodawca wskazał również wprost, że prokuratorowi Prokuratury Europejskiej nie przysługuje wynagrodzenie wypłacane przez powszechne jednostki organizacyjne prokuratury, w tym dodatkowe wynagrodzenie roczne (art. 95b § 4 PrProk). Jednocześnie WspółProkEuroU wyłącza stosowanie względem nich tych regulacji pragmatyki zawodowej, których nie da się pogodzić z ich szczególnym statusem lub odnoszących się do kwestii, które zostały unormowane wyczerpująco w przepisach prawa europejskiego (art. 95b § 2 PrProk).

Z kolei w art. 25a § 1 PrProk uregulowano techniczno-organizacyjne kwestie związane z funkcjonowaniem i realizacją bieżących zadań przez prokuratora Prokuratury Europejskiej. W art. 25a § 1 PrProk przewidziano bowiem możliwość tworzenia biur delegowanego prokuratora europejskiego przy powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury. Dalej, w razie utworzenia takiego biura, nałożono na daną jednostkę obowiązek zapewnienia delegowanemu prokuratorowi europejskiemu: pomieszczeń, środków finansowych i sprzętu niezbędnych do pełnienia jego funkcji, a także obsługi biurowej w zakresie, w jakim obsługa ta nie zostaje zapewniona przez Prokuraturę Europejską (art. 25a § 2 PrProk).

Kodeks karny

Art. 2 WspółProkEuroU dotyczy ustawy z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 46; dalej: KPK). Należy wskazać, że zmiany w KPK sprowadzają się do dodania nowego działu (XIIa), regulującego zagadnienia proceduralne związane ze współpracą z Prokuraturą Europejską. W tym kontekście ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie dwóch nowych definicji, mianowicie:

Z kolei w art. 577b § 1 i 2 KPK wskazano organy prokuratury właściwe do wydawania opinii i zgód wymaganych w razie przejęcia postępowania bądź to przez Prokuraturę Europejską, bądź też przez organy krajowe, jak również do przeprowadzania wymaganych rozporządzeniem 2017/1939 konsultacji w kwestii zasadności umorzenia określonego postępowania, wydawania opinii (w tym o zastosowaniu uproszczonej procedury dopuszczonej prawem krajowym) oraz składania wniosków o pokrycie przez Prokuraturę Europejską szczególnie wysokich kosztów postępowania albo o przejęcie przez organy prokuratury postępowania, które miałoby zostać umorzone.

W tym kontekście należy wskazać, że art. 577b § 3 KPK precyzuje, iż – w razie braku porozumienia między Prokuraturą Europejską a prokuraturą co do tego, czy konkretny czyn jest objęty właściwością określoną Prokuratury Europejskiej – decyzję odnośnie organu właściwego do prowadzenia postępowania przygotowawczego podejmuje Prokurator Generalny.

Istotne rozwiązania zwierają także art. 577c § 1 i 2 KPK. Art. 577c § 1 KPK stanowi bowiem, że do czasu trwania postępowania krajowego nie wlicza się czasu trwania postępowania europejskiego. W przypadku przejmowanych spraw może mieć to duże znaczenie w kontekście obowiązku dochowania terminów zakreślonych w innych przepisach KPK. Art. 577c § 2 KPK przewiduje natomiast, że dowody przeprowadzone w postępowaniu europejskim są dowodami w postępowaniu krajowym, chociażby czynności dowodowe zostały wykonane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (jednakże zgodnie z jego przepisami), o ile tylko sposób przeprowadzenia tych czynności nie jest sprzeczny z zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

W art. 577d KPK uregulowano natomiast nowe obowiązki Policji oraz innych organów postępowania przygotowawczego. Nowo nałożone obowiązki mają co do zasady charakter informacyjny i polegają na przekazywaniu informacji o sprawach pozostających we właściwości Prokuratury Europejskiej bezpośrednio do właściwego biura delegowanego prokuratora europejskiego. Policja i inne organy postępowania przygotowawczego zostały zobowiązane do niezwłocznego przekazania do właściwego biura delegowanego prokuratora europejskiego informacji o podejrzeniu przestępstwa pozostającego we właściwości Prokuratury Europejskiej (zgodnie z rozporządzeniem 2017/1939). Natomiast w sytuacji, w której już po wszczęciu postępowania okaże się, że sprawa dotyczy przestępstwa pozostającego we właściwości Prokuratury Europejskiej (zgodnie z rozporządzeniem 2017/1939), to Policja i inne organy postępowania przygotowawczego przekazują niezwłocznie do właściwego biura delegowanego prokuratora europejskiego informację o tej sprawie.

Inne zmiany

W art. 11b ust. 1 i 2 ustawy z 18.12.1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 577) wprowadzono możliwość delegowania urzędników do wykonywania obowiązków służbowych w biurach prokuratora Prokuratury Europejskiej, przez Prokuratora Krajowego. Delegacja będzie wymagała uprzedniej zgody urzędnika. W okresie delegowania urzędnik będzie otrzymywał dodatek funkcyjny z tego tytułu.

W art. 86 w ust. 1 pkt 3a ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146) określono natomiast zasady odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne prokuratora europejskiego. Przewidziano, że będzie ona odprowadzana przez pracodawcę, tj. właściwą powszechną jednostkę prokuratury, w wysokości obliczonej z uwzględnieniem ostatniego wynagrodzenia, otrzymywanego przez tego prokuratora, przed objęciem stanowiska prokuratora Prokuratury Europejskiej.

Zmiany związane z maksymalnymi cenami energii elektrycznej

Etap legislacyjny

6.3.2025 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 21.2.2025 r. o zmianie ustawy o rynku mocy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 290; dalej: ZmRynekMocyU). Zgodnie z art. 8 ZmRynekMocyU, ustawa ta wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia, które nastąpiło w dniu 10.3.2025 r. (tj. w dniu 18.3.2025 r.), z wyjątkiem art. 2 ZmRynekMocyU, który wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia (czyli z 11.3.2025 r.). Art. 2 ZmRynekMocyU dotyczy zmian w ustawie z 15.9.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1509; dalej: DodEnergU).

Jak wskazał wprost ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ZmRynekMocyU, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 1008), wprowadzenie tak krótkiego terminu wejścia zmian w życie jest uzasadnione i wynika z konieczności pilnego przeprowadzenia aukcji dogrywkowej na rok dostaw 2029 w związku z prognozami operatora w zakresie problemów z pokryciem zapotrzebowania na moc w 2029 r. i pilnością realizacji inwestycji w jednostki gazowe.

Aukcja dogrywkowa

Celem ZmRynekMocyU jest wprowadzenie do ustawy z 8.12.2017 r. o rynku mocy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2131; dalej: RynekMocyU) mechanizmu tzw. aukcji dogrywkowych na rynku mocy. Przedmiotowy mechanizm pozwala na:

w przypadku gdy wyniki rozstrzygniętej aukcji głównej nie zapewniają możliwości utrzymania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych (art. 2 ust. 1 pkt 1a RynekMocyU).

W art. 2 ust. 1 pkt 1a RynekMocyU wprowadzono więc definicję tego nowego pojęcia – aukcji dogrywkowej, określając, że jest to aukcja mocy, która może zostać przeprowadzona po aukcji głównej nadany rok dostaw.

W przypadku gdy po przeprowadzeniu aukcji głównej albo jej unieważnieniu operator systemu przesyłowego stwierdzi, że nie będzie zapewnione średnioterminowe lub długoterminowe bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej, będzie miał możliwość dokonania zgłoszenia do ministra właściwego do spraw energii potrzeby organizacji aukcji dogrywkowej dla okresu dostaw, którego dotyczyła dana aukcja główna. Aukcje dogrywkowe będą więc przedłużeniem istniejącego procesu rynku mocy, mianowicie aukcji głównej.

ZmRynekMocyU przewiduje przeprowadzenie aukcji dogrywkowej na rok dostaw 2029 oraz możliwość przeprowadzenia takiej aukcji na rok dostaw 2030. Dlatego też w art.4 ZmRynekMocyU określono procedurę organizacji ww. aukcji dogrywkowej na rok dostaw 2029.

Mechanizm rynku mocy

Mechanizm rynku mocy, wprowadzony RynekMocyU, zapewnia możliwość wynagradzania uczestników rynku (jednostki wytwórcze, odpowiedź odbioru, magazyny energii) za ich pozostawanie w gotowości do dostarczania mocy i zapewnienie dostaw energii elektrycznej do systemu elektroenergetycznego w przypadku przewidywanych problemów z pokryciem zapotrzebowania na moc w systemie w czasie okresu przywołania na rynku mocy.

Jak wskazał projektodawca, rynek mocy został zmodyfikowany przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 158, s. 54). Zgodnie z art. 22 ust. 4 rozporządzenia 2019/943 wprowadzono wymogi dotyczące limitów emisji CO₂ dla mechanizmów zdolności wytwórczych. Wobec powyższego konieczne było dostosowanie polskiego rynku mocy do wprowadzonych limitów emisji CO₂, w konsekwencji czego od 1.7.2025 r. jednostki wytwórcze emitujące powyżej 550 kg CO₂/MWh nie będą posiadały zobowiązań ani nie będą otrzymywać płatności lub zobowiązań dotyczących przyszłych płatności w ramach mechanizmu zdolności wytwórczych (art. 22 ust. 4 lit. b rozporządzenia 2019/943). To (tj. wprowadzenie limitu emisji CO₂ na rynku mocy) z kolei ograniczyło znacząco zakres podmiotów, które konkurują w ramach aukcji rynku mocy. W konsekwencji może to prowadzić do braku pokrycia całego zapotrzebowania na moc, jakie jest niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. Aby rozwiązać ten problem, projektodawca wprowadził aukcje uzupełniające, w ramach których możliwy będzie udział jednostek wytwórczych emitujących powyżej 550 kg CO₂/MWh i ich konkurowanie z pozostałymi podmiotami, które spełniają limit emisji 550 kg CO₂/MWh. Taką możliwość – w ograniczonym czasie i pod rygorystycznymi warunkami – zapewniło rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1747 z 13.6.2024 r. zmieniające rozporządzenia (UE) 2019/942 i (UE) 2019/943 w odniesieniu do poprawy struktury unijnego rynku energii elektrycznej (Dz.Urz. UE L z 2024 r. s. 1747)

Inne zmiany wprowadzone ZmRynekMocyU

Warto także wskazać, że ZmRynekMocyU:

1. zwiększa wsparcie dla odbiorców ciepła systemowego – maksymalny limit budżetowego wsparcia z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 wzrośnie bowiem w 2025 r. prawie czterokrotnie, z 350 mln zł do 1,2 mld zł. W ZmRynekMocyU zastrzeżono, że jeśli przedmiotowe wypłaty przekroczą 75% tej kwoty, to kolejne wyrównania będą pomniejszane proporcjonalnie. Tak, aby łączna wysokość wypłacanych wyrównań była równa maksymalnemu limitowi środków finansowych przeznaczonych na ich wypłatę (art. 62 DodEnergU);
2. wydłuża termin na przekazanie do sprzedawcy energii elektrycznej formularza informacji o pomocy z 28.2.2025 r. do 30.6.2025 r. Przedmiotowa zmiana odnosi się do zakresu rozliczeń pomocy publicznej dotyczącej cen energii elektrycznej dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw, tj. mechanizmu ceny maksymalnej energii elektrycznej obowiązującej w drugiej połowie 2024 r. – art. 38¹ ustawy z 23.5.2024 r. o bonie energetycznym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia cen energii elektrycznej, gazu ziemnego i ciepła systemowego (Dz. U. z 2024 r. poz. 859); ZmRynekMocyU zastrzega, że informacje o pomocy złożone po 28.2.2025 r., ale przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. przed 18.3.2025 r.) są uznane za złożone w terminie (art. 7 ust. 1 ZmRynekMocyU). W tym kontekście należy wskazać, że przedmiotowe informacje są niezbędna sprzedawcom energii elektrycznej. Pozwalają one bowiem na dokonanie weryfikacji pomocy publicznej lub pomocy de minimis, wynikającej ze stosowania w drugiej połowie 2024 r. ceny maksymalnej, pod kątem dopuszczalnych limitów pomocy, określonych w prawie UE.
3. wydłuża termin na złożenie przez sprzedawców do Zarządcy Rozliczeń wniosków o rozliczenie końcowe rekompensat z tytułu stosowania mechanizmu ceny maksymalnej w drugiej połowie 2024 r., zmieniając uprzednio przewidziany termin od 1.5.2025 r. do 30.9.2025 r. na nowy termin, tj. od 1.7.2025 r. do 31.10.2025 r. – art. 13 ust. 1a pkt 2 ustawy z 27.10.2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w latach 2023–2025 (Dz.U. z 2024 r. poz. 1622).

