Kryteria wyboru wykonawcy a warunki realizacji zamówienia publicznego

Stan faktyczny

Podstawą wydania wyroku było skierowanie przez Lietuvos Aukščiausiasis Teismas (sąd najwyższy Litwy) pytań prejudycjalnych, które można sprowadzić do ustalenia, czy art. 18 ust. 2, art. 56 ust. 1 pkt b), art. 56 ust. 1, art. 58 ust. 1 pkt a) i art. 58 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE, a także art. 3–6 i inne przepisy Rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 14.6.2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 190, s. 1; dalej: rozporządzenie 1013/2006/WE) należy interpretować w ten sposób, że wydaną wykonawcy zgodę, która jest niezbędna do przemieszczania odpadów z jednego państwa członkowskiego do innego państwa, należy kwalifikować jako warunek realizacji zamówienia na usługi, a nie jako wymóg dotyczący prawa do wykonywania danej działalności. Pytania te powstały na tle sporu pomiędzy Instytucją zamawiającą a wykonawcą. Zamawiający ogłosił międzynarodowy przetarg nieograniczony na świadczenie usług gospodarowania odpadami niebezpiecznymi i otrzymał cztery oferty. Jedna z nich została przedstawiona przez firmę Sanresa, która  w ofercie tej wskazała dwóch podwykonawców, którzy mieli siedzibę odpowiednio w Danii i w Republice Czeskiej. Instytucja zamawiająca poinformowała Sanresę 7.12.2018 r., po pierwsze, że zgodnie z rozporządzeniem 1013/2006/WE przemieszczanie odpadów wymaga uzyskania uprzedniego zezwolenia organów zainteresowanych państw, a po drugie, że żaden z wyznaczonych przez nią wykonawców nie posiada takiego zezwolenia. Instytucja zamawiająca umożliwiła Sanresie uzupełnienie oferty lub przedstawienie nowego wykazu podwykonawców. Poinformowała na piśmie Sanresę o konieczności dostarczenia zezwolenia na międzynarodowe przemieszczanie odpadów lub zmianę podwykonawców. Instytucja zamawiająca wydała decyzję o odrzuceniu oferty Sanresy, w szczególności ze względu na to, że spółka ta, nie posiadając wymaganego przez rozporządzenie 1013/2006/WE zezwolenia na międzynarodowe przemieszczanie odpadów, nie wykazała, iż przysługuje jej prawo wykonywania odnośnej działalności. Sanresa wniosła zażalenie na decyzję o odrzuceniu jej oferty. W celu dokonania oceny zasadności wniesionej skargi sąd odsyłający poddał w wątpliwość kwestię kwalifikacji ogłoszenia o przetargu, zgodnie z którym oferent jest zobowiązany przedstawić w trakcie postępowania o udzielenie zamówienia zgodę właściwych organów na międzynarodowe przemieszczanie odpadów zgodnie z rozporządzeniem 1013/2006/WE, ponieważ spór dotyczy tego, czy warunek ten stanowi kryterium dotyczące zdolności oferentów, czy też warunek realizacji zamówienia, które ma zostać udzielone.

