Testament ustny audiowizualny

Cel nowelizacji

Celem nowelizacji jest umożliwienie sporządzenia testamentu ustnego za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk na trwałym nośniku informacji, takich jak nagrania wideo lub głosu spadkodawcy. Sporządzenie testamentu ustnego audiowizualnego będzie możliwe w sytuacjach, gdy: sporządzenie testamentu ustnego w dotychczasowej „zwykłej” formie ustnej może być niemożliwe z powodu braku wystarczającej liczby świadków, którzy mogliby zapamiętać i w ten sposób utrwalić treść testamentu ustnego albo utrudnione jest sporządzenie testamentu w formie pisemnej lub notarialnej, na przykład z uwagi na nagłość zdarzenia powodującego zagrożenie życia. Za wprowadzeniem takiej regulacji do prawa polskiego przemawia umożliwienie testowania jak największej liczbie osób w sytuacji grożącego im niebezpieczeństwa utraty życia.

Testament audiowizualny jako odmiana testamentu ustnego

Testament audiowizualny nie będzie nowym testamentem szczególnym. Ze względu na inny sposób sporządzania będzie odmianą testamentu ustnego, który ma wyróżniać się jedynie formą utrwalenia woli testatora. Testament audiowizualny będzie można sporządzić w tych samych okolicznościach co testament ustny.

Nowe okoliczności sporządzenia testamentu ustnego

Procedowany projekt zakłada, również zmiany w sposobie sporządzenia testamentu ustnego. Zgodnie z nowym brzmieniem w art. 952 § 1 KC, spadkodawca będzie mógł oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków, jeżeli wskutek szczególnych i nagłych okoliczności, uzasadniających obawę rychłej śmierci spadkodawcy, zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub nadmiernie utrudnione. Obecnie do sporządzenia testamentu ustnego wystarczy samo istnienie obawy rychłej śmierci spadkodawcy albo samo istnienie szczególnych okoliczności, wskutek których zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Ustawodawca w procedowanej nowelizacji wprowadził nie tylko połączenie tych przesłanek, ale także wskazał, iż aby sporządzić testament ustny szczególne okoliczności będą musiały wystąpić nagle. Projekt przewiduje, także istotną zmianę w zakresie przepisu art. 952 § 2 i 3 KC, dotyczących stwierdzenia treści „zwykłego” testamentu ustnego. Nowela zakłada, że treść oświadczenia woli spadkodawcy powinna być spisana niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu miesiąca od jego sporządzenia przez jednego ze świadków, z podaniem miejsca i daty złożenia oświadczenia woli, miejsca i daty sporządzenia pisma oraz wskazaniem okoliczności uzasadniających sporządzenie testamentu ustnego. Pismo będą musieli podpisać spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. W porównaniu do obecnego brzmienia przepisu, znacznie skrócony zostanie czas, w którym możliwe będzie spisanie treści oświadczenia testatora. Jednakże, jeśli treść testamentu ustnego nie zostanie stwierdzona w sposób określony w projektowanym art. 952 § 2 KC przed otwarciem spadku, można ją będzie stwierdzić w ciągu trzech miesięcy (a nie jak dotychczas sześciu) od otwarcia spadku wyłącznie przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Zdaniem ustawodawcy, dzięki wprowadzonym zmianom nie będzie wątpliwości, iż stwierdzenie treści testamentu ustnego przez sporządzenie pisma na podstawie art. 952 § 2 KC. możliwe jest tylko za życia spadkodawcy. Po jego śmierci, tj. po otwarciu spadku, jedynym dopuszczalnym sposobem ustalenia treści testamentu ustnego jest jego stwierdzenie przed sądem przez zgodne zeznania świadków.

Testament ustny audiowizualny

Testament ustny audiowizualny, będzie musiał zostać utrwalony za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk na trwałym nośniku informacji, umożliwiającym jego odtworzenie, jednak do jego sporządzenia nie będzie konieczna obecność świadków. Zdaniem ustawodawcy nowa forma testowania ma umożliwić rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci, jak największej grupie osób będących w sytuacji nagłej i zagrażającej jej życiu np. rannej w wypadku samochodowym albo doświadczającej zawału serca, nawet jeżeli brak jest świadków, którzy mogliby zapamiętać i utrwalić lub następczo utrwalić treść takiego testamentu. Utrwalenia rozporządzenia dokonanego w nowej formie będzie mógł dokonać zarówno sam testator jak i inna osoba. Projekt zakłada, iż spadkodawca w oświadczeniu powinien podać miejsce i datę sporządzenia testamentu.

Ważność testamentu audiowizualnego

Każda osoba posiadająca dostęp do trwałego nośnika informacji, na którym utrwalony został testament ustny audiowizualny będzie zobowiązania dostarczyć go do sądu w terminie miesiąca od jego sporządzenia lub 3 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy. Sąd sporządzi protokół z odtworzenia takiego testamentu stosując dotychczasowe przepisy o protokole otwarcia i ogłoszenia testamentu. Nośnik będzie przechowywany w szafie pancernej sądu.

Nowa forma testamentów a ryzyko sfałszowania

Testament audiowizualny jako nowa forma rozporządzenia mieniem na wypadek śmierci może być obarczona dużym ryzykiem sfałszowania jego treści. Zwłaszcza w drodze technologii tzw. deep fake, czyli obróbki audiowizualnej, która polega na łączeniu obrazów i dźwięków przy użyciu sztucznej inteligencji. Dlatego też, ustawodawca zakwalifikował tą formę testamentu do form testamentów szczególnych, a nie zwykłych. W projekcie ujęto, iż środkiem ochrony rzeczywistej woli testatora powinno być dokładne badanie przez sąd jego stanu świadomości i swobody z chwili testowania, a także badanie okoliczności sporządzenia takiego testamentu oraz technicznego sposobu jego sporządzenia. Sąd zbada stan świadomości i swobody testatora w chwili testowania.

Etap legislacyjny

Zgodnie z informacjami Rządowego Centrum Legislacji, projekt jest obecnie na etapie opiniowania. Ustawa ma wejść w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →