Wniosek o ponowne wydanie tytułu wykonawczego
Na podstawie nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w 2009 r. M.M. zwrócił się do komornika o wyegzekwowanie należności. Postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne i zostało umorzone. Kilkanaście lat później M.M. wystąpił o ponowne wydanie tytułu wykonawczego. Zgodnie art. 794 KPC może to nastąpić jedynie na mocy postanowienia sądu wydanego po przeprowadzeniu rozprawy. Na ponownie wydanym tytule wykonawczym czyni się wzmiankę o wydaniu go zamiast tytułu pierwotnego. W postępowaniu tym sąd ogranicza badanie do faktu utraty tytułu wykonawczego. Wierzyciel twierdził, że zwrócony mu przez komornika oryginał nakazu musiał zgubić w trakcie przeprowadzki. Dłużnicy, małżonkowie A.T. i R.T., domagali się oddalenia wniosku, wskazując, że wierzyciel nawet nie uprawdopodobnił utraty dokumentu czy faktu zmiany miejsca zamieszkania.
Sąd I instancji stwierdził, że doszło do utraty dokumentu. Pomimo tego uznał, że nie może uwzględnić wniosku wierzyciela z uwagi na fakt, iż doszło do przedawnienia roszczenia. Dotychczas w orzecznictwie przyjmowano, iż w postępowaniu o ponowne wydanie tytułu wykonawczego sąd rozpoznający wniosek powinien ustalić tylko, czy doszło do utraty tytułu wykonawczego, czy nie miało miejsca jego dobrowolne wydanie dłużnikowi, i czy należność wynikająca z tytułu nie została już zaspokojona (zob. postanowienie SN z 15.2.1974 r., II CZ 11/74, Legalis). Przy czym badanie zaspokojenia wierzyciela dotyczy jedynie sytuacji, gdy wynik dotychczasowej egzekucji w postaci zaspokojenia części należności został zaznaczony w utraconym tytule wykonawczym (zob. postanowienie SN z 27.7.1971 r., II CZ 87/71, Legalis). Poza zakresem uprawnień sądu pozostaje natomiast badanie przesłanek nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności i przesłanek materialnoprawych, dotyczących zasadności wydanego tytułu egzekucyjnego (zob. postanowienie SA w Poznaniu z 11.9.2014 r., I ACz 1425/14, Legalis).
Sąd I instancji wskazał jednak, że po wejściu w życie 21.8.2019 r. art. 7821 § 1 pkt 2. KPC w orzecznictwie sądów powszechnych pojawił się pogląd, iż rozwiązanie przyjęte w tej regulacji stanowi podstawę do badania w toku omawianego postępowania również kwestii przedawnienia roszczenia stwierdzonego tym tytułem. Na mocy art. 7821 § 1 ust. 2 KPC sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności, jeżeli z okoliczności sprawy i treści tytułu egzekucyjnego wynika, że objęte tytułem wykonawczym roszczenie uległo przedawnieniu, chyba że wierzyciel przedstawi dokument, z którego wynika, że doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia. Sąd stwierdził, że stosowanie tej regulacji w postępowaniu związanym z odtworzeniem utraconego tytułu wykonawczego wynika z faktu, iż jest ono w istocie zawsze postępowaniem w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności.
Pytanie prawne
Sąd II instancji skierował do SN pytanie prawne o następującej treści: Czy w postępowaniu o ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego, uregulowanym w art. 794 KPC sąd bada, czy roszczenie objęte tytułem wykonawczym uległo przedawnieniu?
W uzasadnieniu pytania Sąd wskazał, że zastosowanie wykładni językowej art. 794 zd. trzecie KPC prowadzi do wniosku, iż w omawianym postępowaniu działanie sądu nie może wykraczać poza ustalenie faktu utraty tytułu wykonawczego. Podkreślono też, że od wejścia w życie KPC brzmienie art. 794 KPC nie uległo zmianie, choć ustawodawca wielokrotnie nowelizował treści innych przepisów KPC. Brak zmiany treści art. 794 KPC należy więc postrzegać jako wyraz akceptacji przez ustawodawcę przyjętego sposobu wykładni tej regulacji. W konsekwencji, wprowadzając art. 7821 § 1 ust. 2 KPC, nie zamierzał on uprawniać sądu do badania przedawnienia roszczenia objętego tytułem wykonawczym w postępowaniu o ponowne wydanie tytułu wykonawczego. Sąd II instancji uznał również, że odmienna interpretacja nie wynika z wykładni językowej art. 7821 § 1 pkt 2 KPC. W przepisie tym wyraźnie jest mowa o odmowie nadania klauzuli wykonalności, a nie o ponownym wydaniu tytułu wykonawczego. Przedmiotem postępowania klauzulowego jest nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu albo odmowa jej nadania. W postępowaniu o ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego sąd nie może badać, czy zachodzą przesłanki do nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, gdyż istnienie tych przesłanek było już przez sąd badane i zostało przesądzone w sensie pozytywnym przez wydanie wierzycielowi tytułu wykonawczego, który zaginął.
Sąd podkreślił jednak, że odmienny pogląd znajduje uzasadnienie w jednej z podstawowych zasad postępowania egzekucyjnego, według której przedawnienie roszczenia objętego tytułem egzekucyjnym jest przeszkodą do prowadzenia tego postępowania i wyklucza uzyskanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego oraz wszczęcie postępowania egzekucyjnego lub jego kontynuowanie. Istotą postępowania uregulowanego w art. 794 KPC jest umożliwienie prowadzenia egzekucji przez wierzyciela, który utracił pierwotny tytuł wykonawczy, zaś celem art. 7821 § 1 pkt 2 KPC jest uniemożliwienie uzyskania przez wierzyciela takiego aktu w przypadku przedawnienia roszczenia objętego tytułem egzekucyjnym i tym samym wykluczenie jego przymusowego wykonania.
Stanowisko SN
Zasady tworzenia tytułu wykonawczego w egzekucji sądowej są sformalizowane, co powoduje, że za tytuł wykonawczy w rozumieniu KPC może być uważany tylko ten dokument, który został wierzycielowi wydany po zakończeniu postępowania klauzulowego. Tytuł wykonawczy jest podstawą dla wszczęcia przeciwko dłużnikowi postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego wykonania obowiązku, którego dotyczy. Z uwagi na potrzebę zagwarantowania ochrony praw dłużnika ustawodawca limituje sytuacje, w których wierzycielowi może być wydany kolejny tytuł wykonawczy, dotyczący danego obowiązku. Nie jest to przy tym odpis tytułu wykonawczego, lecz kolejny tytuł wykonawczy opatrzony numerem, na którym sąd obowiązany jej zaznaczyć, w jakim celu może być użyty – art. 793 KPC, lub tytuł wykonawczy wydawany zamiast utraconego – art. 794 KPC (zob. postanowienie SN z 6.11.2013 r., IV CSK 22/13, Legalis). SN uznał, że w postępowaniu o ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego sąd nie jest uprawniony do ustaleń w kwestii przedawnienia roszczenia objętego tytułem wykonawczym. Wynika to z celu tego postępowania oraz z faktu, że istnienie przesłanek nadania klauzuli wykonalności było już przez sąd badane i zostało pozytywnie przesądzone przez wydanie wierzycielowi tytułu wykonawczego, który zaginął.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
