Opis stanu faktycznego
Przed Sądem Najwyższym zawisła sprawa II KK 252/24, w związku z wniesieniem przez obrońcę skazanego M.B. kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego w L. z 28.9.2023 r., II AKa 332/22, utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w L. z 23.6.2022 r., IV K 179/20.
Zarządzeniem z 5.6.2024 r. Prezes Izby Karnej przydzielił przedmiotową sprawę do referatu Sędzi SN A.R.
Obrońca skazanego 24.6.2024 r. wystąpiła z wnioskiem o wyłączenie Sędziego SN A.R. w trybie art. 41 § 1 i 2 KPK od udziału w rozpoznaniu tej sprawy z uwagi na uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności, wynikające w faktu powołania go na urząd sędziego Sądu Najwyższego w procedurze z udziałem KRS ukształtowanej w myśl ustawy z 8.12.2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 3; dalej: ZmKrRadSądU18).
Sprawa, na podstawie zarządzenia Prezesa Izby Karnej z 2.7.2024 r., został przydzielony do rozpoznania sędzi SN M.B.
W dniu 4.11.2024 r. obrońca skazanego zwróciła się do Sądu Najwyższego z wnioskiem o wyłączenie na podstawie art. 41 § 1 i 2 KPK Sędzi SN M.B. od rozpoznania sprawy z wniosku o wyłączenie Sędziego SN A.R. od rozpoznania sprawy II KK 252/24 z powodu wątpliwości w odniesieniu do jej bezstronności i ze względu na treść zasady nemo iudex in causa sua.
Postanowieniem z 14.11.2024 r., II KK 252/24, Legalis, Sąd Najwyższy wyłączył Sędzię SN M.B. od udziału w rozpoznaniu wniosku o wyłączenie sędziego SN A.R.
Wniosek ten (o wyłączenie sędziego) następnie, postanowieniem Prezesa Izby Karnej z 20.11.2024 r., został przydzielony do referatu Sędzi SN J.G.
Sąd Najwyższy postanowieniem z 27.11.2024 r., II KK 252/24, Legalis, wyłączył Sędziego SN A.R. od udziału w sprawie w przedmiocie rozpoznania kasacji wniesionej przez obrońcę M.B., w sprawie II KK 252/24, a 4.12.2024 r. zarządzeniem Prezesa Izby Karnej przedmiotowa sprawa została przydzielona do referatu sędzi SN M.B.
Pismem z 19.12.2024 r. obrońca skazanego wniosła o wyłączenie Sędzi SN M.B. w trybie art. 41 § 1 i 2 KPK w zw. z art. 42 § 1 i 4 KPK w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 1 EKPCz, art. 47 KPP oraz art. 19 ust. 1 TUE od rozpoznania sprawy II KK 252/24 z uwagi na niespełnianie przez tę sędzię wymogu instytucjonalnej bezstronności w rozumieniu przywołanych wyżej przepisów.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu wniosku obrońcy skazanego o wyłączenie Sędzi SN M.B., postanowił wyłączyć sędzię SN M.B. od rozpoznania sprawy II KK 252/24.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego wniosek zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 41 § 1 KPK sędzia ulega wyłączeniu od rozpoznania sprawy, jeśli istnieje okoliczność mogąca wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności przy jej rozpoznawaniu. O potrzebie zastosowania instytucji wyłączenia sędziego decyduje między innymi ocena, czy dla postronnego obserwatora zachodzą, w realiach sprawy, takie okoliczności, które w odbiorze społecznym mogą budzić wątpliwości co do bezstronności sędziego (zob. postanowienie SN z 3.11.2021 r., IV KO 86/21, Legalis). W tej kwestii wypowiedział się już Sąd Najwyższy w niniejszym postępowaniu w postanowieniu z 14.11.2024 r., rozpoznając wniosek obrońcy o wyłączenie Sędzi SN M.B. od udziału w rozpoznaniu wniosku o wyłączenie Sędzi SN A.R. od rozpoznania sprawy II KK 252/24.
Sąd Najwyższy w niniejszym składzie przedstawioną tam argumentację w pełni podzielił.
Złożony przez obrońcę skazanego wniosek z 19.12.2024 r. opiera się na okolicznościach związanych z powołaniem M.B. na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, którą ukształtowano na mocy ZmKrRadSądU18. Sam fakt brania udziału w orzekaniu osoby powołanej na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ZmKrRadSądU18 prowadzi do nienależytej obsady sądu w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 KPK. Krajowa Rada Sądownictwa nie reprezentuje środowiska sędziowskiego, a zatem nie jest organem, o którym mowa w Konstytucji RP (por. uchwała SN(7) z 2.6.2022 r., I KZP 2/22, Legalis). Wada nominacyjna, wynikająca z udziału w procesie powołania na urząd sędziego wadliwie ukształtowanej KRS, odgrywa szczególne znaczenie w przypadku sędziów Sądu Najwyższego – do których grona przystąpiła, dzięki tej procedurze, M.B. – z uwagi na wyjątkowy status Sądu Najwyższego i kluczowe kompetencje tego Sądu dla zapewnienia niezakłóconego, prawidłowego funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego oraz obiektywnych standardów niezależności, niezawisłości i bezstronności orzekania (por. uchwała składu trzech połączonych Izb SN z 23.1.2020 r., BSA I-4110-1/20, Legalis). Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podtrzymuje wielokrotnie już wyrażany w orzecznictwie pogląd o zachowaniu mocy obowiązującej tej uchwały, mającej moc zasady prawnej (zob.: postanowienie SN z 16.9.2021 r., I KZ 29/21; uzasadnienie uchwały SN(7) z 2.6.2022 r., I KZP 2/22; uchwała SN z 5.4.2022 r., III PZP 1/22, Legalis; postanowienia SN z 27.2.2023 r., II KB 10/22, Legalis; postanowienie SN z 13.4.2023 r., III CB 6/23, Legalis i postanowienie SN z 19.10.2023 r., I ZB 52/22, Legalis).
Powyższe uwagi w sposób szczególny odnoszą się do sędziów Sądu Najwyższego, pierwotnie powołanych do byłej Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, której szeregi zasilała do momentu likwidacji tej Izby 7.2022 r. sędzia M.B., wcześniej będąca prokuratorem Prokuratury Krajowej i założycielką stowarzyszenia „Ad vocem”, wyrażającego jawne poparcie dla ówczesnego Prokuratora Generalnego (będącego jednocześnie Ministrem Sprawiedliwości, a więc przedstawicielem władzy wykonawczej). Zależność Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego od władzy politycznej budziła istotne zastrzeżenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE), mogąc wywołać także w przekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności tej Izby, toteż TSUE uznał, iż Izba Dyscyplinarna nie jest sądem w rozumieniu prawa europejskiego (por. wyrok TS z 15.7.2021 r., C-791/19, Legalis). W czasie orzekania w tej Izbie sędziowie w niej orzekający wielokrotnie okazywali lekceważenie wobec wiążącego polskie sądy orzecznictwa europejskiego, m.in. przez rozpoznawanie spraw w okresie zawieszenia funkcjonowania Izby Dyscyplinarnej przez TSUE. Dopuściła się tego między innymi Sędzia Sądu Najwyższego M.B., rozpoznając 15.12.2021 r. sprawę I DO 16/21 (por. postanowienie SN z 14.11.2024 r., II KK 252/24, Legalis).
Z uwagi na wadliwość powołania Sędzi M.B. na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, a także na jej wcześniejszą przynależność do Izby Dyscyplinarnej, która, jak przesądził TSUE, nie była sądem w rozumieniu prawa krajowego i europejskiego, nie można uznać, że jako sędzia M.B. daje pełne gwarancje bezstronnego rozstrzygania spraw, w sposób niebudzący podejrzeń o stronniczość czy zależność od czynników zewnętrznych. Powyższa konkluzja nabiera w niniejszej sprawie szczególnego znaczenia, ponieważ jednym z zarzutów podniesionych w kasacji jest nienależyta obsada Sądu II instancji, w związku z udziałem w wydaniu zaskarżonego orzeczenia sędzi powołanej na urząd Sędziego Sądu Apelacyjnego w Lublinie w tej samej, co Sędzia Sądu Najwyższego M.B., nieprawidłowej procedurze z udziałem tzw. neo-KRS.
W celu zapewnienia skazanemu prawa do bezstronnego i niezależnego sądu ustanowionego ustawą, uwzględniając, że w sprawie ziściły się przesłanki określone w art. 41 § 1 KPK, a zarazem mając na uwadze obawę, że wydane z udziałem Sędzi Sądu Najwyższego M.B. orzeczenie w sprawie II KK 252/24 dotknięte byłoby wadą rangi bezwzględnej przyczyny odwoławczej, należało orzec jak na wstępie.
Komentarz
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
