Ustawa, która czekała na uchwalenie od lat, ma na celu modernizację zawodu zaufania publicznego, jakim jest doradztwo podatkowe. Jak wskazują projektodawcy w uzasadnieniu, obowiązujące dotychczas regulacje ustawy z 5.7.1996 r. o doradztwie podatkowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2117; dalej: DorPodU) nie były nowelizowane od 2014 roku. W tym czasie rynek usług prawno-finansowych uległ diametralnej zmianie, a doradca podatkowy stał się kluczowym partnerem dla dynamicznie rozwijającego się biznesu. Nowelizacja ma na celu usunięcie barier biurokratycznych, doprecyzowanie zakresu czynności zawodowych oraz otwarcie korporacji na nowe technologie.

Kluczowe zmiany

Podpisana ustawa wprowadza szereg rozwiązań, które redefiniują sposób wykonywania zawodu oraz ścieżkę dojścia do niego. Do najważniejszych zmian należą:

  • Nowe kompetencje – znowelizowany art. 2 ust. 1 pkt 1 DorPodU wprost włącza w zakres czynności doradztwa sprawy celne, opłaty regulowane Ordynacją podatkową oraz egzekucję administracyjną, kończąc z interpretacyjną niepewnością.
  • Cyfryzacja egzaminów – dodany art. 27 ust. 1 pkt 3 DorPodU wprowadza usługę teleinformatyczną do obsługi procesu egzaminacyjnego, co pozwoli na odejście od papierowej formy egzaminów pisemnych na rzecz rozwiązań cyfrowych.
  • Długie vacatio legis dla egzaminów – zgodnie z art. 29 i 31 ustawy nowelizującej, zasady egzaminowania wejdą w życie dopiero po 30.6.2026 r., co daje czas na wdrożenie systemów IT i przygotowanie kandydatów.
  • Toga w sądzie – nowelizacja przyznaje doradcom podatkowym prawo do używania stroju urzędowego podczas rozpraw, zrównując ich wizualnie z radcami prawnymi i adwokatami.

Rynek wyprzedził prawo

Zgodnie z uzasadnieniem projektu dotychczasowe ramy prawne stały się zbyt ciasne dla nowoczesnego doradztwa. Projektodawcy podkreślają, że zawód doradcy podatkowego zdobył ugruntowaną pozycję rynkową i stał się niezbędnym ogniwem w obrocie gospodarczym. Przedsiębiorcy oczekują od swoich doradców kompleksowej obsługi, wykraczającej poza proste rozliczanie deklaracji.

Jak wskazano w dokumencie rządowym, „doświadczenia tego okresu wskazują, że pewne obszary uregulowane w ustawie o doradztwie podatkowym wymagają dostosowania do obecnych warunków społeczno-gospodarczych”. Celem zmian jest więc nie tylko deregulacja, ale przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa obrotu poprzez jasne określenie w ustawie ustrojowej, kto i na jakich zasadach może doradzać w skomplikowanych sprawach daninowych.

Szkolenia online z zakresu podatków – Sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Nowe obszary działania

Jedną z najbardziej oczekiwanych przez rynek zmian jest nowe brzmienie art. 2 ust. 1 pkt. 1 DorPodU. Dotychczasowy przepis ogólnie mówił o „obowiązkach podatkowych”, co w praktyce rodziło spory, czy doradca podatkowy może reprezentować klienta np. w sprawach celnych lub w postępowaniu egzekucyjnym, które jest ściśle powiązane z zaległościami podatkowymi.

Nowelizacja precyzyjnie wymienia nowe obszary działania. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 2 ust. 1 pkt. 1 DorPodU, czynności doradztwa podatkowego obejmują udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków:

  • podatkowych i celnych – co wprost legitymizuje działania doradców w sprawach importu, eksportu i procedur celnych,
  • dotyczących opłat, do których stosuje się przepisy ustawy – dotyczy to szeregu danin publicznych, które nie są podatkami sensu stricto, ale są pobierane przez organy skarbowe,
  • dotyczących egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami.

Dla przedsiębiorców oznacza to możliwość skorzystania z usług „jednego okienka”. Ten sam doradca, który rozlicza VAT, będzie mógł teraz bez ryzyka podważenia pełnomocnictwa reprezentować firmę w sporze z organem celnym czy w sprawie zajęcia rachunku bankowego przez fiskus. Jest to zmiana, która porządkuje rynek i eliminuje szarą strefę usług doradczych świadczonych przez podmioty nieuprawnione.

Egzamin XXI wieku – Koniec z papierologią

Obecny system egzaminacyjny, oparty na tradycyjnej formie pisemnej, był krytykowany jako archaiczny i nieprzystający do cyfrowej rzeczywistości pracy doradcy. Nowelizacja wprowadza do DorPodU podstawy prawne do uruchomienia systemu e-Doradca.

Jest to usługa teleinformatyczna, o której mowa w dodanym art. 27 ust. 1 pkt. 3 DorPodU, która posłuży do kompleksowej obsługi procesu kwalifikacyjnego. Choć ustawa nie opisuje technicznych szczegółów, kierunek jest jasny: część pisemna egzaminu będzie przeprowadzana przy użyciu komputerów.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 20 ust. 1 i nast. DorPodU, egzamin będzie składał się z części pisemnej i ustnej, ale procedura zgłoszeniowa i sama realizacja testów zostaną zinformatyzowane. Pozwoli to na sprawdzenie praktycznych umiejętności kandydatów, a nie tylko zdolności manualnych i pamięciowego opanowania materiału. System ten ma również usprawnić wpisy na listę doradców i komunikację z samorządem zawodowym.

Kalendarz wdrożenia e-Egzaminów

Ze względu na skomplikowany charakter wdrożenia systemu IT, ustawodawca przewidział w ustawie nowelizującej bardzo długi okres przejściowy. Zgodnie z art. 31 ustawy nowelizującej, pierwszy egzamin na doradcę podatkowego przy wykorzystaniu e-Doradcy zostanie przeprowadzony dopiero po 30.6.2026 r. i po uruchomieniu tej usługi.

Przepisy przejściowe zawarte w art. 29 i 30 ustawy nowelizującej precyzują, że:

  1. Przepisy art. 20 ust. 1–3 DorPodU stosuje się do egzaminów przeprowadzanych po 30.6.2026 r.
  2. Wnioski o dopuszczenie do egzaminu, którego termin przypada po tej dacie, złożone przed 30.6.2026 r., pozostawia się bez rozpatrzenia. Oznacza to, że kandydaci celujący w terminy jesienne 2026 r. będą musieli składać wnioski już w nowym systemie, za pośrednictwem e-Doradcy.

Jest to sygnał dla studentów i osób planujących karierę w tym zawodzie: warto śledzić komunikaty Ministerstwa Finansów i Krajowej Izby Doradców Podatkowych (KIDP), aby nie przegapić momentu cyfrowej transformacji naboru.

Toga – symbol profesjonalizmu w sądzie

Nowelizacja wprowadza zmianę w ustawie z 30.7.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej: PostAdmU). Od lat Krajowa Rada Doradców Podatkowych zabiegała o nowelizację tej ustawy procesowej, aby doradcy występujący przed Wojewódzkimi Sądami Administracyjnymi (WSA) i Naczelnym Sądem Administracyjnym (NSA) mieli prawo do noszenia stroju urzędowego.

Brak togi był postrzegany jako element deprecjonujący doradców względem adwokatów i radców prawnych, mimo że posiadają oni tożsame uprawnienia procesowe w sprawach podatkowych. Zmiana ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ma wymiar symboliczny, podkreśla rangę zawodu jako zawodu zaufania publicznego i elementu wymiaru sprawiedliwości w szerszym sensie. Toga doradcy podatkowego, zgodnie z postulatami środowiska, będzie wyróżniać się specyficznym kolorem żabotu i wypustek, co ułatwi identyfikację stron na sali sądowej i podniesie powagę wystąpień.

Wpływ na biznes i gospodarkę

W uzasadnieniu do ustawy czytamy, że projektowane zmiany będą miały „pośredni pozytywny wpływ na mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców”. Uproszczenie dostępu do zawodu może w dłuższej perspektywie zwiększyć liczbę czynnych doradców, co wpłynie na konkurencyjność cen usług i ich dostępność.

Z kolei poszerzenie uprawnień doradców w art. 2 DorPodU o cła i egzekucję daje firmom większe poczucie bezpieczeństwa. Przedsiębiorca zyskuje pewność, że jego pełnomocnik działa w granicach prawa, a czynności przez niego podejmowane są objęte obowiązkowym ubezpieczeniem OC oraz tajemnicą zawodową. Jest to standard w korporacji doradców, który nie zawsze jest gwarantowany przy korzystaniu z usług biur rachunkowych niezatrudniających licencjonowanych doradców.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →