Pozew z brakami zwraca się pełnomocnikowi

Zwrot pozwu

Reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika A.B. wniosła powództwo domagając się uznania zawartej z bankiem umowy kredytowej za nieważną. Ponieważ pozew nie spełniał wymogów formalnych został zwrócony. Zgodnie z art. 130^1a KPC, jeżeli pismo procesowe wniesione przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną RP nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący zwraca pismo stronie bez wezwania do jego poprawienia lub uzupełnienia. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym. W zarządzeniu o zwrocie pisma wskazuje się braki, które stanowią podstawę zwrotu. W terminie tygodnia od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma strona może je wnieść ponownie. Jeżeli pismo to nie jest dotknięte brakami, wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Skutek ten nie następuje w przypadku kolejnego zwrotu pisma, chyba że zwrot nastąpił na skutek braków uprzednio niewskazanych.

Pełnomocnik złożył wniosek o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków, który został oddalony oraz zażalenie na zarządzenie o zwrocie pozwu.

Pytanie prawne

Rozpoznający zażalenie Sąd Apelacyjny w W. zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygniecie:

1. Czy zarządzenie o zwrocie pozwu wydane na podstawie art. 130^1a KPC podlega doręczeniu stronie, nawet jeśli jest ona reprezentowana przez pełnomocnika procesowego;
2. Czy wydanie zarządzenia o zwrocie pozwu na podstawie art. 130^1a KPC ze wskazaniem braków stanowiących podstawę zwrotu zgodnie z § 2 tego przepisu powoduje, że termin do złożenia zażalenia na to zarządzenie biegnie od dnia jego doręczenia?

W orzecznictwie na gruncie art. 133 § 3 KPC utrwalił się pogląd, że ustanowienie pełnomocnika procesowego przez stronę wyłącza dopuszczalność dokonania doręczenia tej stronie osobiście jakiejkolwiek korespondencji sądowej, nawet gdyby wprost o to wnosiła, bowiem przepisy o doręczeniach mają charakter bezwzględnie obowiązujący. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że z literalnej wykładni art. 130^1a § 1 KPC wynika, iż przepis ten stanowi lex specialis wobec art. 133 § 3 KPC i wyłącza obowiązek dokonywania doręczeń pełnomocnikowi. Pomimo złożenia pisma przez profesjonalnego pełnomocnika, ustawodawca wyraźnie wskazuje, że sąd zobowiązany jest do doręczenia zarządzenia stronie, a nie pełnomocnikowi. Na poparcie takiej interpretacji wskazuje się na różnice w brzmieniu tego przepisu oraz art. 130² § 1 KPC, zgodnie z którym przewodniczący zwraca pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, które nie zostało należycie opłacone, nie wskazując jednocześnie strony jako adresata takiego zwrotu.

Drugie stanowisko opiera się na założeniu, że art. 130^1a § 1 KPC nie uchyla dyspozycji art. 133 § 3 KPC, wobec czego zarządzenie o zwrocie nienależycie opłaconego pisma doręcza się pełnomocnikowi, a nie bezpośrednio stronie. Podkreśla się, że na gruncie art. 130² § 2 KPC, który przewiduje możliwość sanowania błędu przez uiszczenie opłaty i w którym również jest mowa o działaniu strony przyjęto, iż jeżeli reprezentuje ją pełnomocnik procesowy, to jemu należy doręczać zarządzenie o zwrocie pozwu. Sąd stwierdził, że wszelkie odstępstwa od zasady doręczania wszelkich pism oraz zarządzeń ustanowionemu pełnomocnikowi procesowemu powinny być wprost uregulowane. Natomiast w art. 130^1a KPC doszło do niezamierzonego posłużenie się pojęciem strony jako adresata zwrotu, nie ma bowiem ani aksjologicznego ani praktycznego uzasadnienia dla wprowadzenia wyjątku w tym przypadku. Pełnomocnik może bowiem uzupełnić nie tylko braki fiskalne, jak i formalne pisma.

Uzasadniając drugie z przedstawionych zagadnień, Sąd wyjaśnił, że celem wprowadzenia art. 130^1a KPC było odciążenie sędziów, którego konsekwencją ma być przyśpieszenie postępowań. Osiągnięcie tego rezultatu ma nastąpić m.in. poprzez zwolnienie sędziów od obowiązku uzasadniania wydawanych przez nich orzeczeń w nieuzasadnionych sytuacjach oraz od zbędnego wzywania do uzupełnienia braków formalnych. Jedno stanowisko zakłada, że obowiązek wskazania braków, które stanowią podstawę zwrotu, jest uzasadnieniem zarządzenia. Ma to nie tylko umożliwić wnoszącemu pismo uzupełnienie lub poprawienie braków formalnych, ale również służyć możliwości kontroli instancyjnej zarządzenia, jeżeli przysługuje na nie zażalenie. Skoro przyczyny zwrotu pisma zostały ujawnione, strona nie musi składać wniosku o sporządzenie uzasadnienia, które sprowadzałoby się do powtórzenia tej samej argumentacji. W rezultacie złożenie wniosku o doręczenie uzasadnienia zarządzenia nie jest warunkiem sine qua non dopuszczalności zażalenia i nie skutkuje jego odrzuceniem.

Stanowisko przeciwne wymaga natomiast stosowania w takiej sytuacji reguł ogólnych związanych z terminem i sposobem wniesienia zażalenia. Pogląd ten opiera się na twierdzeniu, że wskazanie braków stanowiących przyczynę zwrotu pisma ma znaczenie jedynie dla możliwości skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 130^1a § 3 KPC, czyli ponownego wniesienia pisma. Rozwiązanie to ma jedynie usprawniać postępowanie, natomiast skorzystanie z możliwości zaskarżenia zarządzenia o zwrocie pozwu wymaga wniosku o sporządzenie uzasadnienia tego zarządzenia.

Stanowisko SN

Sąd Najwyższy stwierdził, że zarządzenie o zwrocie pozwu wniesionego przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną RP, wydane na podstawie art. 130^1a § 1 i 2 KPC, doręcza się tym podmiotom. Jak podkreślono, przepisy KPC o doręczeniach mają charakter obligatoryjny, co oznacza, że wiążą zarówno sąd, jak i strony (zob. postanowienie SN z 9.11.2017 r., I CZ 95/17, Legalis). Doręczenie pisma sądowego lub procesowego samej stronie, a nie ustanowionemu przez nią pełnomocnikowi oznacza naruszenie przepisów postępowania (zob. postanowienie SN z 30.6.2016 r., I CZ 36/16, Legalis). SN zaznaczył, że skuteczne wniesienie zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu uzależnione jest od wniesienia wniosku o jego uzasadnienie – art. 357 § 2¹ w zw. z art. 362 KPC. Termin do wniesienia tego zażalenia biegnie od dnia doręczenia zarządzenia z uzasadnieniem.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →