Rodzinny Kapitał Opiekuńczy – nowe świadczenie od 2022 r.

Celem wdrożenia dodatkowych środków dla rodzin jest częściowe pokrycie wydatków wiążących się z wychowaniem dziecka, w tym z jego opieką i zaspokojeniem jego podstawowych potrzeb życiowych.

Kto jest uprawiony do świadczenia?

O świadczenie z Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego może starać się każda rodzina bez względu na stan cywilny rodziców. Świadczenie mogą zatem otrzymać rodzice, którzy są w związku małżeńskim, rodzice pozostający w nieformalnych związkach, jak i osoby samotnie wychowujące dziecko. W szczególności świadczenie przysługuje, jeżeli jest się matką dziecka, ojcem czy też jeśli przyjęło się na wychowanie dziecko i wystąpiło do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia (z zastrzeżeniem, że dziecko wspólnie mieszka z osobą występującą o świadczenie oraz jest przez nią utrzymywane).

Jeżeli zgodnie z orzeczeniem sądu rodzice sprawują opiekę naprzemienną, świadczenie może otrzymać jeden i drugi rodzic w wysokości połowy przysługującej im kwoty. Jeśli rodzice są po rozwodzie — kapitał na dane dziecko przysługuje temu z rodziców, który z dzieckiem zamieszkuje i na którego utrzymaniu pozostaje dziecko. Świadczenie przysługuje również osobie samotnie wychowującej dziecko: panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu. Świadczenie przysługuje też cudzoziemcowi posiadającemu zezwolenie na pobyt stały, jednak cudzoziemiec musi zamieszkiwać z dziećmi w Polsce.

Co ważne, nie dojdzie do wypłaty Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego jeżeli: osoba starająca się o świadczenie została pozbawiony władzy rodzicielskiej, dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej czy też jeżeli osobie uprawnionej lub członkowi jej rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze (z wyłączeniem pewnych państw).

Zasady wypłaty świadczenia

Istnieją dwie formy wypłacania Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego. Uprawnieni mogą otrzymywać świadczenie:

1. w wysokości 500 zł co miesiąc, przez okres 24 miesięcy, czy też
2. w wysokości 1000 zł miesięcznie przez okres 12 miesięcy.

Świadczenie przysługuje tylko na dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia i jest wypłacane na drugie i każde kolejne dziecko. We wniosku należy zatem wskazać pierwsze dziecko w rodzinie.

Aby otrzymać rodzinny kapitał opiekuńczy w maksymalnej kwocie, tj. 12 000 zł, rodzic powinien złożyć wniosek w okresie od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko kończy 9 miesięcy do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 13 miesięcy. W przeciwnym razie kapitał będzie należny od miesiąca złożenia wniosku. Upływ każdego kolejnego miesiąca będzie powodował zmniejszenie całkowitego wymiaru kapitału (12 000 zł) o 500 zł za każdy miesiąc.

Co ważne, Rodzinny Kapitał Opiekuńczy przysługuje również na dzieci urodzone przed 1.1.2022 r., zatem przed dniem wejścia w życie RodzKapOpiekU. Jeżeli uprawnieni, przed 1.1.2022 r. mają drugie i kolejne dzieci w wieku od 12. do ukończenia 35. miesiąca życia świadczenie należy się proporcjonalnie za okres od 1.1.2022 r. do ostatniego dnia miesiąca, w którym drugie lub kolejne dziecko ukończy 35. miesiąc życia.

Wnioski, decyzje i odwołania

To ZUS jest odpowiedzialny za przyjmowanie wniosków, ich rozpatrywanie oraz wypłatę Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego.

Aby otrzymać świadczenie należy złożyć wniosek:

1. RKO-R – jeśli jest się rodzicem dziecka czy też
2. RKO-O – jeśli wystąpiło się do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka.

Wniosek można złożyć jedynie w postaci elektronicznej, za pomocą portali: Emp@tia MriPS; PUE ZUS; bankowości elektronicznej (z tym, że daty składania wniosków są różne w zależności od banków, np. w Alior Bank S.A., BPS S.A., Santander, BNP Paribas S.A. wnioski można złożyć dopiero od 1.2.2022 r. a w Banku PKO BP, ING Bank Śląski S.A., mBank S.A., Millenium S.A., PEKAO S.A. już od 4.1.2022 r.

Wypłata świadczenia ma formę bezgotówkową, tj. odbywa się na wskazane we wniosku konto bankowe. Maksymalny termin dla ZUS na rozpatrzenie wniosku o świadczenie wynosi 2 miesiące od dnia złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Z kolei wypłata przysługującego kapitału nastąpi nie wcześniej niż w miesiącu, od którego przysługuje prawo do kapitału. Jeżeli wniosek będzie wypełniony nieprawidłowo ZUS wezwie do jego poprawienia w ciągu 14 dni, podobnie ZUS wyznaczy termin od 14 do 30 dni na uzupełnienie braków formalnych. Jeżeli nie dojdzie do złożenia wymaganych dokumentów czy uzupełnienia braków ZUS nie rozpatrzy wniosku.

Co do zasady ZUS nie wydaje decyzji. Jeśli bowiem ZUS przyzna Rodzinny Kapitał Opiekuńczy nie wydaje decyzji a wnioskodawca informację w tej sprawie otrzyma na swój profil na PUE ZUS a także mailem na adres, który podał we wniosku.

Jednak ZUS wyda decyzję i to wyłącznie w postaci elektronicznej (na PUE ZUS) w przypadku: odmowy przyznania świadczenia; uchylenia prawa do rodzinnego kapitału opiekuńczego czy też zmiany wysokości świadczenia. Od decyzji można odwołać się do Prezesa ZUS w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji, a od decyzji Prezesa ZUS przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji.

Należy zauważyć, że RodzKapOpiekU wprowadza również zmiany w zakresie opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Dofinansowanie w maksymalnej kwocie 400 zł miesięcznie na dziecko, będzie przysługiwało rodzicom, opiekunom prawnym oraz innym osobom, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem. Będzie ono przysługiwało w związku z pobytem nieobjętego rodzinnym kapitałem opiekuńczym dziecka w instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 i będzie polegało na obniżeniu przez podmiot prowadzący taką instytucję miesięcznej opłaty ponoszonej za pobyt (bez wyżywienia, ale z uwzględnieniem zniżek zapewnionych przez podmiot prowadzący). Zmiany wchodzą w życie od 1.4.2022 r.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →