Prokuratura Europejska

Etap legislacyjny

6.3.2025 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 24.1.2025 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przystąpieniem Rzeczypospolitej Polskiej do wzmocnionej współpracy w zakresie Prokuratury Europejskiej (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 304; dalej: WspółProkEuroU). Zgodnie z art. 7 WspółProkEuroU ustawa ta wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, które miało miejsce 12.3.2025 r. Tym samym, WspółProkEuroU obowiązuje od 27.3.2025 r.

Potrzeba wprowadzenia zmian

Zgodnie z uzasadnieniem do WspółProkEuroU, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 906), WspółProkEuroU ma na celu dostosowanie przepisów krajowych do rozwiązań zawartych w rozporządzeniu Rady (UE) 2017/1939 z 12.10.2017 r. wdrażającym wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej (Dz.Urz. UE L z 2017 r. Nr 283, s. 1).

Prawo o prokuraturze

WspółProkEuroU nowelizuje m.in. ustawę z 28.1.2016 r. – Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 390; dalej: PrProk).

W pierwszej kolejności należy wskazać, że WspółProkEuroU zawiera przepisy dotyczące statusu prokuratora i wskazuje, że przysługuje on również osobom sprawującym urząd prokuratora europejskiego oraz osobom powołanym na urząd delegowanego prokuratora europejskiego (prokuratorzy Prokuratury Europejskiej; art. 1a PrProk).

Ponadto, w WspółProkEuroU został uregulowany tryb wyłaniania kandydatów na prokuratorów Prokuratury Europejskiej. Będą oni wyłaniani, spośród prokuratorów, w drodze konkursów odbywających się zgodnie z przepisami zarządzenia Prokuratora Generalnego (art. 95a § 1 PrProk). Warto w tym miejscu zwrócić jednak uwagę na regulacje intertemporalne. Zgodnie bowiem z przepisem przejściowym (art. 5 WspółProkEuroU) określenie sposobu i trybu przeprowadzenia konkursu w drodze zarządzenia Prokuratora Generalnego nie będzie dotyczyć naborów kandydatów na urząd prokuratora europejskiego i urząd delegowanego prokuratora europejskiego ogłoszonych przed dniem wejścia ustawy w życie.

Następnie należy wyjaśnić zależność pomiędzy stanowiskiem prokuratora („krajowego”) a prokuratora Prokuratury Europejskiej. Jednoznacznie określa to art. 95b § 1 PrProk, zgodnie z którym prokuratorzy Prokuratury Europejskiej w okresie sprawowania urzędu zachowają stanowisko prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury, ale będą świadczyć pracę na rzecz Prokuratury Europejskiej. W konsekwencji, okres sprawowania urzędu prokuratora Prokuratury Europejskiej wlicza się do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu dodatkowego, stawka wynagrodzenia, wymiar dodatku za długoletnią pracę, wymiar gratyfikacji jubileuszowej i odprawy pośmiertnej (art. 95b § 3 PrProk). Ustawodawca wskazał również wprost, że prokuratorowi Prokuratury Europejskiej nie przysługuje wynagrodzenie wypłacane przez powszechne jednostki organizacyjne prokuratury, w tym dodatkowe wynagrodzenie roczne (art. 95b § 4 PrProk). Jednocześnie WspółProkEuroU wyłącza stosowanie względem nich tych regulacji pragmatyki zawodowej, których nie da się pogodzić z ich szczególnym statusem lub odnoszących się do kwestii, które zostały unormowane wyczerpująco w przepisach prawa europejskiego (art. 95b § 2 PrProk).

Z kolei w art. 25a § 1 PrProk uregulowano techniczno-organizacyjne kwestie związane z funkcjonowaniem i realizacją bieżących zadań przez prokuratora Prokuratury Europejskiej. W art. 25a § 1 PrProk przewidziano bowiem możliwość tworzenia biur delegowanego prokuratora europejskiego przy powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury. Dalej, w razie utworzenia takiego biura, nałożono na daną jednostkę obowiązek zapewnienia delegowanemu prokuratorowi europejskiemu: pomieszczeń, środków finansowych i sprzętu niezbędnych do pełnienia jego funkcji, a także obsługi biurowej w zakresie, w jakim obsługa ta nie zostaje zapewniona przez Prokuraturę Europejską (art. 25a § 2 PrProk).

Kodeks karny

Art. 2 WspółProkEuroU dotyczy ustawy z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 46; dalej: KPK). Należy wskazać, że zmiany w KPK sprowadzają się do dodania nowego działu (XIIa), regulującego zagadnienia proceduralne związane ze współpracą z Prokuraturą Europejską. W tym kontekście ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie dwóch nowych definicji, mianowicie:

Z kolei w art. 577b § 1 i 2 KPK wskazano organy prokuratury właściwe do wydawania opinii i zgód wymaganych w razie przejęcia postępowania bądź to przez Prokuraturę Europejską, bądź też przez organy krajowe, jak również do przeprowadzania wymaganych rozporządzeniem 2017/1939 konsultacji w kwestii zasadności umorzenia określonego postępowania, wydawania opinii (w tym o zastosowaniu uproszczonej procedury dopuszczonej prawem krajowym) oraz składania wniosków o pokrycie przez Prokuraturę Europejską szczególnie wysokich kosztów postępowania albo o przejęcie przez organy prokuratury postępowania, które miałoby zostać umorzone.

W tym kontekście należy wskazać, że art. 577b § 3 KPK precyzuje, iż – w razie braku porozumienia między Prokuraturą Europejską a prokuraturą co do tego, czy konkretny czyn jest objęty właściwością określoną Prokuratury Europejskiej – decyzję odnośnie organu właściwego do prowadzenia postępowania przygotowawczego podejmuje Prokurator Generalny.

Istotne rozwiązania zwierają także art. 577c § 1 i 2 KPK. Art. 577c § 1 KPK stanowi bowiem, że do czasu trwania postępowania krajowego nie wlicza się czasu trwania postępowania europejskiego. W przypadku przejmowanych spraw może mieć to duże znaczenie w kontekście obowiązku dochowania terminów zakreślonych w innych przepisach KPK. Art. 577c § 2 KPK przewiduje natomiast, że dowody przeprowadzone w postępowaniu europejskim są dowodami w postępowaniu krajowym, chociażby czynności dowodowe zostały wykonane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (jednakże zgodnie z jego przepisami), o ile tylko sposób przeprowadzenia tych czynności nie jest sprzeczny z zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

W art. 577d KPK uregulowano natomiast nowe obowiązki Policji oraz innych organów postępowania przygotowawczego. Nowo nałożone obowiązki mają co do zasady charakter informacyjny i polegają na przekazywaniu informacji o sprawach pozostających we właściwości Prokuratury Europejskiej bezpośrednio do właściwego biura delegowanego prokuratora europejskiego. Policja i inne organy postępowania przygotowawczego zostały zobowiązane do niezwłocznego przekazania do właściwego biura delegowanego prokuratora europejskiego informacji o podejrzeniu przestępstwa pozostającego we właściwości Prokuratury Europejskiej (zgodnie z rozporządzeniem 2017/1939). Natomiast w sytuacji, w której już po wszczęciu postępowania okaże się, że sprawa dotyczy przestępstwa pozostającego we właściwości Prokuratury Europejskiej (zgodnie z rozporządzeniem 2017/1939), to Policja i inne organy postępowania przygotowawczego przekazują niezwłocznie do właściwego biura delegowanego prokuratora europejskiego informację o tej sprawie.

Inne zmiany

W art. 11b ust. 1 i 2 ustawy z 18.12.1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 577) wprowadzono możliwość delegowania urzędników do wykonywania obowiązków służbowych w biurach prokuratora Prokuratury Europejskiej, przez Prokuratora Krajowego. Delegacja będzie wymagała uprzedniej zgody urzędnika. W okresie delegowania urzędnik będzie otrzymywał dodatek funkcyjny z tego tytułu.

W art. 86 w ust. 1 pkt 3a ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146) określono natomiast zasady odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne prokuratora europejskiego. Przewidziano, że będzie ona odprowadzana przez pracodawcę, tj. właściwą powszechną jednostkę prokuratury, w wysokości obliczonej z uwzględnieniem ostatniego wynagrodzenia, otrzymywanego przez tego prokuratora, przed objęciem stanowiska prokuratora Prokuratury Europejskiej.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →