Konsekwencje sfałszowania zaświadczeń A 1

Stan faktyczny

EX (portugalski przedsiębiorca) zatrudniał 650 pracowników, których delegował do pracy na budowach w Belgii. Takiego delegowania dokonywano za pomocą dokumentów w formie zaświadczeń A 1 rzekomo wydanych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004/WE z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 166, s. 1), przez właściwą portugalską instytucję w celu poświadczenia – na podstawie art. 19 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z 16.9.2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE L z 2009 r. Nr 284, s. 1) – podlegania danych pracowników portugalskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego w okresie delegowania.

Belgijski sąd uznał EX za winnego popełnienia szeregu przestępstw, m.in. oszustw w dziedzinie składek na ubezpieczenie społeczne i posługiwania się fałszywymi dokumentami (tj. zaświadczeń A 1). Ponadto, że utworzone lub zarządzane przez EX spółki, za pośrednictwem których zainteresowanych pracowników delegowano do Belgii, nie wykonywały w Portugalii żadnej znaczącej działalności i miały na celu wyłącznie zapewnienie taniej siły roboczej w Belgii. Co więcej, właściwa portugalska instytucja potwierdziła, że spornych zaświadczeń A 1 nie wydała.

Sąd odsyłający powziął wątpliwości co do stosowania w takiej sytuacji rozporządzenia 883/2004/WE, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 465/2012 z 22.5.2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzenie (WE) nr 987/2009 dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 (Dz.Urz. UE.L z 2012 r. Nr 149, s. 4) oraz wymogu stosowania procedury dialogu i koncyliacji, o której mowa w art. 76 ust. 6 rozporządzenia 883/2004/WE.

Stanowisko TS

Stosowanie rozporządzenia 883/2004/WE

Z orzecznictwa TS wynika, że jeżeli dana osoba podlega podmiotowemu zakresowi stosowania rozporządzenia 883/2004/WE, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 rozporządzenia 883/2004/WE, zasada stosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego z zakresu zabezpieczenia społecznego (art. 11 ust. 1 rozporządzenia 883/2004/WE) jest właściwa (wyrok TS z 8.5.2019 r., Inspecteur van de Belastingdienst, C-631/17, Legalis, pkt 20).

Trybunał orzekł, że rozporządzenie 883/2004/WE , należy interpretować w ten sposób, iż w sytuacji, w której obywatele państwa członkowskiego zatrudnieni przez przedsiębiorcę mającego siedzibę w tym państwie wykonują, na podstawie dokumentów w formie zaświadczeń A 1 rzekomo wydanych przez instytucję tego państwa właściwą do wydawania tego rodzaju zaświadczeń, pracę na rzecz tego przedsiębiorcy w innym państwie członkowskim, w odniesieniu do której ta instytucja pobiera składki na ubezpieczenie społeczne – to rozporządzenie ma zastosowanie również wtedy, gdy w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko temu przedsiębiorcy przed sądami tego ostatniego państwa w związku z popełnieniem oszustw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego sądy te stwierdzają – czemu przedsiębiorca ów nie zaprzeczył – że dokumenty te są fałszywe.

Procedura dialogu i koncyliacji

Z art. 76 ust. 6 w zw. z art. 72 lit. a) rozporządzenia 883/2004/WE wynika, że procedura dialogu i koncyliacji stanowi środek ustanowiony przez prawodawcę Unii w celu rozstrzygania rozbieżności między właściwymi instytucjami zainteresowanych państw członkowskich, dotyczących w szczególności wykładni lub stosowania tego rozporządzenia. W szczególności prawodawca Unii przewidział w pierwszej kolejności podjęcie dialogu między instytucjami właściwymi zainteresowanych państw członkowskich w celu osiągnięcia porozumienia w zakresie oceny okoliczności faktycznych istotnych dla stosowania zasad dotyczących określenia ustawodawstwa krajowego z zakresu zabezpieczenia społecznego mającego zastosowanie do konkretnej sytuacji. W drugiej kolejności – w razie gdyby instytucje te nie osiągnęły porozumienia w przedmiocie oceny takich okoliczności faktycznych oraz, w konsekwencji, w przedmiocie określenia systemu zabezpieczenia społecznego mającego zastosowanie do rozpatrywanej sytuacji – możliwość zwrócenia się do Komisji Administracyjnej, aby podjęła ona próbę pogodzenia rozbieżnych opinii owych instytucji w przedmiocie ustawodawstwa krajowego mającego zastosowanie do takiej sytuacji.

Trybunał wyjaśnił, po pierwsze, że zaświadczenie A 1, wydane przez instytucję właściwą państwa członkowskiego, wiąże nie tylko instytucje państwa członkowskiego, w którym praca jest wykonywana, ale również sądy tego państwa, a po drugie, podkreślił, że instytucje państw zobowiązane do stosowania rozporządzenia 883/2004/WE i rozporządzenia 987/2009/WE powinny zastosować się do procedury dialogu i koncyliacji, o której mowa w art. 76 ust. 6 rozporządzenia 883/2004/WE, w wypadku istnienia rozbieżności między instytucjami zainteresowanych państw członkowskich co do ważności lub prawdziwości takiego zaświadczenia (wyrok TS z 2.3.2023 r., DRV Intertrans i Verbraeken J. en Zonen, C-410/21 i C‑661/21, Legalis, pkt 45, 52). Trybunał podkreślił, że w kontekście podejrzenia oszustwa zastosowanie tej procedury dialogu i koncyliacji przed ewentualnym prawomocnym stwierdzeniem oszustwa przez właściwe organy przyjmującego państwa członkowskiego ma szczególne znaczenie, ponieważ umożliwia ona właściwej instytucji wydającego państwa członkowskiego i właściwej instytucji przyjmującego państwa członkowskiego nawiązanie dialogu i ścisłej współpracy w celu zweryfikowania i zgromadzenia, za pomocą uprawnień dochodzeniowych przysługujących im na podstawie ich odpowiednich praw krajowych, wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą rozwiać albo – przeciwnie – potwierdzić zasadność wątpliwości wyrażonych przez właściwą instytucję przyjmującego państwa członkowskiego w odniesieniu do okoliczności towarzyszących wydaniu rozpatrywanych zaświadczeń (wyrok TS z 2.4.2020 r., CRPNPAC i Vueling Airlines, C-370/17 i C‑37/18, Legalis, pkt 66).

W niniejszej sprawie przed wszczęciem postępowania karnego przeciwko EX właściwe instytucje belgijska i portugalska wszczęły dialog dotyczący autentyczności dokumentów w formie zaświadczeń A 1 przedstawionych przez EX i oceny okoliczności faktycznych leżących u podstaw tych dokumentów. W ramach takiego dialogu portugalska instytucja potwierdziła, jak stwierdził belgijski sąd, że nie wydała tych dokumentów, czego EX nie zakwestionował. W ocenie TS co się tyczy autentyczności tych dokumentów dochowano zatem procedury dialogu i koncyliacji, o której mowa w art. 76 ust. 6 rozporządzenia 883/2004/WE. W związku z tym belgijski sąd mógł stwierdzić, że rozpatrywane dokumenty są fałszywe i że nie jest on nimi związany.

Trybunał orzekł, że art. 76 ust. 6 rozporządzenia 883/2004/WE, należy interpretować w ten sposób, iż w sytuacji, w której obywatele państwa członkowskiego zatrudnieni przez przedsiębiorcę mającego siedzibę w tym państwie wykonują, na podstawie dokumentów w formie zaświadczeń A 1 rzekomo wydanych przez instytucję tego państwa właściwą do wydawania tego rodzaju zaświadczeń, pracę na rzecz tego przedsiębiorcy w innym państwie członkowskim, w odniesieniu do której ta instytucja pobiera składki na ubezpieczenie społeczne – procedura dialogu i koncyliacji, o której mowa w tym przepisie, stanowi obowiązkowy warunek wstępny stwierdzenia oszustwa przez sąd tego ostatniego państwa, przed którym toczy się postępowanie karne wszczęte przeciwko temu przedsiębiorcy w związku z korzystaniem w sposób noszący znamiona oszustwa z delegowania tych pracowników na podstawie fałszywych zaświadczeń A 1.

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →