Problemy podatkowe związane z uznaniem współfinansowania zakupu mieszkania za darowiznę, spotkały osoby żyjące w związku partnerskim. Kłopoty pojawiły się, kiedy kobieta przekazała na rachunek partnera kwotę 41 000 zł, co miało na celu częściowe sfinansowanie zakupu nieruchomości. W maju 2018 r. środki te zostały wykorzystane jako pierwsza rata na zakup mieszkania, nabytego na wyłączną własność mężczyzny. Organy podatkowe nabrały podejrzeń, co do charakteru przelewu bankowego i zakwalifikowały przekazane w ten sposób środki, jako darowiznę, podlegającą opodatkowaniu zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1837).
Naczelnik Urzędu Skarbowego po analizie dowodów, w tym zeznań kobiety i mężczyzny, stwierdził, że przekazane środki miały charakter bezzwrotny. Brak było umowy pożyczki lub innego dokumentu wskazującego na obowiązek zwrotu. Konkubina zeznała, że kwota pochodziła z jej majątku i nie była formą pożyczki, lecz miała służyć wspólnemu celowi – zakupowi mieszkania.
W ocenie organów podatkowych, relacja konkubinatu nie daje podstaw do zastosowania domniemania wspólności majątkowej, przewidzianego dla małżonków na gruncie ustawy z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809). W rezultacie uznano, że przekazanie środków pieniężnych spełnia przesłanki darowizny z art. 888 § 1 KC. Mężczyzna nie zgodził się z tym stanowiskiem, argumentując że środki te były przeznaczone na wspólne potrzeby, a nie jako jednostronne przysporzenie majątkowe.
Decyzją Naczelnika US skarżącemu ustalono podatek od darowizny. Odwołanie od decyzji zostało oddalone przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej. W ocenie organu podatkowego, skoro nie istnieją żadne podstawy prawne, aby konkubinat traktować tak jak ustawową wspólność małżeńską, nie można uznać, by w konkubinacie bezzwrotne przekazanie środków pieniężnych przez konkubinę na rzecz konkubenta w celu nabycia przez niego lokalu mieszkalnego na wyłączną własność, nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn lub by było z tego podatku zwolnione.
Mężczyzna skierował sprawę do sądu. Podstawą odwołania skarżącego było zakwestionowanie kwalifikacji przekazanych środków jako darowizny. W jego ocenie środki te nie spełniały definicji z art. 888 § 1 KC, ponieważ przekazanie miało charakter ekwiwalentny – kobieta, jako konkubina, miała korzystać z mieszkania, które traktowała jako ich wspólne. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego mężczyzna wskazywał, że organy podatkowe zignorowały realia życia konkubentów oraz okoliczności wspólnego użytkowania nieruchomości, co jego zdaniem wykluczało uznanie przekazania za darowiznę.
WSA we Wrocławiu uznał skargę za zasadną i uchylił decyzję organów podatkowych. Sąd stwierdził, że organy podatkowe nie wyjaśniły dostatecznie stanu faktycznego sprawy, w szczególności pomijając fakt długoletniego zamieszkiwania konkubentów w nieruchomości zakupionej z wykorzystaniem spornych środków, a także wspólne gospodarowanie i korzystanie z mieszkania, co mogło stanowić ekwiwalent za przekazane środki pieniężne.
WSA wskazał, że organy podatkowe ograniczyły się do uznania, iż konkubinat nie daje podstaw do stosowania regulacji zbliżonych do wspólności majątkowej małżonków.
Tym razem to Dyrektor IAS zaskarżył wyrok do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Organ fiskusa argumentował, że na wcześniejszych etapach rozpoznawania sprawy prawidłowo zakwalifikowano przekazanie środków jako darowiznę, ponieważ środki te pochodziły wyłącznie z majątku kobiety, zostały przekazane bezzwrotnie, a mieszkanie zostało nabyte na wyłączną własność mężczyzny.
NSA w wyroku z 11.10. 2024 r., III FSK 1463/22, Legalis, zajął stanowisko na korzyść organów podatkowych. Uzasadniając swoje stanowisko sąd tłumaczył, że „skoro konkubina przelała środki pieniężne w wysokości 41 000 zł, pochodzące z jej osobistego majątku na rzecz swojego konkubenta, tytułem zapłaty pierwszej raty za lokal mieszkalny i jak wynika z akt sprawy, przekazanie to było bezzwrotne, to w tej sytuacji nastąpiło przesunięcie pomiędzy majątkami konkubentów, tj. powiększenie majątku skarżącego kosztem majątku konkubiny. W ten sposób zostały wypełnione przesłanki do zakwalifikowania środków pieniężnych jako darowizny, tj. zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku, uregulowanej w art. 888 § 1 KC”.
NSA uznał, że w omawianej sprawie brak jest podstaw, aby stosować wobec konkubentów domniemanie wspólności majątkowej przewidziane dla małżonków. W przypadku konkubinatu, przekazanie środków w sposób bezzwrotny prowadzi do powiększenia majątku jednej strony kosztem drugiej, co skutkuje opodatkowaniem na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Wyrok NSA z 11.10. 2024 r., III FSK 1463/22, Legalis
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
