Straty na interesach w Rosji można rozliczyć w CIT

Polskie firmy przyłączają się do nakładanych na Rosję sankcji. Czy powstałe z tego powodu straty zaliczą do podatkowych kosztów? Część można rozliczyć na podstawie obecnych przepisów. Eksperci nie mają jednak wątpliwości, że potrzebne są specjalne rozwiązania dla takich przedsiębiorców.

– Wyjście z rosyjskiego rynku, choć moralnie słuszne, wiąże się jednak z poważnymi konsekwencjami finansowymi. Firmy muszą zlikwidować sklepy, zakłady produkcyjne, ponieść koszty zerwanych kontraktów – mówi Katarzyna Dębkowska z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Widmo nacjonalizacji

– Do tego dochodzą straty, które mogą powstać wskutek zapowiadanej przez Putina nacjonalizacji. Firmy muszą liczyć się z tym, że jeśli mają na terytorium Rosji jakiś majątek, np. maszyny produkcyjne, to już go nie odzyskają – mówi Tomasz Olkiewicz, radca prawny, partner współzarządzający w Osborne Clarke.

Jak to rozliczyć podatkowo? Zacznijmy od strat w majątku trwałym.

– Firmy mogą je rozliczyć zgodnie z polskimi regulacjami, jeśli prowadzą biznes w Rosji bezpośrednio lub np. poprzez swój oddział – mówi Magdalena Zamoyska, doradca podatkowy, partner w MDDP. Dodaje, że szansę na podatkowe koszty dają trzy przepisy.

Pierwszy stanowi, że straty w środkach trwałych nie są kosztem CIT w części pokrytej odpisami amortyzacyjnymi. Z tego wniosek, że można rozliczyć niezamortyzowaną część majątku.

Z drugiego wynika, że kosztem są straty powstałe wskutek likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych. Z wyjątkiem tych, które utraciły przydatność na skutek zmiany rodzaju działalności.

Trzeci pozwala rozliczyć koszty zaniechanych inwestycji (w dacie ich zbycia lub likwidacji) firmom, które zrezygnowały z rozpoczętego przedsięwzięcia.

– Z tych przepisów nie mogą skorzystać przedsiębiorcy działający poprzez spółki będące rosyjskimi podatnikami. Oni poniosą straty w udziałach (których wartość teraz maleje) w takich spółkach. Z tego powodu powinni dokonać odpisu aktualizacyjnego w księgach. Taki odpis nie jest jednak podatkowym kosztem – tłumaczy Magdalena Zamoyska.

– Jeśli przedsiębiorca sprzeda takie udziały, może rozliczyć stratę. Nie odliczy jej jednak od dochodów z podstawowej działalności, tylko z zysków kapitałowych – tłumaczy Tomasz Olkiewicz.

Ze sporymi stratami muszą liczyć się też firmy, które wstrzymały eksport towarów. Czy zaliczą je do kosztów, np. wtedy gdy muszą zutylizować niewysłane produkty? Generalnie tak. Na pewno jednak trzeba dokładnie opisać przyczyny i okoliczności powstania straty. Czyli to, że z powodu agresji Rosji na Ukrainę wycofujemy się z rosyjskiego rynku, przyłączając się do ogólnoświatowego bojkotu. Fiskus powinien to zrozumieć.

Kary i odszkodowania

Kolejna sprawa: wydatki związane z rozwiązaniem kontraktu z rosyjskim kontrahentem.

– Umowy z reguły przewidują kary albo odszkodowania za ich zerwanie. Polski przedsiębiorca musi więc liczyć się albo z ich zapłatą, albo sporem sądowym – mówi Tomasz Olkiewicz. Dodaje, że zgodnie z rozporządzeniem Rady UE roszczeń związanych z niewykonaniem umowy nie może dochodzić kontrahent z Rosji, objęty oficjalnymi sankcjami.

Czy jeśli polska firma zapłaci taką karę bądź odszkodowanie, będzie mogła je rozliczyć? Przepisy wyłączają z podatkowych kosztów tylko niektóre ich kategorie. Fiskus kwestionuje jednak też inne.

Potrzebne są ulgi

– Miejmy nadzieję, że wojenne okoliczności złagodzą stanowisko skarbówki – mówi Tomasz Olkiewicz. Podkreśla, że Ministerstwo Finansów powinno przygotować specjalne rozwiązania podatkowe dla firm, które przyłączyły się do sankcji na rosyjski biznes, np. dotyczące kar umownych i odszkodowań. – Fiskus powinien też wyrozumiale podchodzić do rozliczeń takich przedsiębiorców w czasie kontroli – dodaje Magdalena Zamoyska.

– Firmy, które się solidaryzują z Ukrainą, nie powinny tracić na tym podatkowo – podsumowuje Katarzyna Dębkowska.