Zgodnie z art. 108a ust. 1a ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej: VATU), przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do VATU, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza kwotę 15 000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Przepis ten obowiązuje w ww. formie od 1.11.2019 r. Od tego momentu datuje się bowiem wejście w życie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności. To było kolejne stadium rozwojowe tej instytucji, która jako rozwiązanie fakultatywne pojawiła się w porządku prawnym od 1.7.2018 r.

Problem w tym, że obowiązkowy split payment stanowi tzw. szczególny środek – odstępstwo od ogólnych zasad rozliczenia VAT w całej UE, wprowadzone w celu upraszczania poboru VAT lub zapobiegania niektórym formom uchylania się od opodatkowania lub unikania opodatkowania. Pierwotnie, Polska uzyskała zgodę na stosowanie obowiązkowego MPP do 28.2.2022 r. Ale uzyskaliśmy w tym zakresie wydłużenie okresu do 28.2.2025 r. Jako że termin ten za pasem, Ministerstwo Finansów wystąpiło z kolejnym wnioskiem o wydłużenie.

Komisja Europejska zgodziła się właśnie na takie wydłużenie do 28.2.2028 r. Oznacza to, że obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności pozostanie z nami na dłużej – jeszcze przez kolejne trzy lata. Nie bez znaczenia z pewnością jest fakt, że z załączonego do wniosku sprawozdania wynika, że skala wyłudzeń VAT w Polsce znacząco się zmniejsza. W domyśle, obowiązkowy split payment działa. A w dodatku przyczynia się do efektywności działania organów podatkowych (zmniejszająca się liczba kontroli), przy jednoczesnym braku negatywnego wpływu na płynność finansową podatników (skracający się czas uwalniania kwot z rachunków VAT).

Zasadniczo zmianie nie ulegnie zakres przedmiotowy transakcji objętych MPP w swojej obowiązkowej postaci. Tu jednak nie ma pewności jak to wyjdzie w praktyce. Wszystko dlatego, że Ministerstwo Finansów chciałoby wreszcie zastąpić sposób klasyfikacji pozycji wskazanych w załączniku 15 do VATU – PKWiU ma być zastąpione przez nomenklaturę scaloną CN. Doświadczenia sprzed kilku lat odnośnie tzw. nowej matrycy stawek VAT pokazują, że tego rodzaju ćwiczenie może skutkować rozbieżnościami interpretacyjnymi. Z tego względu załącznik 15 ma zostać uproszczony i zawierać zagregowany wykaz 13 kategorii dotyczących tego samego przedmiotu.

Szkolenia online z zakresu podatków – Sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Komentarz

Zgodnie z uzasadnieniem do ustawy z 9.08.2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1751), mechanizm podzielonej płatności „zapobiega wyłudzeniom VAT przez tzw. znikających podatników i jednocześnie zapewnia ochronę dla nabywcy towaru lub usługi, gwarantując mu bezpieczeństwo podatkowe transakcji”. A przy okazji, to rozwiązanie „transparentne i w swej fakultatywnej postaci zyskujące wśród podatników popularność”. Fakt, MPP stał się popularny i „zyskał na popularności” również tam, gdzie niekoniecznie istnieją przesłanki do stosowania go obligatoryjnie. Ministerstwo Finansów ma siłą rzeczy związane ręce, jeśli chodzi o rozszerzanie zakresu stosowania obowiązkowej płatności podzielonej. Ale dość skutecznie „zachęca” równocześnie podatników do stosowania tego rozwiązania na szerszą skalę również tam, gdzie przepisy tego nie wymagają. Dlatego w praktyce obrotu gospodarczego funkcjonuje wiele faktur z dopiskiem „MPP” nawet jeśli nie jest on obowiązkowy. Jednocześnie, wielu podatników stosuje MPP i płaci w sposób podzielony nawet, jeśli obowiązek taki nie wynika z przepisów. Czasem w imię ogólnie rozumianej należytej staranności, czasem zaś mitygując ryzyko wynikające z naruszenia innych przepisów (np. płatność MPP na rachunek bankowy spoza białej listy skutecznie eliminuje brak możliwości zaliczenia wydatku do KUP).

Faktem jest jednak to, że na początku swojego obowiązywania przepisy o obowiązkowym mechanizmie podzielonej płatności budziły wśród podatników uzasadnione obawy. Przykładowo, nie ma technicznych możliwości płatności MPP w przypadku transakcji walutowych. Niemniej, można płacić za towary i usługi z załącznika 15 do VATU w sposób podzielony. Tyle tylko, że jest to dość uciążliwe, skoro płatność netto może być w EUR czy USD, ale płatność VAT powinna być już dokonana komunikatem przelewu w PLN (wciąż wydawane są interpretacje Dyrektora KIS w tym zakresie, przykładowo z 26.3.2024 r., 0114-KDIP1-1.4012.51.2024.2.AKA, Legalis).

W zasadzie nierozwiązany pozostaje problem braku obowiązkowej zapłaty MPP w wyniku błędu którejś ze stron. Błędu, który kontrahenci chcą naprawić. Nie ma tu innej metody niż zwrot środków przez sprzedawcę i ponowny przelew – tym razem w MPP – przez nabywcę. Nie jest to jednak rozwiązanie biznesowo wygodne, a podatkowo dające gwarancję uniknięcia negatywnych konsekwencji.

Rozwiązany został za to problem nettingu i wszelkiego rodzaju innych form kompensaty wzajemnych wierzytelności. Zgodnie z art. 108a ust. 1d VATU, taki sposób rozliczeń również w odniesieniu do wielostronnych wierzytelności nie skutkuje obowiązkiem rozliczenia w MPP (choć faktura powinna zawierać stosowny dopisek).

Dużo wątpliwości praktycznych dotyczy też klasyfikacji towaru czy usługi w kontekście stosowania MPP obowiązkowo. Klasyka gatunku to świadczenia kompleksowe, których część składowa w sumie mieści się w załączniku 15 do VATU. Niemniej, decyduje klasyfikacja usługi kompleksowej jako takiej, więc MPP w takim przypadku obowiązkowe nie jest (tak np. interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 19.4.2021 r., 0114-KDIP1-1.4012.57.2021.2.MM, Legalis). Obawiam się, że ewentualna zmiana PKWiU na CN – jakkolwiek pożądana od lat – może nie tylko skomplikować sprawę, ale też doprowadzić do wygaśnięcia uzyskiwanych przez podatników WIS. Tym bardziej, że załącznik zmieni się dość radykalnie. Nawet, jeśli w teorii agregacja czynności przyczyni się do jego uproszczenia, w praktyce kontrowersje na pewno pozostaną, ale i powstaną nowe.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →