Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej: VATU), zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Ww. zwolnienia nie stosuje się jednak m.in. wobec podmiotów świadczących usługi prawnicze albo w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego.
Możliwość korzystania z ww. zwolnienia zyskała w ostatnim czasie kolejny ciekawy kontekst. Ma on związek z obowiązującą od 25.9.2024 r. ustawą z 14.6.2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. z 2024 r. poz. 928; dalej: OchrSygnalU), która reguluje m.in. warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub publicznie ujawniających informacje o naruszeniach prawa, środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub publicznie ujawniających informacje o naruszeniach prawa; zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych czy zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu.
Zgodnie z ustawową definicją, sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Sygnalistą może być także osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz przedsiębiorca.
OchrSygnalU przewiduje trzy procedury służące informowaniu o naruszeniu prawa. Pierwsza dotyczy zgłaszania informacji o naruszeniu prawa w ramach procedury zgłoszeń wewnętrznych przyjmowanej przez podmiot prawny, w szczególności pracodawców. Druga dotyczy zgłaszania informacji o naruszeniu prawa w ramach procedury zgłoszeń zewnętrznych, czyli przekazywanie informacji Rzecznikowi Praw Obywatelskich albo organowi publicznemu. Trzecia wreszcie to ujawnianie publiczne informacji o naruszeniu prawa, którego zastosowanie powinno mieć wyjątkowy charakter i wymaga przez sygnalistę spełnienia dodatkowych warunków.
Wdrażanie omawianych procedur często odbywa się przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Czy mogą oni korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 VATU? Pytanie takie zadane zostało niedawno Ministrowi Finansów przez jedną z redakcji. Konkretnie, chodzi o potwierdzenie, czy podmioty świadczące w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej lub na zlecenie usługi związane z wdrożeniem procedury zgłaszania nieprawidłowości i ochrony sygnalisty automatycznie tracą prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT. Co ważne, z natury rzeczy usługi tego typu polegają m.in. na doradztwie w zakresie obsługi zgłoszeń nieprawidłowości oraz pomoc w wyznaczeniu osoby/grupy osób do obsługi zgłoszeń.
Odpowiedź Ministerstwa Finansów
Resort finansów ustosunkował się do zapytania zadanego przez redakcję. Przypomniał, że zwolnienia z art. 113 ust. 1 VATU nie stosuje się do podatników świadczących usługi w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego. W przypadku gdy podatnik VAT w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokona czynności, która mieści się w katalogu wyłączeń zawartych w art. 113 ust. 13 VATU, zobowiązany jest do zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny i rozliczania VAT nawet, jeśli nie przekroczył ww. limitu.
W opinii Ministerstwa Finansów, w odniesieniu do usług związanych z wdrożeniem procedury zgłaszania nieprawidłowości i ochrony sygnalisty, które w istocie polegać będą m.in. na doradztwie w zakresie obsługi zgłoszeń nieprawidłowości oraz pomocy w wyznaczeniu osoby/grupy osób do obsługi zgłoszeń, może mieć zastosowanie wyłączenie ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 13 VATU. Jeżeli celem wykonywanych czynności byłoby, na przykład udzielanie porad, opinii czy też innych wyjaśnień, które mogłyby stanowić podstawę do podjęcia rozstrzygnięcia/decyzji przez określony podmiot (usługobiorcę), to tego rodzaju czynności mieszczą się w pojęciu usług doradczych i jako takie pozbawiają podatnika prawa do korzystania ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Ale w tym przypadku nie ma prawd uniwersalnych, konieczne pozostaje każdorazowo dokładne określenie w każdym indywidualnym przypadku, również z uwzględnieniem treści umowy zawartej pomiędzy stronami, czy w ramach realizowanego świadczenia występuje usługa doradztwa, której wystąpienie powoduje brak możliwości skorzystania ze zwolnienia podmiotowego w podatku VAT.
Komentarz
Odpowiedź Ministerstwa Finansów nie jest szczególnie konkretna. Ale też pytanie zadane przez redakcję nie jest do końca precyzyjne. Wszystko rozbija się o definicję doradztwa oraz o to, czy aspekt doradczy występuje w danym świadczeniu. Musimy pamiętać, że organy podatkowe rozumieją pojęcie doradztwa w kontekście potocznym. A w potocznym rozumieniu termin „doradztwo” obejmuje szereg usług doradczych, tj.: podatkowe, prawne, finansowe, techniczne, inżynierskie i inne. Wobec braku w ustawie definicji doradztwa należy posiłkowo odwołać się do wykładni językowej. Zgodnie z definicją zawartą w internetowym Słowniku Języka Polskiego PWN, pod pojęciem „doradcy” należy rozumieć „tego, kto udziela porad”. Natomiast „doradzać”, w myśl powołanego Słownika, oznacza „udzielić porady, wskazać sposób postępowania w jakiejś sprawie”. Doradztwo jest zatem udzieleniem fachowych zaleceń, porad, np. ekonomicznych czy finansowych. Użyty w ustawie termin „usługi w zakresie doradztwa” należy rozumieć w związku z tym szeroko (tak Dyrektor KIS w interpretacji z 13.7.2023 r., 0113-KDIPT1-2.4012.395.2023.2.AM, Legalis). Jest więc duża szansa, że również do omawianych usług zwolnienie z VAT w praktyce nie będzie stosowane.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