Należy mieć na uwadze, że ww. zmiany wpływają na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców. Wiążą się one bowiem z planowanym wzrostem kosztów energii elektrycznej, ponoszonych zgodnie z rachunkiem za energię elektryczną (pozycja: „opłata mocowa”), w okresie, w którym będą organizowane aukcje dogrywkowe. Jednocześnie – w zakresie zmian dotyczących wydłużenia terminu na przekazanie sprzedawcom energii elektrycznej informacji od przedsiębiorców z sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw o wartości udzielonej im pomocy, z 28.2.2025 r. na 30.6.2025 r. – należy zauważyć, że są one wyjątkowo korzystne dla przedsiębiorców, ponieważ pozwalają na złożenie przedmiotowego formularza (tj. informacji o pomocy do sprzedawców energii elektrycznej) w dłuższym okresie czasu. Przyjęte rozwiązanie uwzględnia – w ocenie ustawodawcy – brak świadomości w szczególności sektora mikroprzedsiębiorców zarówno o konieczności dokonania takiego rozliczenia, jak i jego terminie.

Kara za spożywanie alkoholu w miejscu publicznym

Opis stanu faktycznego

K.M. została obwiniona o to, że w dniu 5.8.2024 r., ok. godz. 16.20, w J. na ul. C., na ścieżce rowerowo-pieszej, w miejscu publicznym wbrew zakazowi spożywała alkohol w postaci piwa, tj. o czyn z art. 43¹ ust. 1 AlkU.

Sąd Rejonowy w J, wyrokiem nakazowym z 2.9.2024 r., II W 825/24, uznał obwinioną K.M. za winną popełnienia zarzucanego jej czynu i za to na podstawie art. 43¹ ust. 1 AlkU, wymierzył jej karę miesiąca ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin (pkt I), a także orzekł o kosztach postępowania (pkt II).

Wyrok ten uprawomocnił się 19.9.2024 r., wobec niezaskarżenia go przez strony postępowania.

Od powyższego wyroku kasację na korzyść obwinionej wniósł Prokurator Generalny. Zaskarżył go w części dotyczącej orzeczenia o karze zawartego w punkcie I i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 43¹ ust. 1 AlkU, polegające na wymierzeniu obwinionej K.M. na podstawie tego przepisu kary miesiąca ograniczenia wolności mimo, iż w jego sankcji przewidziano jedynie możliwość wymierzenia kary grzywny.

Autor kasacji wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w J do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść obwinionej uchylił wyrok w zaskarżonej części, tj. orzeczenia o karze i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w J do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie SN

Zdaniem SN kasacja wniesiona przez Prokuratora Generalnego okazała się zasadna w stopniu oczywistym, co uzasadniało jej rozpoznanie oraz uwzględnienie przez Sąd Najwyższy na posiedzeniu bez udziału stron (art. 535 § 5 KPK).

Trafnie wskazuje Autor kasacji, że Sąd Rejonowy w J wyrokiem nakazowym z dnia 2.9.2024 r., II W 825/24, orzekł wobec obwinionej K.M. karę ograniczenia wolności nieprzewidzianą w ustawowym zagrożeniu za to wykroczenie.

Przypisane obwinionej wykroczenie, zgodnie z art. 43¹ ust. 1 AlkU, zagrożone jest wyłącznie karą grzywny. Kwestię wymiaru kary grzywny reguluje zaś art. 24 § 1 KW, stanowiąc, że wymierza się ją w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej. Tym samym przepis art. 43¹ ust. 1 AlkU, za popełnienie określonego w nim wykroczenia, przewiduje bezalternatywną sankcję w postaci kary grzywny.

W tym stanie rzeczy orzeczenie zaskarżonym wyrokiem nakazowym kary miesiąca ograniczenia wolności, nieprzewidzianej we wskazanym przepisie przez Kodeks wykroczeń, niewątpliwie surowszej niż przewidział to ustawodawca i bardziej dolegliwej dla ukaranej, stanowi rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego wskazanego w nadzwyczajnym środku zaskarżenia.

Dlatego konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w J. Procedując powtórnie w granicach w jakich nastąpiło przekazanie (art. 442 § 1 KPK w zw. z art. 109 § 2 KPW i art. 112 KPW) sąd meriti uwzględni poczynione powyżej uwagi i rozstrzygnie o karze, bacząc – z uwagi na kierunek kasacji – na to, aby przy orzekaniu kary grzywny nie doszło do rzeczywistego pogorszenia sytuacji obwinionej.

Komentarz

Fiskus zachowa krytykowane prawo

Dość obszerny, bo liczący 52 strony, projekt nowelizacji ordynacji podatkowej opublikowano na stronach Rządowego Centrum Legislacji w piątek, 28.3.2025 r. Planowane zmiany dotyczą wielu różnych kwestii, w tym zapowiadanej przez ministra finansów Andrzeja Domańskiego redukcji obowiązków związanych z informowaniem władz skarbowych o tzw. schematach podatkowych. Chodzi o takie układanie spraw gospodarczych, które prowadzi do redukcji zobowiązań podatkowych, w tym przez wykorzystanie ulg.

Z treści projektu wynika, ze minister będzie mógł w drodze rozporządzenia wyłączyć obowiązek zgłaszania określonych schematów krajowych (projekt nie zakłada całkowitego zniesienia tego obowiązku). Przewidziano też zwolnienie radców prawnych, adwokatów, doradców podatkowych oraz rzeczników patentowych z obowiązku raportowania schematów. Będą oni zobowiązani do poinformowania ich klienta, tj. „korzystającego” lub „promotora”, o konieczności złożenia informacji o schematach podatkowych do szefa KAS.

Jednak najbardziej oczekiwana zmiana dotyczy art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji, dotyczącego przedawnienia zobowiązań podatkowych. MF nie zakłada jednak zniesienia przepisu pozwalającego na zawieszenie biegu przedawnienia podatków w przypadku wszczęcia postępowania karnego skarbowego przeciwko podatnikowi. Taki postulat formułują od dawna organizacje gospodarcze, a ostatnio także inicjatywa „SprawdzaMY” Rafała Brzoski.

Wybrane przypadki

W projekcie zaproponowano, by przepis zachować, ale ograniczyć jego stosowanie do przypadków podejrzenia 14 konkretnych typów przestępstw skarbowych. Chodzi m.in. o zatajenie zobowiązania podatkowego, fałszowanie deklaracji czy faktur. To przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności.

MF uzasadnia takie rozwiązane chęcią sprawnego ścigania przestępczości podatkowej. „Całkowita rezygnacja ze wspomnianej regulacji byłaby działaniem na szkodę budżetu państwa jak i interesów finansowych Unii Europejskiej. Utrudniłoby to bowiem w istotnym stopniu skuteczne ściganie zorganizowanych grup przestępczych, w szczególności w zakresie przestępczości zorganizowanej związanej z VAT” – czytamy w uzasadnieniu projektu.

Eksperci pytani przez „Rzeczpospolitą” twierdzą, że nowe brzmienie przepisu nie musi wiele zmienić w dotychczasowej praktyce organów skarbowych. Przypomnijmy, że często padały zarzuty o instrumentalne traktowanie tej regulacji, gdy władze skarbowe nie tyle ścigają przestępców, ile raczej dają sobie więcej czasu na dochodzenie podatków.

– Może to wyeliminować przypadki instrumentalnego wszczynana postępowań karnych skarbowych, ale tylko w niektórych przypadkach. Furtka do takich działań zostanie, choć będzie nieco inaczej zapisana w prawie – uważa Agnieszka Wnuk, doradczyni podatkowa w Quidea.

Krytycznie o nowym brzmieniu tego przepisu wypowiada się też Andrzej Ladziński, doradca podatkowy i partner w GWW Tax. Jego zdaniem, nawet jeśli przyjąć stanowisko Ministerstwa Finansów, że takie brzmienie wyeliminuje 90 proc. przypadków instrumentalnego wszczynania postępowań z KKS, to i tak istnienie tego przepisu wymaga racjonalnego uzasadnienia.

– Przypomnijmy, że stworzono go z myślą o uzyskiwaniu materiałów z toczących się spraw karnych skarbowych dla celów wymiaru podatku. W praktyce to nie działa. Z mojej praktyki wynika, że w podobnych sytuacjach, rzeczywiście dotyczących poważnych kwot, nie zdarzyło się, aby zakończenie postępowania podatkowego było wstrzymywane oczekiwaniem na dowody zgromadzone w postępowaniu karnym skarbowym – relacjonuje Ladziński. Jego zdaniem zamiast niepotrzebnie komplikować przepisy ordynacji dotyczące przedawnienia, Ministerstwo Finansów powinno raczej podjąć działania poprawiające organizację pracy administracji skarbowej. – Ma ona ewidentny problem z tym, aby kończyć postępowania podatkowe przed upływem ustawowego terminu przedawnienia – zauważa ekspert.

Korekta za pięć dwunasta

Niekorzystny dla podatników może być nowy przepis art. 70f, który wydłuży o rok okres przedawnienia zobowiązań podatkowych, gdy podatnik złoży korektę w ostatnim roku tegoż pięcioletniego okresu przedawnienia. W ocenie Agnieszki Wnuk wydaje się to nieuzasadnione.

– W praktyce zdarza się bowiem, że podatnik koryguje zobowiązania wynikające z pewnych regularnie dokonywanych czynności, np. wypłacanych premii w obrocie handlowym. Jeśli np. kontrola podatkowa zakwestionuje taką praktykę za ostatni rok, to podatnik we własnym interesie odpowiednio koryguje także deklaracje za wcześniejsze lata – mówi ekspertka.

Z kolei Andrzej Ladziński uważa, że składanie korekt zmniejszających podatek wymaga od organu skarbowego nieco czasu na zweryfikowanie zasadności zwrotu, jaki może nastąpić w wyniku takiej korekty. – Być może należałoby przewidzieć specjalną procedurę takich zwrotów, ale wydłużenie aż o rok przedawnienia zobowiązania wydaje się nadmierne – uważa Ladziński. Dodaje, że w realiach elektronizacji podatków i coraz łatwiejszego dostępu organów skarbowych do danych podatnika warto w ogóle skrócić okres przedawnienia zobowiązań podatkowych z pięciu do trzech lat.

Większość przepisów noweli do ordynacji ma wejść w życie z początkiem 2026 r.

Etap legislacyjny: konsultacje publiczne

E-doręczenia dla przedsiębiorców

1.4.2025 r. to kolejna data graniczna w rozwoju systemu cyfrowej administracji. Do tego czasu przedsiębiorcy wpisani do Krajowego Rejestru Sądowego powinni utworzyć adres do doręczeń elektronicznych, który zostanie wpisany do Bazy Adresów Elektronicznych (BAE). Dzięki temu komunikacja z organami administracji publicznej będzie mogła się odbywać drogą cyfrową, a doręczenie elektroniczne będzie miało taki sam walor jak doręczenie za pomocą tradycyjnej przesyłki rejestrowanej (tzw. listu poleconego). Ze wszystkimi tego konsekwencjami w postaci np. fikcji doręczeń.

Wcześniej, od 1.1.2025 r. obowiązek stosowania e-Doręczeń nałożono m.in. na organy administracji rządowej i samorządowej, ZUS, KRUS czy NFZ. Oznacza to, że gdy urząd będzie chciał wysłać do przedsiębiorcy np. decyzję, to w pierwszej kolejności sprawdzi w BAE czy odbiorca posiada adres do doręczeń elektronicznych. Jeśli tak, to prześle ją w formie elektronicznej. Po upływie 14 dni od momentu wpłynięcia informacji na skrzynkę zostanie ona uznana za doręczoną ze wszystkimi tego skutkami dla biegu terminów (np. odwołania).

Szybsze i tańsze

Ustanowienie adresu do doręczeń elektronicznych sprawia, że gdy firma np. zmienia siedzibę, to adres skrzynki się nie zmienia. Co do zasady, wejście przez przedsiębiorcę do systemu doręczeń elektronicznych powinno powodować, że domyślną formą komunikacji na linii urząd–firma będzie ta cyfrowa. Jednak w praktyce może się zdarzyć, że dany organ pomimo figurowania firmy w BAE, nadal wyśle do niej tradycyjny list polecony. Zgodnie z art. 147 ust. 6 ustawy o doręczeniach elektronicznych do końca 2025 roku, w przypadku gdy korespondencja nie może być doręczona na adres do doręczeń elektronicznych (albo z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej) „ze względu na przesłanki organizacyjne”, wówczas odstępuje się od doręczenia elektronicznego. O tym, czy zachodzą owe przeszkody organizacyjne, decyduje nadawca.

– Wprowadzenie systemu doręczeń elektronicznych to istotna, choć nie w pełni wdrożona jeszcze zmiana w funkcjonowaniu komunikacji pomiędzy podmiotami publicznymi a przedsiębiorcami i obywatelami. Założeniem tego rozwiązania jest zwiększenie pewności i efektywności obiegu dokumentów. Takie doręczenia są szybsze, możliwe do śledzenia i pozbawione niektórych ryzyk, jak chociażby zagubienia przesyłki czy listu w procesie doręczenia tradycyjnego – wskazuje adwokat Piotr Owczarek, wspólnik w kancelarii CGO Legal Chajdas Gawlak Owczarek. Jak dodaje, wdrożony w pełni system pozwoli ograniczyć koszty wysyłki, druku czy zużycia papieru i stanowić ma kolejny krok w procesie cyfryzacji administracji oraz wymiaru sprawiedliwości.

– Niestety, obecny, przejściowy zapewne, okres, cechuje spora niespójność i chaos. Brak jest bowiem sankcji za nieustanowienie adresu do doręczeń elektronicznych – podkreśla.

Efekt? Jak wynika z danych Ministerstwa Cyfryzacji dotąd ledwie co dziesiąty przedsiębiorca wpisany do KRS utworzył adres do e-doręczeń (dokładnie 84 848 z ponad 740 tys. przedsiębiorców wpisanych do KRS). W przypadku przedsiębiorców wpisanych do CEIDG skrzynki założyło 236 047 podmiotów.

To niewiele. Zwłaszcza zważywszy na fakt, że firmy, które rejestrują działalność w KRS po 1.1.2025 r. zakładają skrzynki do e-Doręczeń podczas rejestracji. To samo dotyczy nowych podmiotów podlegających rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Usługa hybrydowa, poczta wydrukuje

Jak zauważa mec. Owczarek, choć od 1.1.2025 roku ustanowienie skrzynki do e-Doręczeń jest obowiązkowe, m.in. dla przedstawicieli zawodów zaufania publicznego (w tym adwokatów i radców prawnych), to jedyną konsekwencją niedochowania tego obowiązku wydaje się na ten moment ewentualna odpowiedzialność dyscyplinarna wyżej wymienionych. Co więcej, jak podkreśla ekspert, art. 5 ustawy o doręczeniach elektronicznych wskazuje, że w razie braku posiadania skrzynki przez adresata stosowana ma być usługa hybrydowa tj. urząd wyśle list z podpisem elektronicznym na pocztę, poczta go wydrukuje i doręczy w sposób tradycyjny.

– A to niweluje przynajmniej część korzyści, które miała wywoływać ta procedura. Według opublikowanych na początku marca danych, z 8,5 mln przesyłek nadanych w trybie ustawy, aż 7,5 mln stanowiły przesyłki w trybie hybrydowym, a z pozostałego miliona prawie 80 proc. stanowiły przesyłki między podmiotami publicznymi. Możliwe, że w przyszłości brak terminowego ustanowienia adresu do doręczeń elektronicznych i wpisu do BAE skutkować będzie uznaniem doręczenia za skuteczne, pomimo braku faktycznego zapoznania się z jego treścią. Jednak na ten moment taki rygor nie został ustanowiony – zaznacza mec. Owczarek.

Choć w ustawie nie przewidziano sankcji za niestosowanie e-Doręczeń ani narzędzi skłaniających do stosowania doręczeń elektronicznych, to resort cyfryzacji liczy na to, że korzyści płynące z tej formy komunikacji skutecznie zachęcą przedsiębiorców.

– E-Doręczenia to wygodny sposób na prowadzenie urzędowej korespondencji. Ułatwią przedsiębiorcom komunikację z administracją publiczną, eliminując konieczność wysyłania i odbierania listów w formie papierowej. Firmy mogą wykorzystywać „cyfrowy polecony” do odbierania wezwań, zawiadomień, decyzji z urzędów oraz składania wniosków i dokumentów do instytucji publicznych. Pomoże to zaoszczędzić czas oraz pieniądze, bo korespondencja urzędowa jest bezpłatna – przypomina Monika Gembicka z biura komunikacji Ministerstwa Cyfryzacji.

Kto płaci?

Bezpłatna w ramach e-Doręczeń jest korespondencja:

Natomiast podmioty publiczne będą płacić za wysyłkę dokumentów do obywateli, firm i innych instytucji niepublicznych. Aktualny „Cennik publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz publicznej usługi hybrydowej” Poczty Polskiej przewiduje opłaty:

Warto dodać, że e-Doręczania dają możliwość prowadzenia korespondencji elektronicznej nie tylko na linii organ publiczny – przedsiębiorca/obywatel/pełnomocnik, ale także w relacjach b2b za pośrednictwem tzw. kwalifikowanych dostawców usług (KDU). Certyfikat ten mają takie podmioty jak Asseco, Autenti czy Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych. W tym przypadku wysokość opłat nie jest ustawowo regulowana i koszt tej usługi jest zależny od cennika danego operatora.

– Takie doręczenie będzie równoważne w skutkach prawnych z tradycyjną pocztową przesyłką poleconą, jednak wyłącznie, jeśli odbędzie się za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Bez takiego potwierdzenia, do wywołania m.in. skutku procesowego nie dojdzie – wskazuje mec. Owczarek.

Warto regularnie sprawdzać

– Wprowadzając system e-Doręczeń, ustawodawca dał zarówno przedsiębiorcom, jak i podmiotom publicznym narzędzie do szybszego załatwiania spraw. Jednakże, aby mogło być on wykorzystywane w pełnym zakresie, niezbędna jest mobilizacja podmiotów podlegających obowiązkowi posiadania adresu do doręczeń elektronicznych, co może niestety nastręczać pewne problemy. Mając na uwadze, brak jakichkolwiek sankcji, zachodzi obawa, że podmioty wpisane do KRS i CEiDG potraktują ten obowiązek jako zbędną biurokratyczną procedurę – wskazuje Paulina Żuber, aplikant radcowski z kancelarii Radcy Prawnego Anny Stępień.

Jej zdaniem możliwe też, że przedsiębiorcy, którzy założą adres do doręczeń elektronicznych, następnie nie będą odbierać doręczanej przez system korespondencji, nie biorąc pod uwagę, że w dniu następującym po upływie 14 dni od dnia przygotowania przesyłki do pobrania, zostanie ona uznana za doręczoną (a więc – jak wskazywaliśmy – rozpoczną swój bieg np. terminy na wniesienie środka odwoławczego).

– Bardzo ważne jest zatem, aby podmioty podlegające obowiązkowi posiadania adresu do doręczeń elektronicznych nie tylko wykonały swój obowiązek i założyły adres, lecz także przyzwyczaiły się, aby w pełni z niego korzystać na co dzień, gdyż w perspektywie czasu może to przynieść znaczne korzyści – dodaje Paulina Żuber.

ePUAP będzie wygaszany

System e-Doręczeń ma docelowo zastąpić dotychczasowy sposób cyfrowej komunikacji z organami administracji publicznej, czyli ePUAP.

– ePUAP to system, który powstał kilkanaście lat temu jako rozwiązanie tymczasowe. Planujemy jego stopniowe wygaszenie i zastąpienie m.in. przez e-Doręczenia. Zmiana ta będzie następować stopniowo. Z końcem 2025 roku zakończy się okres przejściowy, w czasie którego podmioty publiczne mogą w określonych przypadkach wysyłać korespondencję przez ePUAP. Od 1.1.2026 r. e-Doręczenia będą podstawową i obowiązkową formą komunikacji z podmiotami publicznymi. W toku przygotowania jest harmonogram wygaszenia poszczególnych funkcjonalności ePUAP – zapowiada Monika Gembicka z biura komunikacji Ministerstwa Cyfryzacji.

Od kursu za darmo zawsze jest PIT

Coraz częściej firmy borykają się z problemem znalezienia wykwalifikowanych pracowników. Jednym ze sposobów wyjścia z tego impasu są oferty darmowych kursów czy szkoleń dla kandydatów do pracy. Niestety, ta atrakcyjna zachęta nie jest obojętna podatkowo, a do tego trzeba ją rozliczyć od razu. Potwierdza to jeden z najnowszych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).

Zachętę do pracy…

Wyrok zapadł w sprawie interpretacyjnej. Z wnioskiem o wykładnię przepisów PIT do fiskusa w kwietniu 2023 r. wystąpiła spółka zajmująca się usługami publicznego transportu. Wyjaśniła, że decyzją zarządu ogłosiła nabór na kierowców autobusu miejskiego, który był skierowany również do osób bez kwalifikacji. Jednocześnie podjęła decyzję, że chętnym do pracy pokryje z własnej kieszeni pełne koszty nie tylko kursu na prawo jazdy kategorii D, ale także egzaminu oraz opłat za kurs kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej. Z wniosku o interpretację wynikało, że w sierpniu 2022 r. podpisała w związku z tym umowy z kandydatami do pracy.

Firma szczegółowo opisała warunki tych kontraktów. Jeden z nich dotyczył zasad zwrotu środków przez beneficjenta świadczeń. Taki obowiązek przewidziano w trzech przypadkach: porzucenia pracy kierowcy przed upływem dwóch lat, a także nieprzystąpienia w przewidzianym czasie do egzaminu, ewentualnie jego oblania.

Spółka chciała się upewnić co do podatkowych skutków darmowych kursów dla kandydatów na pracowników. Sama uważała, że przychód ze stosunku pracy od sfinansowanego kształcenia powstanie u nich dopiero po upływie dwóch lat. Z tą chwilą bowiem dojdzie do spełnienia warunku zatrudnienia w spółce przez wymagane dwa lata. I w konsekwencji wówczas ona jako pracodawca będzie zobowiązana potrącić zaliczkę na PIT od kwoty sfinansowanego kształcenia.

Fiskus tak długo na podatek od bonusu na koszt firmy czekać jednak nie zamierzał. Przede wszystkim nie zgodził się, że w opisanym przypadku chodzi o przychód z pracy, bo umowa podpisywana jest z osobą niebędącą pracownikiem. Zatem sfinansowanie szkolenia zaledwie kandydatów do pracy będzie przychodem z innych źródeł. Ten zaś, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, powstaje w momencie otrzymania świadczenia. A na spółce ciążył będzie obowiązek informacyjny zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

Spółka nie zaakceptowała takiej wykładni. W skardze przekonywała, że stanowisko fiskusa jest krzywdzące dla tych, którzy skorzystali z darmowego szkolenia, ale później musieli jego koszty zwrócić. W konsekwencji przychodem byłoby świadczenie, za które kursant „zapłacił” de facto z własnej kieszeni.

Ta argumentacja nie przekonała jednak Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gliwicach. Racji spółce nie przyznał też NSA. Również podkreślił, że spór dotyczy kandydatów do pracy. Dla nich więc pokrycie kosztów kursu to przychód z innego niż stosunek pracy źródła przychodu.

Ponadto zdaniem NSA o tym, czy kandydat ostatecznie otrzyma świadczenie nie decyduje to, czy zda egzamin, nawiąże stosunek pracy i pozostanie w nim przez okres co najmniej dwóch lat. Przysporzenie majątkowe pojawia się bowiem już w momencie, w którym kandydat do pracy uzyskuje dostęp do kursu. Skarżąca stwarza mu możliwość nabycia umiejętności i za to płaci. Jeżeli zaś kandydat nie zda egzaminu bądź nie nawiąże stosunku pracy, bądź nawiąże stosunek pracy, jednak nie przepracuje wymaganych dwóch lat, to wówczas zwraca koszty kursu.

NSA uznał jednak, że zwrot kosztów kursu ma charakter odszkodowawczy za niewykonanie zobowiązania. Nie jest zaś warunkiem zawieszającym pokrycie kosztów kursu przez spółkę, ponieważ te koszty już zostały pokryte na podstawie zawartej umowy z kandydatem do pracy. Jak tłumaczył sąd, to, czy kandydat nabędzie umiejętności i zda egzamin, zależy od jego predyspozycji i chęci. Jeżeli zda egzamin, to ma wolną wolę, co z prawem prowadzenia autobusu zrobi. NSA podkreślał, że niezależnie, czy obleje egzamin i jaką dalszą drogę ewentualnie obierze, jeśli go zda, to już otrzymał korzyść w postaci kursu prawa jazdy. Jeżeli kandydat odmówi nawiązania stosunku pracy, to będzie musiał naprawić szkodę.

…trzeba rozliczyć

NSA nie miał cienia wątpliwości, że sfinansowanie przez skarżącą kosztów szkolenia stanowi dla kandydatów do pracy kierowcy autobusu przychód z innych źródeł. A ten powstanie już w momencie otrzymania świadczenia. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: II FSK 1562/24

Europejska Przestrzeń Danych Zdrowotnych rozszerza zakres ochrony wynikający z RODO

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/327 z 11.2.2025 r. w sprawie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia oraz zmiany dyrektywy 2011/24/UE i rozporządzenia (UE) 2024/2847 (Dz.Urz. UE L z 2025 r. Nr 43, s. 327; dalej: EHDS) już weszło w życie, jednak pełne wdrożenie przepisów będzie realizowane stopniowo, z kluczowymi etapami począwszy od 26.3.2027 r. Wprowadzenie EHDS wiąże się z koniecznością dostosowania systemów ochrony danych w poszczególnych państwach członkowskich oraz przedefiniowania relacji pomiędzy prawami pacjentów wynikającymi z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.Urz. UE L 2016 Nr 119, s. 1; dalej: RODO) a nowymi uprawnieniami nadanymi w ramach EHDS.

Prawa wynikające z EHDS a RODO

EHDS znacząco rozszerza zakres praw pacjentów do kontroli nad swoimi danymi zdrowotnymi, uzupełniając przepisy RODO. W szczególności nowe regulacje gwarantują pacjentom natychmiastowy i bezpłatny dostęp do określonych kategorii elektronicznych danych zdrowotnych, takich jak historia leczenia czy recepty elektroniczne. Rozwiązanie to stanowi istotne uzupełnienie art. 15 RODO, który przewiduje miesięczny termin na realizację prawa dostępu do danych osobowych. Jak wskazuje motyw 9 EHDS: „Taka sytuacja spowalnia dostęp osób fizycznych do danych dotyczących zdrowia i może mieć negatywny wpływ na osoby fizyczne w przypadku, gdy potrzebują one takiego dostępu natychmiast ze względu na pilne okoliczności mające związek ze stanem ich zdrowia”. Biorąc pod uwagę charakter danych oraz cel opublikowanej dyrektywy, wymóg natychmiastowego i bezpłatnego dostępu do danych elektronicznych zdaje się być uzasadniony.

Wprowadzenie EHDS nakłada także obowiązek zapewnienia pełnej interoperacyjności systemów elektronicznej dokumentacji medycznej, co umożliwia pacjentom swobodne przenoszenie danych zdrowotnych między świadczeniodawcami. W myśl przepisów RODO prawo do przenoszenia danych jest ograniczone do danych przetwarzanych na podstawie zgody lub umowy i przekazanych administratorowi przez osobę, której dane dotyczą. Ponadto osoba fizyczna ma prawo do spowodowania, by dane osobowe zostały przekazane przez jednego administratora bezpośrednio innemu administratorowi, o ile jest to technicznie możliwe. Powyższe oznacza, że RODO nie nakłada obowiązku zapewnienia technicznej możliwości takiego bezpośredniego przekazywania danych. Sytuację tę zmienia EHDS, wskazując, iż osoba, której dane dotyczą, może wystąpić z wnioskiem do świadczeniodawcy, aby przekazał całość lub część jej elektronicznych danych osobowych dotyczących zdrowia wybranemu przez nią innemu świadczeniodawcy niezwłocznie, bezpłatnie i bez przeszkód ze strony świadczeniodawcy lub producentów systemów, z których korzysta ten świadczeniodawca.

Rozporządzenie EHDS przewiduje również mechanizmy ułatwiające sprostowanie błędów w dokumentacji medycznej, wzmacniając ochronę wynikającą z art. 16 RODO. Wprowadza ono bowiem obowiązek stosowania elektronicznych narzędzi umożliwiających pacjentom zgłaszanie nieprawidłowości w ich danych zdrowotnych oraz zapewnia, że sprostowania będą dokonywane w sposób szybki i skuteczny. Jednym z najbardziej innowacyjnych aspektów EHDS jest także możliwość selektywnego udostępniania danych zdrowotnych, co pozwala pacjentom samodzielnie decydować, które elementy ich dokumentacji będą dostępne dla określonych podmiotów. Takie rozwiązanie rozwija zasady minimalizacji i celowości przetwarzania danych, określone w art. 5 RODO. Podkreślenia wymaga fakt, iż osoby fizyczne korzystające z prawa, o którym mowa powyżej powinny być uświadamiane, że ograniczenie dostępu może mieć wpływ na opiekę zdrowotną świadczoną na ich rzecz. Ponadto EHDS wprowadza możliwość czasowego ograniczenia dostępu do danych w sytuacjach, w których ich natychmiastowe ujawnienie mogłoby mieć negatywne konsekwencje dla pacjenta, jak na przykład przekazanie informacji o nieuleczalnej chorobie za pośrednictwem kanału elektronicznego.

Warto dodać, że prawa wynikające z EHDS nie będą miały wpływu na RODO, jak wskazuje Unijny prawodawca prawa wynikające z rozporządzenia ochrony danych powinny nadal mieć zastosowanie, tak aby umożliwiać osobom fizycznym korzystanie z praw wynikających z obu aktów prawnych, w szczególności prawo do uzyskania papierowej kopii elektronicznych danych dotyczących zdrowia czy prawa do przenoszenia danych.

Wpływ EHDS na RODO

Europejska Przestrzeń Danych Zdrowotnych wprowadza dodatkowe mechanizmy ochrony danych osobowych, które nie zastępują RODO, lecz je uzupełniają. Nowe regulacje będą wymagały od administratorów danych wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających natychmiastowy dostęp pacjentów do elektronicznych danych dotyczących zdrowia oraz zapewnienie pełnej interoperacyjności systemów EDM. Oprócz tego EHDS wzmacnia rolę organów nadzorczych, które zyskują nowe uprawnienia związane z egzekwowaniem przepisów dotyczących ochrony danych zdrowotnych oraz ich wymiany na poziomie krajowym i transgranicznym. Organy ochrony danych osobowych, takie jak Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO), uzyskają nowe uprawnienia w zakresie monitorowania zgodności z EHDS. Wśród ich kompetencji znajdzie się możliwość nakładania sankcji administracyjnych na podmioty, które nie dostosują się do nowych regulacji, kontrolowanie interoperacyjności systemów EDM oraz współpraca z instytucjami europejskimi zajmującymi się ochroną danych zdrowotnych. Unijny akt nakłada również nowe standardy bezpieczeństwa, wymagające od administratorów danych wdrożenia skuteczniejszych środków ochrony danych przed nieuprawnionym dostępem, cyberatakami i naruszeniami.

Konieczność dostosowania przepisów krajowych

Wprowadzenie EHDS pociągnie za sobą istotne zmiany w polskim prawie regulującym zakres danych osobowych, w szczególności dotyczących dokumentacji medycznej. Niezbędne będzie znowelizowanie wielu ustaw takich jak ustawy z 28.4.2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 302) czy ustawy z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 581). Działania te mają zapewnić dostosowania się do nowych wymogów dotyczących interoperacyjności systemów EDM oraz transgranicznej wymiany danych zdrowotnych, a co za tym idzie, uwzględnić konieczność zapewnienia pacjentom elektronicznych narzędzi do zarządzania ich dokumentacją oraz wprowadzenie mechanizmów selektywnego udostępniania danych.

Okres wdrożenia EHDS

Przepisy EHDS zostaną wdrożone stopniowo, aby umożliwić państwom członkowskim dostosowanie się do nowych wymogów. Pierwsze zobowiązania wejdą w życie w ciągu 12–24 miesięcy od przyjęcia rozporządzenia, natomiast pełne wdrożenie EHDS na poziomie unijnym ma nastąpić do 2030 r. – do tego czasu ma być osiągnięty cel, jakim jest „zapewnienie 100 % obywateli Unii dostępu do ich elektronicznej dokumentacji medycznej”.

Podsumowanie

EHDS wprowadza kompleksowe zmiany w zakresie ochrony danych zdrowotnych, wzmacniając prawa pacjentów oraz nakładając nowe obowiązki na administratorów danych. Jego wpływ na RODO jest znaczący, ale komplementarny, ponieważ nowe regulacje rozwijają istniejące już mechanizmy ochrony danych osobowych. Państwa członkowskie, w tym Polska, będą musiały dostosować krajowe przepisy, aby zapewnić pełną zgodność z EHDS, ponadto organy nadzorcze uzyskają dodatkowe kompetencje do egzekwowania przestrzegania nowych regulacji.

Nowelizacja ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

Cele projektu i uzasadnienie zmian

Projekt nowelizacji ustawy z 23.7.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1292; dalej: OchrZabU) ma na celu przeprowadzenie kluczowych zmian w przepisach dotyczących ochrony dóbr kultury w Polsce. Główne założenia projektu obejmują zarówno eliminację przestarzałych i nieefektywnych instytucji prawnych, jak i wprowadzenie nowych regulacji, które mają poprawić skuteczność nadzoru nad obrotem zabytkami oraz przyczynić się do lepszej ochrony dziedzictwa kulturowego kraju.

Likwidacja krajowego rejestru utraconych dóbr kultury

Jednym z kluczowych celów projektu nowelizacji jest likwidacja krajowego rejestru utraconych dóbr kultury, o którym mowa w OchrZabU. Przepisy dotyczące rejestru utraconych dóbr kultury weszły w życie 21.6.2015 r. Celem ich przyjęcia miało być wzmocnienie ochrony interesów właścicieli przez wyłączenie w stosunku do dóbr wpisanych do ww. rejestru (utraconych przez właściciela w wyniku popełnienia przestępstwa) przepisów KC o zasiedzeniu i ich nabyciu od osoby nieuprawnionej. Przez dotychczasowy okres obowiązywania proponowanych do uchylenia przepisów OchrZabU, do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury nie został wpisany żaden obiekt i rejestr ten pozostaje pusty. W tej sytuacji, jak wynika z analiz i wniosków powziętych przez resort kultury, należy założyć, że instytucja rejestru utraconych dóbr kultury jest zbędna z punktu widzenia założeń, dla jakich powstała.

Nowelizacja zakłada usunięcie wszystkich przepisów ustawowych związanych z krajowym rejestrem utraconych dóbr kultury. Chodzi więc o uchylenie rozdziału 2a OchrZabU, wprowadzającego rejestr utraconych dóbr kultury, jak również art. 169 § 3, art. 170 § 2, art. 174 § 2 i art. 223 § 4 KC, oraz art. 51 ust. 1 ustawy z 25.5.2017 r. o restytucji narodowych dóbr kultury (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1591), odnoszących się do rejestru utraconych dóbr kultury.

Postępowanie w sprawach przeciwko podmiotom wyspecjalizowanym w zakresie obrotu zabytkami

Celem nowelizacji jest również wprowadzenie regulacji dotyczącej podstaw prawnych do wszczynania postępowań w sprawach o niedopełnienie obowiązku prowadzenia ksiąg ewidencyjnych przez podmioty gospodarcze wyspecjalizowane w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Polski. Obecnie art. 120 OchrZabU stanowi, że orzekanie w sprawach określonych w art. 110–118 OchrZabU następuje na podstawie przepisów ustawy z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 977). Przepis ten nie uwzględnia art. 119a OchrZabU, który również wprowadza czyn karalny zagrożony wykroczeniem.

W obecnym stanie prawnym brak jest podstaw prawnych do wszczynania postępowań w sprawach o niedopełnienie obowiązku prowadzenia ksiąg ewidencyjnych przez podmioty gospodarcze wyspecjalizowane w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Polski, na co zwraca uwagę Krajowa Administracja Skarbowa na podstawie prowadzonych czynności i do czego przychyla się resort kultury.

Zwiększenie roli Krajowej Administracji Skarbowej w ochronie dóbr kultury

Trzecim celem projektu jest nowelizacja ustawy z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 615; dalej: KASU), która ma wzmocnić jej rolę w ochronie dóbr kultury. W ramach projektu przewiduje się uzupełnienie art. 33 ust. 1 pkt 10 lit. h KASU, stanowiącego, że do zadań naczelnika urzędu celno-skarbowego należy rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń określonych w art. 108a i 119 OchrZabU – o wykroczenia określone w art. 119a OchrZabU.

Zmiana ta ma na celu poprawę skuteczności wykrywania i ścigania przestępstw związanych z rynkiem zabytków, a także zapewnienie lepszego nadzoru nad handlem dziełami sztuki i innymi dobrami kultury. Dostosowanie przepisów KASU pozwoli na bardziej efektywne wykrywanie nielegalnych transakcji i będzie miało istotne znaczenie w walce z nielegalnym handlem zabytkami w Polsce.

Etap legislacyjny

Założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw zostały opublikowane w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Zgodnie z przekazanymi informacjami, planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to I kwartał 2025 r.