- Projekt rozszerza krąg osób mogących sprawować profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniami – dopuszcza położne (po kursie kwalifikacyjnym) oraz zespoły pielęgniarka/położna i opiekun medyczny, a także elastycznie kształtuje wymagania kwalifikacyjne pielęgniarek szkolnych.
- Nowelizacja porządkuje zasady zgód i sprzeciwów w opiece szkolnej, w tym w stomatologii (wyraźne pierwszeństwo zgody nad brakiem sprzeciwu dla świadczeń dentystycznych, doprecyzowanie „nieinwazyjnych” świadczeń bez obecności rodzica, ważność oświadczeń do końca roku szkolnego, możliwość ich składania przez Internetowe Konto Pacjenta) oraz doprecyzowuje zakres świadczeń gwarantowanych.
- Regulacja wprowadza pełną cyfryzację dokumentacji medycznej pielęgniarek/higienistek szkolnych z okresem przejściowym dla dokumentacji papierowej, wraz z jasnymi zasadami jej przechowywania i przekazywania.
Opis projektowanych zmian
Zakres stosowania ustawy i doprecyzowanie wyłączeń
Projekt jednoznacznie wyłącza z zakresu ustawa z 12.4.2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz.U. z 2019 r. poz. 1078; dalej: OpZdrUczU) słuchaczy szkół dla dorosłych, branżowych szkół II stopnia i szkół policealnych, uczniów szkół artystycznych realizujących wyłącznie kształcenie artystyczne oraz – co jest nową i zaakcentowaną redakcyjnie treścią – szkoły specjalne i oddziały specjalne zorganizowane w podmiotach leczniczych. Uzasadnienie wskazuje, że specyfika szkół przyszpitalnych oraz cele i charakter opieki tam realizowanej uzasadniają wyłączenie; uczniowie ci korzystają z opieki szkolnej w macierzystych szkołach poza okresem pobytu w podmiocie leczniczym.
Ramy podmiotowe i wiekowe opieki
1. Dolna i górna granica objęcia opieką.
Nowy art. 2 ust. 2 OpZdrUczU przesądza, że uczniowie są objęci opieką od dnia rozpoczęcia obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej do czasu ukończenia ostatniej klasy szkoły ponadpodstawowej.
2. Nowy słowniczek ustawowy.
Nowelizacja wprowadza m.in. definicje:
- opiekuna medycznego (w rozumieniu ustawy z 17.8.2023 r. o niektórych zawodach medycznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1972; dalej: ZawodyMedU) z dodatkowymi wymogami kwalifikacyjnymi i kursem kwalifikacyjnym do środowiska nauczania i wychowania);
- rozszerzoną definicję pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania/higienistki szkolnej obejmującą również położną oraz zespół;
- profilaktycznej opieki zdrowotnej jako opieki sprawowanej przez pielęgniarkę/higienistkę;
- rodziców zgodnie z definicją z ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1043; dalej: PrOśw).
Nowe modele świadczenia opieki w szkole
Projekt dopuszcza, aby profilaktyczną opiekę nad uczniami sprawowały:
- położne – pod warunkiem ukończenia kursu kwalifikacyjnego w zakresie środowiska nauczania i wychowania (zgodnie z programem CMKP) i powiązania z umową NFZ (bezpośrednio lub przez świadczeniodawcę);
- zespoły: (a) pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania oraz opiekun medyczny albo (b) położna oraz opiekun medyczny – przy czym pracę zespołu koordynuje odpowiednio pielęgniarka (wariant a) lub położna (wariant b). Rozwiązanie to ma charakter fakultatywny, adresowany w szczególności do szkół o dużej liczbie uczniów. W uzasadnieniu podkreślono, że włączenie opiekuna medycznego zwiększa dostępność i operacyjność opieki, zwłaszcza w odniesieniu do uczniów z niepełnosprawnościami lub chorobami przewlekłymi.
Kwalifikacje i uprawnienia personelu
1. Pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania.
Projekt elastycznie poszerza katalog kwalifikacji: dopuszcza tytuł magistra pielęgniarstwa, ale także licencjat i 1 rok doświadczenia (z obowiązkiem uzupełnienia kwalifikacji odpowiednim kursem w ciągu 2 lat), posiadanie tytułu specjalisty (w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania, rodzinnego lub pediatrycznego), odbywanie kursu/ specjalizacji lub ukończenie kursów kwalifikacyjnych w ww. dziedzinach. Warunkiem pozostaje związek ze świadczeniodawcą mającym umowę z NFZ.
2. Położna jako pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania.
Nowelizacja przewiduje tę możliwość, jeśli położna ukończyła kurs kwalifikacyjny (lub równoważny) oraz posiada co najmniej 5-letni staż pracy w środowisku nauczania i wychowania, przy jednoczesnym powiązaniu z NFZ.
3. Uprawnienia higienistek szkolnych.
Projekt przyznaje higienistce z co najmniej 5-letnim doświadczeniem uprawnienie do podawania uczniom przewlekle chorym leków zleconych przez lekarza oraz stosowania produktów leczniczych z zestawu przeciwwstrząsowego dostępnego w gabinecie profilaktyki zdrowotnej. Uzasadnienie akcentuje, że jest to odpowiedź na brak odrębnej ustawy zawodowej dla higienistek oraz na praktyczne potrzeby systemu, przy jednoczesnym oparciu uprawnienia o doświadczenie zawodowe.
Zgody i sprzeciwy w opiece szkolnej oraz stomatologii
- Profilaktyczna opieka zdrowotna – będzie sprawowana „w przypadku braku sprzeciwu rodziców albo pełnoletniego ucznia”.
- Opieka stomatologiczna – dla świadczeń stomatologicznych projekt odchodzi od konstrukcji braku sprzeciwu na rzecz zgody wyrażonej po uzyskaniu informacji, o której mowa w art. 9 ust. 2 ustawy z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 581). Co do zasady wymagana jest obecność rodzica, z wyjątkiem świadczeń nieinwazyjnych enumeratywnie wskazanych w projektowanym art. 7 ust. 4a OpZdrUczU (ocena stanu zdrowia jamy ustnej, kontrola higieny, wykrywanie nieprawidłowości zgryzu), które mogą być wykonane bez obecności rodzica, jeśli wcześniej wyrazi on pisemną zgodę.
- Uczniowie przewlekle chorzy i z niepełnosprawnościami – do zgody na sprawowanie opieki dołącza się aktualny dokument potwierdzający chorobę przewlekłą lub niepełnosprawność ze wskazaniem jej rodzaju (doprecyzowanie ma znaczenie organizacyjne i taryfikacyjne na gruncie świadczeń POZ).
- Horyzont czasowy oświadczeń – sprzeciw i zgoda obowiązują do ich wycofania, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego, w którym zostały złożone.
- Cyfrowy kanał składania oświadczeń – dopuszcza się składanie zgód i sprzeciwów za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta.
Świadczenia stomatologiczne – odesłanie systemowe
Projekt odsyła do przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 31d ŚOZŚrPubU, w części dotyczącej wykazu świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego dla dzieci i młodzieży, z wyłączeniem ortodoncji. Odesłanie obejmuje także świadczenia realizowane w gabinetach zlokalizowanych w szkołach, co porządkuje relacje między ustawą a aktem wykonawczym.
Sytuacje nagłe i organizacja opieki w szkole
- Transport i pobyt w szpitalu – w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego podczas transportu i w szpitalu do czasu przybycia rodziców uczniowi może towarzyszyć pracownik szkoły wskazany przez dyrektora; decyzję o obecności tej osoby podczas transportu podejmuje kierownik Zespołu Ratownictwa Medycznego. Ma to odciążyć pielęgniarkę/higienistkę od konieczności opuszczania gabinetu w szkole.
- Współpraca wewnątrz szkoły – pielęgniarka/higienistka współpracuje z dyrektorem i innymi pracownikami szkoły; wprowadzono przepis, który akcentuje wymianę informacji o szczególnych potrzebach zdrowotnych uczniów (mających wpływ na proces nauczania) oraz wspólne określanie i wdrażanie sposobów postępowania w zakresie rozpoznawania czynników ryzyka oraz innych zagrożeń zdrowotnych lub higienicznych w szkole (z udziałem rodziców).
- Rozszerzenie zakresu współpracy – obok czynności czysto medycznych (np. podawanie leków) pomoc i wsparcie mają obejmować także radzenie sobie z chorobą przewlekłą lub niepełnosprawnością oraz przeciwdziałanie izolacji ucznia. Rozwiązania powinny być ustalane wspólnie przez pielęgniarkę/higienistkę, lekarza POZ, rodziców/pełnoletniego ucznia i szkołę.
Monitoring systemowy
Projekt przewiduje również wydłużenie terminu sprawozdania – coroczna informacja o realizacji opieki zdrowotnej nad uczniami ma być przedstawiana do 31.5 następnego roku (dotąd krótszy termin), co pozwoli uniknąć korekt po weryfikacjach CEZ.
Cyfryzacja dokumentacji i okres przejściowy
Zgodnie z projektem, dokumentacja medyczna pielęgniarki/higienistki szkolnej jest prowadzona i przechowywana w systemie teleinformatycznym z art. 7 ust. 1 ustawy z 28.4.2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 302); dokumentację dentystyczną prowadzi i przechowuje podmiot wykonujący działalność leczniczą sprawujący opiekę stomatologiczną; dostęp do dokumentacji pielęgniarsko-higienistycznej mają osoby sprawujące profilaktyczną opiekę nad uczniami danej szkoły.
Dopuszczono prowadzenie dokumentacji „na dotychczasowych zasadach” (papierowo) do 31.8.2027 r., co zapewnia czas na wdrożenie rozwiązań cyfrowych.
Etap legislacyjny i wejście w życie
Omawiany projekt podlega obecnie konsultacjom publicznym. Zgodnie z nim, ustawa wejdzie w życie co do zasady po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 4, który wejdzie w życie po 18 miesiącach od dnia ogłoszenia.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
