Reforma Państwowej Inspekcji Pracy

Opis projektowanych zmian

Nowe kompetencje w zakresie ustalania stosunku pracy

Najważniejszym elementem projektu jest przyznanie Państwowej Inspekcji Pracy kompetencji do stwierdzania istnienia stosunku pracy w przypadku, gdy zawarto umowę cywilnoprawną w warunkach określonych w art. 22 § 1 KP, tj. gdy praca jest wykonywana pod kierownictwem pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracownik zobowiązuje się do wykonywania jej osobiście.

Do wydawania decyzji w tym zakresie uprawnieni będą okręgowi inspektorzy pracy. Od decyzji przysługiwać będzie odwołanie do sądu pracy w ramach odrębnego postępowania przewidzianego w KPC.

Decyzje będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków związanych z nawiązaniem stosunku pracy (np. obowiązku przestrzegania przepisów prawa pracy, prawa do urlopu). Natomiast skutki podatkowe i ubezpieczeniowe będą zawieszone do czasu upływu terminu do wniesienia odwołania, a w razie jego wniesienia – do momentu przekazania sprawy do sądu.

Rozwiązanie to ma przeciwdziałać zjawisku zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi oraz wzmocnić ochronę praw pracowniczych.

Wymiana informacji między instytucjami

Projekt przewiduje utworzenie mechanizmu wymiany danych i informacji między Państwową Inspekcją Pracy, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i Krajową Administracją Skarbową. Współpraca ta ma służyć zarówno prowadzeniu kontroli, jak i tworzeniu analiz ryzyka, które będą podstawą planowania działań Inspekcji.

Dzięki dostępowi do danych posiadanych przez inne organy, Państwowa Inspekcja Pracy zyska możliwość skuteczniejszego typowania podmiotów do kontroli i szybszego reagowania na przypadki naruszeń.

Zdalne kontrole i cyfryzacja dokumentacji

W projekcie przewidziano możliwość przeprowadzania kontroli zdalnych, co stanowi istotną zmianę w praktyce działania Państwowej Inspekcji Pracy. Inspektorzy będą mogli korzystać z urządzeń technicznych umożliwiających realizację czynności kontrolnych na odległość, w tym przetwarzanie i analizowanie dokumentów w formie elektronicznej.

Dodatkowo projekt wprowadza obowiązek sporządzania dokumentacji pokontrolnej, w tym protokołów kontroli, w postaci elektronicznej. Rozwiązanie to ma usprawnić obieg dokumentów oraz zwiększyć transparentność prowadzonych działań.

Planowanie działań kontrolnych w oparciu o analizę ryzyka

Nowelizacja zakłada wprowadzenie obowiązku opracowywania przez Głównego Inspektora Pracy rocznych i wieloletnich programów kontroli. Będą one oparte na analizie ryzyka i pozwolą na ukierunkowanie działań Inspekcji na obszary szczególnie narażone na naruszenia prawa pracy.

W ten sposób działalność Państwowej Inspekcji Pracy ma zyskać bardziej strategiczny i planowy charakter, co wpisuje się w cele Krajowego Planu Odbudowy związane z ograniczaniem segmentacji rynku pracy.

Zwiększenie wysokości grzywien

Projekt przewiduje co najmniej dwukrotne zwiększenie maksymalnej wysokości grzywien, które Państwowa Inspekcja Pracy może nakładać w postępowaniu mandatowym. Celem tego rozwiązania jest nadanie sankcjom charakteru realnie odstraszającego, tak aby pracodawcy byli zniechęcani do naruszania praw pracowniczych.

Podwyższenie grzywien ma nie tylko wzmocnić ochronę pracowników, lecz także zwiększyć skuteczność Inspekcji jako organu nadzorczego.

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw znajduje się na etapie prac rządowych i został opublikowany w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Organem odpowiedzialnym za jego opracowanie jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →