Kasy zapomogowo-pracownicze wspierają pracowników, ich rodziny a także byłych pracowników, którzy przebywają na emeryturze lub rencie. Dzięki działalności kas mają oni możliwość korzystania z pożyczek pozwalających przetrwać bieżące problemy finansowe lub umożliwiających dokonywanie zakupu dóbr i usług o wyższej wartości bez konieczności zaciągania drogich kredytów komercyjnych. Bardzo ważną rolą kas jest też udzielanie niezbędnego wsparcia w sytuacjach losowych, szczególnie związanych ze śmiercią pracownika lub członka jego rodziny.
Jak obecnie funkcjonują kasy zapomogowo-pożyczkowe
Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 263 ze zm., dalej: ZwZawU) u pracodawców mogą być tworzone kasy zapomogowo-pożyczkowe, których członkami mogą być osoby wykonujące pracę zarobkową, emeryci i renciści bez względu na przynależność związkową. W obecnym stanie prawnym szczegółowe zasady organizowania i działania w zakładach pracy pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych określa Rozporządzenie Rady Ministrów z 19.12.1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy (Dz.U. z 1992 r. Nr 100, poz. 502).
W zakładzie pracy, w którym co najmniej 10 pracowników zadeklaruje gotowość przynależności do pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, mogą zostać one utworzone. O utworzeniu kasy decydują jej założyciele, którzy uchwalają statut i dokonują wyboru organów przewidzianych w statucie.
Nadzór społeczny nad kasami zapomogowo-pożyczkowymi sprawują związki zawodowe. Związki zawodowe bowiem współuczestniczą w tworzeniu korzystnych warunków pracy, bytu i wypoczynku swoich członków oraz reprezentują i bronią ich godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych.
Proponowane zmiany w przepisach o kasach zapomogowo-pożyczkowych
Rząd przygotował projekt ustawy o kasach zapomogowo-pożyczkowych, który jest konsekwencją zmiany ZwZawU, która miała miejsce w 2018 r. W konsekwencji wydania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2.6.2015 r., K 1/13, Legalis rozszerzono krąg uprawnionych do tworzenia oraz wstępowania do związków zawodowych. Pełne prawo do koalicji uzyskały wszystkie osoby świadczące pracę zarobkową. Obok pracowników także osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia, oraz mają takie prawa i interesy związane z wykonywaniem pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy, mogą taki związek utworzyć. Projekt ustawy o kasach zapomogowo-pożyczkowych przewiduje w związku z tym możliwość tworzenie kas przez co najmniej 10 osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy. Dotychczas z takiego uprawnienia mogli korzystać wyłącznie pracownicy.
Osoby wykonujące pracę zarobkową u danego pracodawcy będą mogły utworzyć kasę zapomogowo-pożyczkową, jeżeli gotowość przynależności do niej zadeklaruje co najmniej 10 z tych osób. Osoby te tworzą kasę uchwalając jej statut, potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów i dokonując wyboru organów przewidzianych w tym statucie. Co istotne u jednego pracodawcy będzie mogła działać jedna kasa zapomogowo-pożyczkowa.
Celem kas będzie udzielanie jej członkom pomocy materialnej w formie nieoprocentowanych pożyczek, a w miarę posiadanych środków także zapomóg.
Po stronie pracodawcy utworzenie przez osoby uprawnione kasy zapomogowo-pożyczkowej będzie się wiązało z określonymi obowiązkami. Pracodawca będzie musiał udzielić pomocy poprzez udostępnienie pomieszczeń biurowych, udostępnienie odpowiednio zabezpieczonego miejsca na przechowywanie gotówki oraz dokonywanie na rzecz kas potrąceń wpisowego, miesięcznych wkładów członkowskich i rat pożyczek na listach płac, listach wypłat i zasiłków.
Procedowana ustawa przewiduje zachowanie związków zawodowych jako podmiotu kontrolującego działanie kas zapomogowo-pożyczkowych. Natomiast, jeżeli u pracodawcy nie będzie działała zakładowa organizacja związkowa, kontrolę sprawować będzie rada pracowników lub reprezentacja osób wykonujących pracę zarobkową wyłoniona w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
Projekt ustawy uzupełnia i doprecyzowuje ponadto przepisy dotyczące m.in.: zasad udzielania pożyczki lub zapomogi, możliwości podjęcia uchwały o likwidacji kasy zapomogowo-pożyczkowej z własnej inicjatywy walnego zebrania członków oraz zasad dokonywania rozliczeń kwestii majątkowych w razie likwidacji kasy zapomogowo-pożyczkowej. Przewiduje także możliwość obradowania organów kas zapomogowo-pożyczkowych na posiedzeniach prowadzonych z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej.
Co z działającymi kasami zapomogowymi
Rządowy projekt ustawy przewiduje, że działające na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe staną się kasami zapomogowo-pożyczkowymi w rozumieniu przyjętych w projekcie ustawy przepisów. Oznacza to, że funkcjonujące kasy będą musiały dostosować swoją działalność, a w szczególności brzmienie statutów do zmienianej podstawy prawnej ich funkcjonowania w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Przebieg procesu legislacyjnego
Projekt ustawy wpłynął do Sejmu 14.6.2021 r. (druk nr 1313). Po trzech czytaniach został przyjęty przez Sejm w całości. Ustawę przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu. Projekt ustawy przewiduje, że wejdzie w życie po upływie 30 dni od ogłoszenia.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
