Niezaskarżalność postanowienia w sprawie powołania biegłego

W toku postępowania podatkowego toczącego się wobec przedsiębiorcy Burmistrz Miasta postanowił powołać biegłego rzeczoznawcę majątkowego w celu określenia wartości budowli i urządzeń budowlanych znajdujących się na nieruchomości skarżącego. Decyzja ta była związana z koniecznością ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem, przedsiębiorca złożył zażalenie na postanowienie Burmistrza. Argumentował, że organ dysponował już wystarczającym materiałem dowodowym, a zatem powołanie biegłego było zbędne. Ponadto podnosił, że postanowienie nie określało precyzyjnie zakresu opinii rzeczoznawcy, ani nie wskazywało daty powstania obowiązku podatkowego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze odrzuciło jednak zażalenie, uznając je za niedopuszczalne, co skłoniło przedsiębiorcę do wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.

Skarżący kwestionował decyzję organu podatkowego w kilku aspektach. Po pierwsze, uważał, że przysługuje mu prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie o powołaniu biegłego, gdyż wpływa ono na jego sytuację procesową i kształtuje przebieg postępowania. Po drugie, podnosił, że organ podatkowy dysponował już wystarczającym materiałem dowodowym, w tym ewidencją środków trwałych, a zatem angażowanie biegłego było zbędne i mogło prowadzić do nieuzasadnionego wydłużenia postępowania. W jego opinii powołanie biegłego miało charakter arbitralny i nie wynikało z realnej potrzeby ustalenia wartości nieruchomości. Wreszcie wskazywał, że treść postanowienia była nieprecyzyjna, ponieważ nie określała dokładnie zakresu opinii biegłego ani momentu, na jaki miała zostać dokonana wycena.

Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę przedsiębiorcy, uznając ją za bezzasadną. W uzasadnieniu swojego wyroku podkreślił, że zgodnie z art. 236 § 1 OrdPU zażalenie przysługuje wyłącznie wtedy, gdy możliwość taka została wyraźnie przewidziana w przepisach. Tymczasem w przypadku postanowienia o powołaniu biegłego ustawa nie przewiduje takiej opcji. Oznacza to, że strona postępowania nie ma możliwości zakwestionowania takiego postanowienia w trybie instancyjnym.

Sąd wskazał również, że powołanie biegłego jest działaniem procesowym mającym na celu uzupełnienie materiału dowodowego i samo w sobie nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach podatnika. Podkreślono, że organ podatkowy ma prawo do samodzielnej oceny, czy w danej sprawie konieczne jest skorzystanie z wiedzy specjalistycznej. Skarżący nie został w żaden sposób pozbawiony prawa do obrony swoich interesów, ponieważ mógł później kwestionować opinię biegłego na etapie skargi na decyzję podatkową. Sąd zauważył również, że w sytuacji, gdy podatnik nie określił wartości budowli lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy ma obowiązek powołać biegłego, zgodnie z przepisami ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 70 ze zm.).

Wyrok WSA w Białymstoku jednoznacznie przesądza, że jeśli podatnik nie zgadza się z postanowieniem organu o powołaniu biegłego, to możliwość kwestionowania ma na późniejszym etapie, tj. etapie postępowania sądowoadministracyjnego. Wówczas będzie mógł zakwestionować nie tylko opinię jako część materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, ale i sam fakt powołania biegłego, składając skargę od decyzji podatkowej.

Omawiane rozstrzygnięcie wskazuje, że w przypadku postępowań dowodowych organy podatkowe posiadają szeroką autonomię. Ważne jest więc, aby podatnicy mieli świadomość, że nie wszystkie czynności podejmowane przez organy podatkowe mogą być przez nich podważane bezpośrednio po ich powzięciu.

radca prawny Monika Wolska-Bryńska