Stanowisko TSUE

Trybunał wskazał, iż zgodnie z art. 56 ust. 1 lit. b), art. 57 i art. 58 dyrektywy 2014/24/UE instytucje zamawiające mogą nakładać kryteria kwalifikacji podmiotowej wyłącznie jako wymogi dotyczące udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Jak wynika z art. 58 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE, kryteriami tymi są te, o których mowa w art. 58 ust. 2–art. 58 ust. 4 dyrektywy 2014/24/UE, a dotyczą one kompetencji do prowadzenia działalności zawodowej, sytuacji ekonomicznej i finansowej oraz zdolności technicznej i zawodowej. Art. 58 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE, odnoszący się do kompetencji wykonawcy do prowadzenia działalności zawodowej, której dotyczy zamówienie publiczne, pozwala instytucjom zamawiającym wymagać na tej podstawie, aby wykonawcy figurowali w rejestrze zawodowym lub handlowym prowadzonym w ich państwie członkowskim siedziby. Art. 58 ust. 4 dyrektywy 2014/24/UE przewiduje, że instytucje zamawiające mogą uzależnić udział wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia od posiadania przez nich niezbędnych zasobów ludzkich i technicznych oraz doświadczenia umożliwiającego realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. TSUE uznał, że obowiązek uzyskania zgody zainteresowanych właściwych organów na przemieszczanie odpadów z jednego państwa członkowskiego do innego państwa nie może być utożsamiany ani z obowiązkiem figurowania w rejestrze zawodowym lub handlowym państwa członkowskiego, ani z obowiązkiem posiadania określonego zezwolenia lub statusu członkowskiego w określonej organizacji. W ocenie Trybunału obowiązek ten nie jest związany także z kompetencją do prowadzenia działalności zawodowej oraz z sytuacją ekonomiczną i finansową wykonawcy. TSUE odniósł się do treści art. 70 dyrektywy 2014/24/UE „Warunki realizacji zamówień”, który stanowi, że instytucje zamawiające mogą określić szczególne warunki związane z realizacją zamówienia jedynie wówczas, gdy są one powiązane z przedmiotem zamówienia w rozumieniu art. 67 ust. 3 dyrektywy 2014/24/UE. Uznał, że obowiązek uzyskania zgody właściwych organów państw wysyłki, przeznaczenia i tranzytu przed przemieszczeniem odpadów, przewidziany w art. 3–6 rozporządzenia 1013/2006/WE, wchodzi w zakres realizacji zamówienia. Obowiązek ten ma bowiem na celu określenie szczególnych warunków w celu uwzględnienia kwestii środowiskowych, którym powinien podlegać wywóz odpadów do innego państwa.

TSUE orzekł, że art. 18 ust. 2, art. 58 i art. 70 dyrektywy 2014/24/UE należy interpretować w ten sposób, iż w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na usługi gospodarowania odpadami obowiązek posiadania przez wykonawcę, zamierzającego przemieścić odpady z jednego państwa członkowskiego do innego państwa, zgody właściwych organów państw członkowskich, których dotyczy przemieszczanie tych odpadów, zgodnie w szczególności z art. 2 pkt 35 i art. 3 rozporządzenia 1013/2006/WE, stanowi warunek realizacji tego zamówienia. TSUE przypomniał, że warunki realizacji zamówienia muszą być wskazane w zaproszeniu do ubiegania się o zamówienie lub w dokumentach zamówienia. Zgodnie z art. 4 rozporządzenia 1013/2006/WE wykonawca zamierzający dokonać przemieszczenia odpadów określonego w art. 3 ust. 1 lit. a) lub art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 1013/2006/WE powinien skierować do właściwego organu wysyłki w szczególności dokumenty zgłoszeniowe i dokumenty dotyczące przesyłania, umowę, którą zawarł z odbiorcą odpowiedzialnym za wykonanie operacji odzysku lub unieszkodliwienia zgłaszanych odpadów, jak również gwarancję finansową lub równoważne ubezpieczenie. Następnie, odwołując się art. 58 dyrektywy 2014/24/UE, wskazał że oferent, aby zostać dopuszczonym do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, jest zobowiązany wykazać, że w chwili składania oferty spełnia kryteria kwalifikacji podmiotowej wymienione w art. 58 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)–c) dyrektywy 2014/24/UE. Kryteria kwalifikacji podmiotowej pozwalają instytucji zamawiającej dopuszczać do składania ofert jedynie tych wykonawców, których zdolność techniczna lub zawodowa oparta na ich niedawnym doświadczeniu wskazują na to, że będą oni w stanie zrealizować dane zamówienie, uzyskując w razie potrzeby wymagane zezwolenia lub wsparcie logistyczne. TSUE orzekł, że art. 70 w zw. z art. 18 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie odrzuceniu oferty jednego z oferentów jedynie z tego powodu, że w chwili składania oferty nie przedstawił on dowodu, iż spełnia warunek realizacji danego zamówienia.