Stan faktyczny
W sierpniu 2020 r. NW i YS dokonali rezerwacji w Qatar Airways na loty w obie strony z Frankfurtu nad Menem do Denpasar (Indonezja). Rezerwacja ta została dokonana w ramach kampanii promocyjnej Qatar Airways, skierowanej wyłącznie dla pracowników służby zdrowia i umożliwiała im dokonywanie rezerwacji lotów za uiszczeniem jedynie podatków i opłat związanych z tymi rezerwacjami. We wrześniu 2020 r. Qatar Airways odwołała zarezerwowane loty, ze względu na pandemię COVID‑19, przedłużając jednocześnie ważność tych biletów o dwa lata, czyli do 4.8.2022 r. W dniu 8.8.2022 r. NW i YS zwrócili się Qatar Airways o zmianę ich planu podróży do Denpasaru. Wobec braku odpowiedzi przewoźnika NW i YS wnieśli do niemieckiego sądu powództwo przeciwko Qatar Airways w celu uzyskania odszkodowania z tytułu naruszenia przez tego przewoźnika obowiązku udzielenia pomocy wynikającego z art. 8 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (WE) Nr 261/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1).
Stanowisko TS
Podróż bezpłatna
Zgodnie z art. 3 ust. 3 zd. 1 rozporządzenia Nr 261/2004/WE, to rozporządzenie nie ma zastosowania do pasażerów podróżujących bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie. Trybunał wskazał, że wyrażenie „podróżować bezpłatnie” nie zostało zdefiniowane w przepisach tego rozporządzenia.
Co do zwykłego znaczenia wyrażenia „podróżować bezpłatnie”, TS stwierdził, że oznacza ono ogólnie sytuację, w której podróżny podróżuje nieodpłatnie, bez konieczności zapłaty jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego za swój bilet lotniczy.
Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 3 zd. 1 alternatywa pierwsza rozporządzenia Nr 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, iż pasażer nie podróżuje bezpłatnie w rozumieniu tego przepisu, jeżeli w celu dokonania rezerwacji musiał uiścić wyłącznie podatki od transportu lotniczego i opłaty.
Taryfa zniżkowa
Co do zakresu wyrażenia „dostępny powszechnie”, Trybunał stwierdził, że taryfa jest dostępna powszechnie, nawet jeśli nie każdy potencjalny klient jest w stanie z niej skorzystać. Trybunał wyjaśnił, że w celu ustalenia, czy grupę osób korzystających z taryfy zniżkowej można odróżnić od grupy „powszechnej”, należy zbadać w szczególności, czy ta grupa jest zdefiniowana z wystarczającą dokładnością, czy zainteresowane osoby posiadają szczególne cechy wymagane przez przewoźnika lotniczego, aby skorzystać z tej taryfy, oraz czy ten przewoźnik przewiduje indywidualne zatwierdzenie poprzedzające wystawienie biletu na przelot.
Trybunał przyznał, że ceny zaproponowane w ramach ww. kampanii promocyjnej Qatar Airways nie były dostępne dla całej ludności. Jednakże takie taryfy były zastrzeżone nie dla pewnych osób określonych indywidualnie, lecz dla określonej grupy zawodowej, a mianowicie dla pracowników służby zdrowia, przy czym grupa ta składa się z nieokreślonej liczby osób, które nie mają z tym przewoźnikiem szczególnego związku wykraczającego poza ramy relacji z klientami.
Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 3 zd. 1 alternatywa druga rozporządzenia Nr 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, iż pasażer nie podróżuje na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zarezerwował on swój bilet w ramach kampanii promocyjnej, ograniczonej w czasie oraz pod względem ilości oferowanych biletów, i skierowanej do określonej kategorii zawodowej.
Obowiązek informacyjny
Zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Nr 261/2004/WE w przypadku odwołania lotu obsługujący przewoźnik lotniczy powinien udzielić pasażerom, których to odwołanie dotyczy, pomocy zgodnie z art. 8 tego rozporządzenia. Na podstawie art. 8 ust. 1 pasażerowie, których to odwołanie dotyczy, mają prawo wyboru pomiędzy trzema opcjami, a mianowicie, po pierwsze, zwrotem kosztów biletu na określonych warunkach oraz, w stosownych przypadkach, zorganizowaniem lotu powrotnego do pierwszego miejsca odlotu w najwcześniejszym możliwym terminie, po drugie, zmianą planu podróży do ich miejsca docelowego na porównywalnych warunkach w najwcześniejszym możliwym terminie, lub po trzecie, zmianą planu podróży na porównywalnych warunkach do ich miejsca docelowego w późniejszym, dogodnym dla nich terminie, z zastrzeżeniem dostępności wolnych miejsc. Trybunał orzekł już, że ten artykuł zakłada, iż przewoźnik lotniczy dostarcza tym pasażerom pełnej informacji dotyczącej praw wynikających z tego przepisu, tak aby mogli oni skutecznie wykonać swoje prawa w przypadku odwołania lotu [wyrok TS z 8.6.2023 r., Austrian Airlines (Lot repatriacyjny), C-49/22, Legalis]. Tym samym pasażer lotniczy nie ma żadnego obowiązku aktywnego uczestniczenia w poszukiwaniu danych, jakie powinna zawierać propozycja obsługującego przewoźnika lotniczego.
Związek czasowy
Trybunał stwierdził, że treści art. 8 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Nr 261/2004/WE nie zawiera wymogu istnienia związku czasowego między odwołanym lotem a wybranym lotem zastępczym. Z przepisu tego wynika bowiem jedynie, że pasażerowie lotniczy mogą zwrócić się o zmianę planu podróży „w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera, w zależności od dostępności wolnych miejsc”. W ocenie TS z treści art. 8 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Nr 261/2004/WE wynika, że decydujące znaczenie ma wygoda i życzenie pasażera linii lotniczych, aby podróż była przeniesiona na późniejszy konkretny termin, przy czym jedynym ograniczeniem w tym względzie jest dostępność wolnych miejsc.
Trybunał odrzucił argumentację Qatar Airways, iż wykładnia ta powodowałaby nieuzasadnione obciążenia dla obsługujących przewoźników lotniczych, których to dotyczy. Zdaniem TS znaczenie, jakie ma cel ochrony konsumentów realizowany przez rozporządzenie Nr 261/2004, w tym również pasażerów linii lotniczych, może uzasadniać negatywne konsekwencje gospodarcze, nawet poważne, dla określonych przedsiębiorców.
Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Nr 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, iż do celów jego stosowania nie wymaga się istnienia związku czasowego między odwołanym lotem a lotem zastępczym wybranym przez pasażera, ponieważ możliwe jest wystąpienie o taką zmianę planu podróży do miejsca docelowego na porównywalnych warunkach transportu w późniejszym terminie, z zastrzeżeniem dostępności wolnych miejsc.
Komentarz
Kolejna prokonsumencka wykładnia praw pasażerów.
Trybunał analizował w niniejszym wyroku zakres ochrony wynikającej z przepisów rozporządzenia Nr 261/2004/WE, a precyzyjnie przypadek po pierwsze: bezpłatnych podróży, a po drugie, podroży na podstawie „taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie”. W sytuacji kwalifikacji danego przypadku jako podlegającego w tym wyłączeniom przepisy rozporządzenia nie są stosowane. Co do pierwszego przypadku, TS po dokonaniu wykładni językowej, systemowej i celowościowej uznał, że skoro podatki i opłaty stanowią integralną część biletu lotniczego, to zapłacenie ich nawet powoduje, że pasażer nie podróżuje bezpłatnie. Odnośnie drugiej sytuacji, z prezentowanego wyroku wynika, że grupa pracowników służby zdrowia, opisana w sposób abstrakcyjny, bez sprecyzowania szczególnych cech, które ich wiążą, w wypadku których wystawienie biletów nie wymaga uprzedniego indywidualnego zatwierdzenia może mieć charakter powszechny w rozumieniu art. 3 ust. 3 zd. 1 rozporządzenia Nr 261/2004/WE.
Trybunał doprecyzował również w omawianym wyroku zakres obowiązku informacyjny ciążący na przewoźniku lotniczym, niezależnie od zdarzenia które spowodowało odwołanie lotu.
Z niniejszego wyroku wynika także, że obsługujący przewoźnik lotniczy może odmówić lotu zastępczego, który jest do przyjęcia dla danego pasażera lotniczego, jedynie w przypadku braku wolnych miejsc.
Trybuna konsekwentnie uznaje również, że skoro w rozporządzeniu Nr 261/2004/WE nie zawarto regulacji dotyczących terminu przedawnienia roszczeń dochodzonych przed sądami krajowymi, mających za przedmiot uzyskanie zmiany planu podróży przewidzianej w art. 8 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE, to każde państwo członkowskie, na mocy zasady autonomii proceduralnej, samo reguluje zasad proceduralnych wytaczania powództw, o ile te zasady są zgodne z zasadami równoważności i skuteczności.
Wyrok TS z 16.1.2025 r., Qatar Airways, C-516/23, Legalis
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
