Stan faktyczny

NSA rozpoznał skargę kasacyjną Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. (dalej: Spółka/Fundusz) od wyroku WSA w Warszawie z 3.6.2019 r., II SAB/Wa 145/19, Legalis, w sprawie ze skargi Stowarzyszenia na bezczynność Funduszu w przedmiocie rozpoznania wniosku o udostępnienie informacji publicznej. Zaskarżony wyrok został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania.

Przywołanym wyrokiem WSA zobowiązał Fundusz do rozpoznania wniosku Stowarzyszenia. W sprawie tej Stowarzyszenie zwróciło się o przedstawienie następujących danych:

  1. Informacji o łącznie wypłaconych nagrodach w Spółce w poszczególnych latach: 2017 i 2018;
  2. Informacji o nagrodach wypłaconych w roku 2018 każdemu pracownikowi poprzez podanie imienia, nazwiska, kwoty oraz uzasadnienie przyznania nagrody;
  3. Informacji o łącznie wypłaconych premiach w Spółce w poszczególnych latach: 2017 i 2018;
  4. Informacji o premiach wypłaconych w roku 2018 każdemu pracownikowi poprzez podanie imienia, nazwiska, kwoty oraz uzasadnienie przyznania nagrody.

W odpowiedzi na wniosek Spółka poinformowała, że nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej w trybie ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU).

W swoich ustaleniach WSA wskazał m.in., że Spółka jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej. Jest ona spółką strategiczną Skarbu Państwa, w której wszystkie akcje są jego własnością. Jest on podmiotem dominującym, posiadającym w Spółce kontrolę nad innymi przedsiębiorcami w rozumieniu art. 4 pkt 3 i 4 ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 275; dalej: OchrKonkurU). Spółka spełnia zatem przesłanki określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 DostInfPubU. Niezależnie od tego została ona wskazana w art. 2 pkt. 8 ustawy z 16.12.2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (t.j. Dz.U. 2021 r. poz. 1933; dalej: ZasZarzMieniemPU) jako spółka realizująca misję publiczną. W konsekwencji majątek Spółki powinien podlegać zasadom transparentności i społecznego nadzoru, jak majątek będący własnością pozostałych podmiotów wskazanych w art. 4 ust. 1 DostInfPubU.

W skardze kasacyjnej Spółka wskazała m.in. na naruszenie przepisu art. 149 § 1 pkt 1 w zw. z art. 141 § 4 ustawy z 30.8.2003 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU), polegające na nienależytym wyjaśnieniu podstawy prawnej i faktycznej rozstrzygnięcia zawartego w wyroku.

Orzeczeniu zarzucono także naruszenie art. 4 ust. 1 pkt 5 DostInfPubU przez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że aby dany podmiot był objęty przepisami DostInfPubU wystarczającym jest ustalenie – całkowicie w oderwaniu od charakteru wykonywanych zadań – że dysponuje on majątkiem publicznym lub jest osobą prawną, w której Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, podczas gdy art. 4 ust. 1 in principio DostInfPubU (tj. w części poprzedzającej wyliczenie zawarte w punktach 1-5) jednoznacznie wskazuje, że przepisami ustawy objęte są dwie kategorie podmiotów, a mianowicie „władze publiczne” oraz „inne podmioty wykonujące zadania publiczne”. Stąd też każdy podmiot, który nie jest władzą publiczną, musi wykonywać zadania publiczne, aby zostać objętym obowiązkami wprowadzonymi tym aktem prawnym.

Stanowisko NSA

Uzasadnienie analizowanego wyroku NSA sprowadza się zasadniczo do dwóch kwestii: 1) skuteczności zarzutu wadliwego uzasadnienia wyroku WSA oraz 2) rozważań dotyczących kiedy spółka z udziałem Skarbu Państwa zobowiązana jest do udzielenia informacji publicznej.

NSA uznał, że uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 149 § 1 pkt 1 w zw. z art. 141 § 4 PostAdmU. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest niepełne w stopniu, który uniemożliwia jednoznaczne odtworzenie podstawy prawnej i faktycznej oraz motywów rozstrzygnięcia. Taka wada uniemożliwia kontrolę instancyjną rozstrzygnięcia i niewątpliwie mogła znacząco utrudnić podjęcie merytorycznej polemiki z argumentacją Sądu. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że wadliwość uzasadnienia wyroku może być podstawą skutecznego zarzutu kasacyjnego, jeżeli prowadzi do niezgodnego z prawem załatwienia sprawy (ma pierwszoplanowe znaczenie dla wadliwego końcowego załatwienia sprawy). Ponadto samo uzasadnienie wyroku jest aktem o doniosłym znaczeniu społecznym, a przede wszystkim procesowym. Ma ono dać rękojmię, że sąd będzie starannie zastanawiał się nad rozstrzygnięciem; ma umożliwić wyższej instancji zorientowanie się, czy przesłanki, na których oparł się sąd I instancji są trafne, oraz w razie wątpliwości ma służyć ustaleniu granic powagi rzeczy osądzonej i innych skutków wyroku, a także przekonaniu stron co do trafności motywów wydanego rozstrzygnięcia. Skarżąca kasacyjnie Spółka słusznie podniosła, że analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, iż w odniesieniu do kluczowych dla niniejszej sprawy zagadnień, w szczególności do zakresu podmiotowego podlegania przez Spółkę przepisom DostInfPubU, są w znacznym stopniu arbitralne, bowiem nie zostały poparte wyczerpującą argumentacją.

Ochrona danych osobowych od A do Z w 16 krokach. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Udział Skarbu Państwa w spółce

Zasadnie zarzucono również naruszenie art. 149 § 1 pkt 1 w zw. z art. 141 § 4 PostAdmU w zw. z art. 133 § 1 i w zw. z art. 134 § 1 PostAdmU, ponieważ Sąd I instancji w sposób nieprawidłowy ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie w zakresie okoliczności stanowiących podstawę uznania, że Spółka jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd wskazał, że: „to niewątpliwie spółka strategiczna Skarbu Państwa, w której wszystkie akcje są własnością Skarbu Państwa i w której Skarb Państwa jest podmiotem dominującym, posiadającym, w rozumieniu art. 4 pkt 3 i 4 OchroKonkurU kontrolę nad innymi przedsiębiorcami”. Tym samym Spółka jako osoba prawna spełnia przesłanki określone w części drugiej powołanego art. 4 ust. 1 pkt 5 DostInfPubU.

Sąd I instancji oparł jednak powyższe ustalenie na nieprawidłowym założeniu, które nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Skarb Państwa nie jest jedynym akcjonariuszem Spółki od 2013 r., co wynika ze znajdującego się w aktach sprawy odpisu pełnego z rejestru przedsiębiorców Spółki.

Okoliczność, że Skarb Państwa jest jedynym akcjonariuszem Spółki, była podstawą do zakwalifikowania Spółki jako osoby prawnej, w której Skarb Państwa ma pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów (art. 4 ust. 1 pkt 5 DostInfPubU). W konsekwencji zajęcie prawidłowego stanowiska w bardzo istotnej dla rozstrzygnięcia kwestii kwalifikacji Spółki jako podmiotowo zobowiązanej do udostępniania informacji publicznej wymaga ponownych ustaleń.

W tym zakresie niezbędne może okazać się także ustalenie, czy Spółka realizuje zadania publiczne. Nie jest bowiem wystarczające samo stwierdzenie, że Spółce w art. 2 pkt 8 ZasZarzMieniemPU powierzono realizację misji publicznej. Należy również co najmniej dokonać analizy jej statutu, z którego wynika przedmiot jej działalności. Sąd I instancji tę okoliczność całkowicie pominął. Jednak bez znaczenia dla wyniku sprawy jest to, że jak twierdzi Spółka, posiada jedynie własny majątek. Istotne natomiast może być to, czy majątek ten pochodzi z zadysponowania majątkiem Skarbu Państwa, lub czy podmioty, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 lit. a-c DostInfPubU, mają w Spółce pozycję dominującą w rozumieniu przepisów KSH.

W analizowanym orzeczeniu NSA odniósł się do dwóch ważnych problemów:

  1. Z zakresu postępowania sądowoadministracyjnego: do kwestii konieczności poprawnego sporządzania uzasadnienia wyroków. Jeżeli w uzasadnieniu orzeczenia brak jest logiki i nie można ustalić dlaczego zapadło takie, a nie inne rozstrzygnięcie, to wyrok taki wymyka się kontroli instancyjnej i jako wadliwy nie może pozostać w obrocie prawnym.
  2. Z zakresu prawa do informacji publicznej: do kwestii podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej. Sam udział Skarbu Państwa w spółce nie jest wystarczający dla przyjęcia, że jest ona podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej. Konieczne jest także ustalenie m.in. czy podmiot ten realizuje powierzone mu zadania publiczne i skąd pochodzi majątek na ich realizację.
Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →