Obiekt na płytach ażurowych to nie budynek

Stan faktyczny

NSA po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Gdańsku (WINB) od wyroku WSA w Gdańsku z 8.6.2022 r., II SA/Gd 10/22, Legalis w sprawie ze skargi na decyzję WINB w przedmiocie rozbiórki obiektu budowlanego oddalił skargę kasacyjną.

W sprawie tej WSA uchylił zaskarżoną decyzję oraz zasądził od organu na rzecz skarżących zwrot kosztów postępowania. Organ w skardze kasacyjnej zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez ich błędną wykładnię, a konkretnie art. 3 pkt 2 ustawy z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 418; dalej: PrBud) poprzez przyjęcie, że obiekt będący przedmiotem postępowania, posadowiony na betonowych płytach nie posiada fundamentów, a w konsekwencji nie może zostać uznany za budynek.

Stanowisko NSA

NSA wskazał, że zarzut błędnego przyjęcia, że obiekt będący przedmiotem postępowania, posadowiony na betonowych płytach nie posiada fundamentów, a w konsekwencji nie może zostać uznany za budynek, kwestionuje przede wszystkim kwalifikację prawną konkretnego obiektu, a więc zastosowanie prawa w odniesieniu do przedmiotowego zespołu garaży blaszanych. Stanowisko Sądu I instancji o braku podstaw do zakwalifikowania zespołu garaży jako budynku poprzedzone było procesem wykładni art. 3 pkt 2 PrBud.

Zgodnie z art. 3 pkt 2 PrBud przez budynek należy rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Na aprobatę zasługiwało stanowisko WSA, według którego, z definicji legalnej pojęcia budynku wynika, że zasadniczymi jego determinantami są: ściany, dach i fundamenty, których istnienie w efekcie prowadzi do trwałego związania z gruntem obiektu. Związanie z gruntem jest więc konsekwencją zastosowania fundamentów, nie zaś cechą samą w sobie.

Sąd I instancji trafnie przyjął, że najbardziej powszechnym sposobem trwałego związania obiektu budowlanego z gruntem jest zagłębienie go w ziemi poprzez wykonanie fundamentów. W obszernym wywodzie, wskazującym, że co do zasady o fundamencie można mówić, gdy osadzona jest w ziemi część budynku, Sąd I instancji nie wykluczył jednak pełnienia funkcji fundamentu przez inny sposób związania, niż zagłębienie w ziemi. Zdaniem Sądu, istnieć musi taka konstrukcja, która spełniać będzie rolę fundamentu i dopiero jej obecność pozwala na osiągnięcie trwałości związania z gruntem, a co za tym idzie pozwala na kwalifikację zabudowy jako budynku – przy spełnieniu pozostałych ustawowych wymogów, tj. wydzielenia go z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych i posiadania dachu.

Wykładnia ta, przy niezakwestionowanym stanie faktycznym, doprowadziła WSA do prawidłowego wniosku, że sporny zespół garaży blaszanych nie jest budynkiem w rozumieniu art. 3 pkt 2 PrBud.

WSA wskazał, że w badanej sprawie ustalono, że wzniesiono obiekt budowlany składający się z trzech boksów garażowych, tworzących jedną całość użytkową. W trakcie oględzin przeprowadzonych z udziałem stron ustalono, że ciąg garaży składający się z trzech odrębnych konstrukcji stalowych został scalony w jedną konstrukcję łącznikami – stalowymi śrubami, które zamontowane zostały na słupkach, które stykają się bezpośrednio ze sobą. Grunt, na którym zlokalizowane są boksy garażowe został utwardzony płytami betonowymi ażurowymi, na których posadowione zostały poszczególne konstrukcje boksów, następnie scalone (skręcone) na śruby. Konstrukcje boksów nie są kotwione w gruncie. Zespół garaży może przemieszczać się na podłożu w ograniczonym zakresie.

Sąd I instancji na podstawie tych ustaleń stwierdził, że obiekt posadowiony jest na betonowych płytach ażurowych ułożonych na gruncie. Nie posiada fundamentów i nie jest zakotwiony w gruncie, a nadto może się przemieszczać w ograniczonym zakresie. W konsekwencji należy przyjąć, że niezależnie od braku przesłanki uznania obiektu za budynek, polegającej na posiadaniu fundamentów (konstrukcji pełniącej funkcję fundamentu), obiekt nie jest trwale związany z gruntem. Nie ma zatem podstaw do zakwalifikowania przedmiotowego zespołu garaży blaszanych jako budynku w rozumieniu art. 3 pkt 2 PrBud.

Przedstawiony powyżej sposób odczytania treści art. 3 pkt 2 PrBud oraz kwalifikacja garaży blaszanych ustawionych na gruncie bez fundamentów i bez trwałego związania z gruntem, jako budowli, zostały wyrażone w uzasadnieniach szeregu orzeczeń sądów administracyjnych, na tle zbliżonych stanów faktyczno-prawnych.

O trwałym związaniu obiektu z gruntem nie może świadczyć sam nacisk obiektu w postaci boksów garażowych blaszanych na podłoże. Ustawienie na gruncie (płytach betonowych, bloczkach betonowych) bez jakiegokolwiek związania z podłożem, oznacza brak wymaganych cech trwałego związania z gruntem i posiadania fundamentu (patrz: wyrok NSA z 15.3.2018 r., II OSK 1324/16, Legalis). W sprawie ustalono, że sporny obiekt może się przemieszczać w ograniczonym zakresie.

Fundamenty

Szerokie stanowisko co do pojęcia „fundamenty” zawarł w uzasadnieniu wyroku WSA w Gdańsku. Wskazał, że PrBud nie zawiera definicji fundamentu, a ustawa ta nie odsyła również do żadnego innego aktu ustawowego określającego definicję fundamentu. Dlatego też, w celu przesądzenia czy mamy do czynienia z fundamentem, należy określić podstawową cechę lub cechy charakteryzujące fundament, w oparciu o zakres semantyczny tego pojęcia, jaki ma ono w języku potocznym. Zgodnie z encyklopedyczną definicją przez pojęcie „fundamentów” należy rozumieć „osadzoną w gruncie dolną część budowli lub podstawę konstrukcji (np. maszyny)”, rodzaje fundamentów mogą być różne np. „stopowe – pod słupy, ławowe – pod ściany, płytowe – pod całe obiekty, na gruntach o niedostatecznej nośności fundamenty opiera się na palach, studniach, kesonach” (Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1982, s. 223). W świetle powyższej definicji fundamentem będzie „osadzona w ziemi dolna część budynku”. Dolna płaszczyzna fundamentu musi znajdować się pod powierzchnią ziemi, zaś przeniesienie fundamentu w inne miejsce musi wymagać prac ziemnych. Fundament jest elementem konstrukcyjnym budynku, który zapewnia jego stabilność i trwałość (istotą budynku jest m.in. to, iż niezmiennie znajduje się w tym samym miejscu) i przenosi ciężar budynku na grunt. W orzecznictwie wyrażono pogląd, podzielany przez sąd orzekający w niniejszej sprawie, że punktowo ułożone na ziemi betonowe bloczki nie spełniają takiej roli, dlatego nie są fundamentem (tak wyrok WSA w Szczecinie z 15.10.2020 r., II SA/Sz 151/20, Legalis, wyroki WSA w Gdańsku z 24.11.2021 r., II SA/Gd 499/21, Legalis, z 15.12.2021 r., II SA/Gd 337/21, Legalis).

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →