Negatywny wpływ nadmiernego korzystania z urządzeń elektronicznych dzieci i młodzieży potwierdzają liczne badania, raporty i coraz częstsze inicjatywy legislacyjne i społeczne, próbujące temu zaradzić. Zgodnie z badaniem Eurobarometru „Cyfrowa Dekada 2025” 9 na 10 Europejczyków uważa, że władze publiczne powinny pilnie podjąć działania w celu ochrony dzieci w internecie. Aż 93% badanych podkreśliło potrzebę zajęcia się kwestią negatywnego wpływu mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne dzieci, niewiele mniej, bo 92%, uważa, że należy walczyć z cyberprzemocą i nękaniem w sieci. Tyle samo osób popiera wdrożenie mechanizmów ograniczających dostęp do treści nieodpowiednich dla danego wieku.
Z tego powodu Parlament Europejski postanowił podkreślić wagę problemu i 26.11.2025 r. ogłosił Rezolucję w sprawie ochrony małoletnich w internecie (2025/2060(INI)).
Europosłowie wskazują na niepokojące statystyki:
- 97% młodych korzysta z internetu codziennie;
- 78% osób w wieku od 13 do 17 lat przyznaje, że sprawdza swoje urządzenia co najmniej raz na godzinę, a 46% sprawdza je niemal bezustannie;
- osoby w wieku od 16 do 24 lat spędzają średnio ponad siedem godzin dziennie w internecie;
- połowa konsumentów w UE regularnie gra w gry wideo, a wśród dzieci w wieku od 11 do 14 lat odsetek ten wynosi aż 84%;
- 64% spośród małoletnich grających w gry wideo wydaje średnio 1–20 EUR miesięcznie na gry, odnotowano też średni miesięczny wzrost wydatków dzieci i konsumentów ogółem z 33 EUR w 2020 r. do 39 EUR w 2023 r.;
- co czwarte dziecko lub osoba młoda wykazuje objawy „problematycznego” lub „dysfunkcyjnego” korzystania ze smartfona, przejawiające się wzorcami zachowań charakterystycznymi dla uzależnienia.
We wstępie do Rezolucji Parlament Europejski zwraca również uwagę na potwierdzone badaniami skutki nadmiernego korzystania z urządzeń elektronicznych:
- regularne sprawdzanie mediów społecznościowych przez nastolatków może wiązać się ze zmianami wrażliwości neuronowej w odniesieniu do oczekiwania nagród i kar społecznych;
- rośnie liczba osób młodych doświadczających problemów ze zdrowiem psychicznym, co może być związane z nadmiernym korzystaniem z mediów społecznościowych;
- wywierana przez media społecznościowe presja została zidentyfikowana jako jedna z pięciu głównych przyczyn problemów ze zdrowiem psychicznym u małoletnich, takich jak zwiększony niepokój i depresja;
- Światowa Organizacja Zdrowia uznaje uzależnienie od gier za zaburzenie zdrowia psychicznego;
- nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych może mieć wpływ na rozwój mózgu i zdolności umysłowe małoletnich;
- zostały stwierdzone korelacje między nadmiernym korzystaniem z mediów społecznościowych a brakiem kontroli nad impulsami.
Propozycja Europarlamentu
W związku z przedstawionymi wyżej zagrożeniami, by zwiększyć ochronę małoletnich w środowisku online, Parlament Europejski zaproponował, by minimalny wiek dostępu do mediów społecznościowych, platform wideo oraz wirtualnych asystentów AI wynosił 16 lat, natomiast osoby w wieku 13–16 lat mogły z nich korzystać wyłącznie za zgodą rodziców lub opiekunów. Wskazał również na potrzebę opracowania w UE obowiązkowych systemów weryfikacji wieku, ponieważ dotychczas stosowane mechanizmy, oparte na deklaracji użytkownika, są niewystarczające.
Zadanie to nie jest proste. Art. 5 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.Urz. UE L z 2016 r. Nr 119, s. 1; dalej: RODO) wymaga, aby przetwarzanie danych osobowych było proporcjonalne i ograniczone do niezbędnego minimum. Weryfikacja wieku musi więc działać „bez nadmiernej ingerencji” – np. bez konieczności udostępniania dokumentu tożsamości. Komisja Europejska próbuje znaleźć dobre rozwiązanie tego problemu, proponując aplikację do weryfikacji wieku, europejski portfel tożsamości cyfrowej oraz protokoły stosujące dowód z wiedzą zerową, bazujące na zasadach minimalnej ekspozycji i minimalizacji danych.
Parlament Europejski zaleca również wprowadzenie zakazu stosowania wobec dzieci i młodzieży najbardziej szkodliwych i uzależniających praktyk, miedzy innymi pojawiających się w grach, oraz stron niespełniających unijnych przepisów. Postuluje ochronę małoletnich przed wykorzystywaniem ich w celach komercyjnych. Bierze pod lupę influencerów, tych którzy wpływają na dzieci, jak również dziecięcych influencerów, czy przypadkiem nie dochodzi do ich wykorzystania. Europarlamentarzyści nawołują do pilnego rozwiązywania problemów generowanych przez sztuczną inteligencję, takich jak deepfake, używające manipulacji chatboty do towarzystwa czy aplikacje naruszające dobra osobiste.
Obowiązujące przepisy
Choć propozycja PE jest nadal tylko zaleceniem, w prawie UE i polskim obowiązują już limity wiekowe związane ochroną małoletnich w środowisku cyfrowym. Zgodnie z art. 8 ust. 1 RODO, jeżeli dziecko nie ukończyło 16 lat, przetwarzanie jego danych osobowych jest zgodne z prawem wyłącznie wtedy, gdy zgodę wyraził lub zatwierdził rodzic czy opiekun prawny. Przy czym państwa członkowskie mogą przewidzieć w swoim prawie niższą granicę wiekową, która musi wynosić co najmniej 13 lat.
Ochronę małoletnich, jako grupy wymagającej szczególnego traktowania, przewidują również przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z 19.10.2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych) (Dz.Urz. UE L z 2022 r. Nr 277, s. 1; dalej: DSA). Zgodnie z art. 28 DSA dostawcy platform internetowych nie mogą prezentować reklam opartych na profilowaniu, z wykorzystaniem danych osobowych odbiorcy usługi, jeżeli wiedzą z wystarczającą pewnością, że odbiorca usługi jest małoletni.
DSA wprowadza odpowiedzialność platform za treści wyświetlane dzieciom. Ochronę małoletnich zapewniają m.in. art. 14 ust. 3, art. 28, art. 34 ust. 1 lit. d), art. 35 ust. 1 lit. j) DSA oraz art. 44 ust. 1 lit. j) DSA. W świetle art. 34 DSA platformy internetowe muszą przeciwdziałać ryzyku systemowemu, co może oznaczać konieczność wyłączenia szkodliwych dla dzieci funkcji. Zdaniem PE mają one obowiązek wprowadzić odpowiednie i proporcjonalne środki, aby zapewnić małoletnim wysoki poziom prywatności, bezpieczeństwa i ochrony podczas korzystania z ich usług.
Problematyczne są również pojawiające się online reklamy kierowane do dzieci. Reklama nie może wykorzystywać naturalnej łatwowierności dzieci, nakłaniać do zakupu, czy wywierać presji na rodzicach. Kierując przekaz reklamowy do małoletnich, łatwo jest przekroczyć granice, i takie działanie może zostać uznane za niezgodne z prawem – art. 16 ustawy z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1233).
Europa proponuje – Dania i Australia wprowadza
W Australii od 10.12.2025 r. dzieci poniżej 16. roku życia nie będą mogły zakładać kont na platformach takich jak Facebook, Reddit, Kick, TikTok, Instagram czy YouTube. Naruszenie obowiązków przez platformy będzie zagrożone karą nawet 49,5 mln dolarów australijskich. To jeden z najbardziej radykalnych zakazów na świecie, argumentowany koniecznością ochrony zdrowia psychicznego młodzieży oraz ograniczenia ekspozycji na treści szkodliwe. Przeciwnicy mówią o ograniczeniu wolności i szukają poparcia ich tezy w sądzie.
Dania już zakazała używania telefonów komórkowych w szkołach oraz w czasie zajęć pozalekcyjnych. Podobne działania są stosowane lub planowane we Francji, Norwegii, Korei Południowej i części stanów USA. Duńska komisja ds. dobrostanu po przeprowadzonych badaniach zaleciła, by dzieci przed ukończeniem 13 lat nie posiadały własnych smartfonów i tabletów. Z początkiem 2026 r. ma zostać wprowadzony limit wieku – młodzież będzie mogła korzystać z mediów społecznościowych od 15. roku życia, a po ukończeniu 13 lat tylko pod warunkiem uzyskania zgody rodziców. Duńska premier alarmuje, podając statystyki – 60% chłopców w wieku od 11 do 19 lat nie spotyka się z żadnym znajomym w wolnym czasie, a 94% uczniów siódmej klasy w Danii posiadało profil w mediach społecznościowych jeszcze przed ukończeniem 13. roku życia.
W Polsce procedowany jest poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe (druk nr 1526). Ma wprowadzić zasadę, zgodnie z którą zakazane jest korzystanie z urządzeń elektronicznych umożliwiających porozumiewanie się na odległość przez uczniów szkół podstawowych na terenie szkół i zakłada możliwość wprowadzenia tego zakazu w szkołach ponadpodstawowych i placówkach, a także możliwość wprowadzenia, w uzasadnionych przypadkach, wyjątków od tego zakazu np. do celów działalności dydaktycznej. Projekt jest obecnie na etapie prac w Komisji Edukacji Narodowej. Natomiast przygotowany przez Ministerstwo Cyfryzacji projekt nowelizacji ustawy o ochronie małoletnich przed dostępem do treści szkodliwych w internecie (nr z wykazu: UD179) jest na etapie opiniowania.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
