Etap legislacyjny

Prezydent RP podpisał ustawę z 6.12.2024 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1914; dalej: ZmOdpadyU24). Zgodnie z art. 5 ZmOdpadyU24, ustawa ta weszła w życie 1.1.2025 r. Wyjątkami w tym zakresie są art. 1 pkt 5 ZmOdpadyU24 (dotyczący limitu wydatków budżetowych), art. 3 ZmOdpadyU24 (dotyczący ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. z 2019 r. poz. 1403) i art. 4 ZmOdpadyU24 (dotyczący ustawy z 17.11.2021 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. z 2021 r. poz. 2151), które weszły w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Ogłoszenie ZmOdpadyU24 miało miejsce 23.12.2024 r. Tym samym ww. przepisy obowiązują już od 24.12.2024 r.

Istota wprowadzonych zmian

Istota wprowadzonych ZmOdpadyU24 zmian sprowadza się do dostosowania bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce opakowaniami (dalej: BDO) do zmieniających się przepisów krajowych oraz unijnych.

W uzasadnienie do ZmOdpadyU24, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 812), wskazano, że konieczne jest zapewnienie terminowej realizacji zadań związanych z przedmiotowym systemem BDO. Potrzebę wprowadzenia zmian ustawowych uzasadniono także koniecznością zagwarantowania odpowiedniej obsługi BDO jako systemu teleinformatycznego oraz kontynuacji wsparcia dla użytkowników korzystających z BDO.

BDO w dotychczasowym stanie prawnym

Zgodnie z art. 79 ust. 2 ustawy z 14.12.2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1587; dalej: OdpadyU) w BDO gromadzi się m.in. informacje o:

  • wprowadzanych na terytorium kraju opakowaniach, produktach w opakowaniach, w podziale na poszczególne rodzaje opakowań, oraz odpadach z nich powstających;
  • wprowadzanych do obrotu olejach smarowych, oponach oraz o odpadach z nich powstających;
  • wprowadzanych pojazdach, zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, bateriach i akumulatorach oraz o odpadach z nich powstających;
  • osiągniętych poziomach recyklingu i zbierania określonych rodzajów odpadów;
  • rodzajach i ilości wytwarzanych odpadów oraz ich wytwórcach;
  • ilości i jakości komunalnych osadów ściekowych, ich wytwórcach, miejscach zastosowania i podmiotach władających powierzchnią ziemi, na której te osady zostały zastosowane;
  • wpływach z opłat produktowych wraz z odsetkami, z podziałem na poszczególne rodzaje opakowań i produktów, a także podmiotach, które te opłaty uiściły;
  • rodzaju i ilości odpadów poddanych przetwarzaniu i zastosowanych procesach przetwarzania;
  • podmiotach odbierających odpady komunalne;
  • składowiskach odpadów, z podziałem na składowiska w fazie eksploatacyjnej i poeksploatacyjnej.

Jak wynika z art. 82 ust. 1 OdpadyU, BDO jest prowadzony w systemie teleinformatycznym, w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1557). Administratorem BDO jest minister właściwy do spraw klimatu. BDO jest prowadzona przez ww. Ministra we współpracy z Instytutem Ochrony Środowiska ‒ Państwowy Instytutu Badawczy. Kwestie związane z infrastrukturą techniczną obsługiwane są przez Ministra, natomiast rozwój systemu w warstwie technicznej i informatycznej BDO jest zapewniany przez Instytut. Zadania te są finansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

W kontekście finansowania, w uzasadnienia do projektu ZmOdpadyU24 wskazano, że przewidziany maksymalny limit wydatków z ww. środków, określony w art. 251 ust. 3 OdpadyU, nie zapewnia w nadchodzących trzech kolejnych latach odpowiedniego poziomu finansowania, związanego z dalszym utrzymaniem i rozwojem BDO. Podkreślono ponadto, że wskazane w art. 251 ust. 2 OdpadyU maksymalne limity wydatków budżetu samorządów województw określone zostały wyłącznie do 2025 r.

Beck Akademia - praktyczne szkolenia online - sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Wprowadzone zmiany

Kierując się ww. okolicznościami, natury tak technicznej, jak i finansowej, do OdpU wprowadzono następujące rozwiązania:

  • dodano art. 227b ust. 1 pkt 2 OdpadyU, zakładający, że w latach 2025‒2027 podmiotem, do którego będzie kierowane 64,35% wpływów z opłat rejestrowych i rocznych gromadzonych przez urzędy marszałkowskie będzie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wpływy z tego tytułu będą przeznaczane na prowadzenie rejestru oraz administrowanie i serwisowanie BDO. W pozostałym zakresie dochody te stanowić mają dochód budżetu województwa;
  • wprowadzono w art. 251 ust. 3 OdpadyU zmiany przewidujące zwiększenie na lata 2025‒2027 maksymalnego limitu wydatków ze środków ww. Narodowego Funduszu na cele związane z BDO;
  • wydłużono do 2034 r. okres dotyczący maksymalnych limitów wydatków budżetów samorządów województw. Przy czym środki wskazane w tym przepisie, określone na lata 2026 ‒2034 pozostaną na tym samym poziomie, gdyż – jak podkreślono w uzasadnieniu do tych zmian – przewiduje się, że ilość zadań samorządu wynikająca z omawianej ustawy nie ulegnie zmianie (art. 251 ust. 2 OdpadyU);
  • uzupełniono art. 81 ust. 10 OdpadyU, który przewiduje możliwość finansowania zadań związanych z utrzymaniem i rozwojem BDO dodatkowo ze środków przeznaczonych na rozwój projektów cyfrowych i teleinformatycznych.

Ponadto w art. 80 ust. 1b pkt 2 OdpadyU zmieniono zapis dotyczący skrócenia okresu obowiązku przechowywania danych osobowych związanych z prowadzeniem BDO. Dane te zamiast 100 lat, będą przechowywane przez okres 10 lat. Jak wskazał projektodawca w uzasadnieniu ZmOdpadyU24, okres 10 lat jest okresem wystarczającym dla przeprowadzenia weryfikacji tych danych przez organy kontroli.

Zmianie uległ również art. 83 ust. 1 OdpadyU, który rozszerza katalog podmiotów posiadających dostęp do BDO o Krajową Administrację Skarbową w celu usprawnienia jej działania w zakresie kontroli podmiotów i wykrywania potencjalnych przestępstw skarbowych związanych z gospodarką odpadami oraz o Instytut Ochrony Środowiska ‒ Państwowy Instytutu Badawczy, ze względu na realizację zadań dotyczących prac wytwórczych BDO.

Uzupełniająco należy wskazać, że zmiana w ustawie z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 54; art. 2 ZmOdpadyU24) ma charakter wynikowy. Uwzględnia źródła przychodów ww. Narodowego Funduszu w latach 2025‒2027, które będą pochodzić z opłat rejestrowych i opłat rocznych, wnoszonych do urzędów marszałkowskich za wpis do rejestru BDO i jest następstwem wprowadzenia art. 227b OdpadyU.

Dokumenty potwierdzające recykling ciągle w formie papierowej

Zmiana ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1403) oraz ustawy z 17.11.2021 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2151) mają na celu przedłużenie:

  • do końca 2025 r. obowiązywania dotychczasowego sposobu wystawiania w formie papierowej dokumentów potwierdzających recykling dla opakowań;
  • do końca 2026 r. obowiązywania dotychczasowego sposobu wystawiania w formie papierowej dokumentów potwierdzających recykling produktów oraz odpowiednich zaświadczeń dla sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz baterii i akumulatorów.

Uruchomienie odpowiedniej funkcjonalności w BDO, który umożliwi sukcesywne sporządzanie ww. dokumentów wyłącznie elektronicznie za pośrednictwem tylko tej bazy planowane jest w 2026 r. Przedłużenie okresu, w którym w formie papierowej będą wystawiane dokumenty potwierdzające recykling, zgodnie z informacjami zawartymi w uzasadnieniu do projektu ZmOdpadyU24, wynika z faktu, że dobiegają końca prace legislacyjne nad nowymi unijnymi przepisami dotyczącymi opakowań i odpadów opakowaniowych. Wymusi to podjęcie prac nad nową ustawą dotyczącą rozszerzonej odpowiedzialności producenta, gdzie na nowo zostaną uregulowane kwestie potwierdzania uzyskania poziomów zagospodarowania odpadów.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →