Artykuł 441 KPC, dodany przez ustawę z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469 ze zm.), wprowadza wyjątek od konstytucyjnej (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) i kodeksowej zasady rozpoznawania sprawy przez sąd właściwy i z tej przyczyny powinien być interpretowany ściśle. Do przekazania sprawy do innego sądu może zatem dojść jedynie w razie powstania okoliczności faktycznych odnoszących się do przedmiotowych lub podmiotowych cech konkretnej sprawy, świadczących jednoznacznie o tym, że jej rozpoznanie przez sąd właściwy miejscowo i rzeczowo według przepisów kodeksu postępowania cywilnego byłoby niezgodne z interesem publicznym i sprzeciwiałoby się dobru wymiaru sprawiedliwości.
Przesłanka dobra wymiaru sprawiedliwości ma ocenny charakter, ale z brzmienia art. 441 § 1 KPC wynika, że w rozumieniu tego przepisu składa się na nie „w szczególności” wzgląd na społeczne postrzeganie sądu jako organu bezstronnego. W orzecznictwie SN wskazano, że chodzi przede wszystkim o sytuacje, które mogą wywierać realny wpływ na swobodę orzekania lub stwarzać przekonanie (choćby mylne) o braku warunków do rozpoznania w danym sądzie sprawy w sposób obiektywny.
W przedmiotowej sprawie o egzekucję świadczeń pieniężnych SR przedstawił postanowieniem SN wniosek dłużniczki o przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości.
SR powołał się jedynie na twierdzenia dłużniczki ujęte we wniosku, z których wynikało, że SR traktuje ją jak intruza, naraża ją na stres i ponoszenie kosztów związanych z bezprzedmiotowymi postanowieniami tego Sądu. Nadto, dłużniczka zarzuciła, iż wszystkie postanowienia, które wydała wskazana przez nią sędzia są bezprawne.
Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. System Postępowania Cywilnego. Skonfiguruj Twój System Legalis!
Sprawdź
SN odmówił przekazania sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu.
W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia SN wskazał, iż art. 441 KPC wprowadza wyjątek od konstytucyjnej (wyrażonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) i kodeksowej zasady rozpoznawania sprawy przez sąd właściwy, wobec czego należy go interpretować ściśle (por. postanowienia SN z 5.3.2020 r., IV CO 44/20, Legalis i z 16.3.2020 r. IV CO 18/20, Legalis). SN wyjaśnił, że do przekazania sprawy do innego sądu może dojść jedynie jeśli powstaną okoliczności faktyczne odnoszące się do przedmiotowych lub podmiotowych cech konkretnej sprawy, świadczące jednoznacznie o tym, że jej rozpoznanie przez sąd właściwy miejscowo i rzeczowo według przepisów KPC byłoby niezgodne z interesem publicznym i sprzeciwiałoby się dobru wymiaru sprawiedliwości.
SN podkreślił, że choć przesłanka dobra wymiaru sprawiedliwości ma ocenny charakter, to z brzmienia art. 441 § 1 KPC wynika, że składa się na nie „w szczególności” wzgląd na społeczne postrzeganie sądu jako organu bezstronnego. Z orzecznictwa SN wynika, że chodzi przede wszystkim o sytuacje, które mogą wywierać realny wpływ na swobodę orzekania lub stwarzać przekonanie (nawet mylne) o braku warunków do rozpoznania w danym sądzie sprawy w sposób obiektywny (por. orzecznictwo przytoczone w postanowieniu SN z 20.5.2020 r., I CO 21/20, Legalis).
Konkludując SN wskazał, że wniosek o przekazanie niniejszej sprawy sądowi równorzędnemu motywowano wyłącznie powołaniem się na wniosek dłużniczki i nie zawarto w nim jakiejkolwiek przesłanki o wyżej wymienionych cechach. Sam fakt niezadowolenia uczestnika postępowania z dotychczasowego przebiegu postępowania nie stanowi podstawy do zastosowania art. 441 KPC.
Komentarz
W uzasadnieniu omawianego orzeczenia SN wskazuje w jakich okolicznościach możliwe jest skuteczne powołanie się na art. 441 KPC celem przekazania sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości.
Postanowienie SN z 8.2.2021 r., III CO 3/21.
adw. Krzysztof Szczecina
Drzewiecki, Tomaszek i Wspólnicy sp.j.
Więcej opracowań ius.focus® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj!
Sprawdź