Trwa etap opiniowania tzw. ustawy frankowej

Cel proponowanej regulacji

Projekt ustawy stanowi odpowiedź na aktualną sytuację związaną ze znaczną ilością spraw dotyczących umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego rozpoznawanych przez sądy. Ich liczba przełożyła się na czas rozpoznania wszystkich, także innych, spraw przez sądy okręgowe i apelacyjne, godząc tym samym w konstytucyjne prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Dotychczas podjęte przez Ministerstwo Sprawiedliwości działania organizacyjne są – w ocenie projektodawcy – niewystarczające. Uznał on zatem za celowe wyposażenie sądów w instrumenty pozwalające na rozładowanie istniejących zatorów w rozpoznawaniu spraw, które wyniknęły z wpływu w krótkim czasie znacznej liczby spraw dotyczących kredytów frankowych.

Projektowane zmiany

Projektodawca przewidział wprowadzenie zmian odrębną ustawą o charakterze epizodycznym, a nie wyłącznie nowelizacją przepisów KPC. Założył, że ustawa zostanie uchylona wówczas, gdy przestanie być potrzebna, tj. gdy przyniesie zakładane efekty.

Zakres zastosowania ustawy został ograniczony do spraw o roszczenia związane z zawartą z konsumentem umową kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego rozpoznawanych w sądowym postępowaniu cywilnym, jeśli jego stroną jest konsument. Przyjęte rozwiązania mają obejmować wszystkie wskazane sprawy, bez względu na sformułowanie żądania pozwu, ani na to, która strona (kredytobiorca czy kredytodawca) występuje po stronie powodowej.

Uzasadniając powyższe ograniczenie przedmiotowe w uzasadnieniu projektu ustawy podkreślono, że zdecydowana większość zagadnień prawnych występujących w sprawach dotyczących kredytów frankowych została już wyjaśniona w orzecznictwie TSUE oraz SN. Natomiast tego kryterium nie spełniają sprawy dotyczące kredytów walutowych inne niż kredyty denominowane i indeksowane, kredyty waloryzowane do innych walut obcych, sprawy dotyczące kredytów w PLN (WIBOR + marża), ani sprawy dotyczące sankcji kredytu darmowego, dlatego też nie zostały one objęte projektem ustawy.

Projektodawca przyjął nadto, że ustawa nie znajdzie zastosowania do spraw o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek spełnienia świadczeń z umowy kredytu oraz o uzgodnienie z rzeczywistym stanem prawnym treści księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której zabezpieczone zostały wierzytelności o spełnienie świadczeń z takiej umowy.

Z uwagi na ograniczenie podmiotowe, ustawa nie znajdzie zastosowania w sprawach dotyczących umów zawartych przez osoby prawne i jednostki organizacyjne mające zdolność prawną, jak również zawartych przez osoby fizyczne działające jako przedsiębiorcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Nadto, nie znajdzie ona zastosowania, jeśli stroną postępowania nie jest konsument.

Powództwo konsumenta w sprawach objętych zastosowaniem ustawy ma być wytaczane wyłącznie przed sąd, w którego okręgu powód ma miejsce zamieszkania, a jeżeli nie mieszka w Polsce, według ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce. Przelew wierzytelności pozostanie bez wpływu na właściwość sądu, a pozew ma zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania konsumenta.

Projektodawca przewidział, że z chwilą doręczenia pozwanemu pozwu wniesionego przez konsumenta wstrzymaniu z mocy prawa ulegnie obowiązek spełniania przez konsumenta świadczeń wynikających z umowy kredytu, które nie będzie uznawane za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy kredytu. Pozwany nie będzie mógł rozwiązać z tego tytułu umowy ani zgłosić lub udostępnić informacji o niespełnieniu świadczeń m.in. bankom, instytucjom pożyczkowym czy kredytowym.

Wprowadzenie powyższego rozwiązania projektodawca uzasadnił dążeniem do odciążenia sądów. Podkreślił, że obecny – korzystny dla konsumentów – kierunek orzecznictwa uzasadnia wprowadzenie instrumentu skutkującego automatycznym zrealizowaniem skutku osiąganego dotąd w wyniku orzeczeń w przedmiocie zabezpieczenia.

Kolejne odstępstwa od zasad ogólnych obejmują umożliwienie sądowi rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym również, gdy strona złożyła wniosek o wysłuchanie jej na rozprawie, a także wniosek o przeprowadzenie rozprawy w postępowaniu przed sądem II instancji.

W zakresie postępowania dowodowego przewidziano, że sąd będzie mógł przesłuchać świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego pomimo złożenia sprzeciwu, o którym mowa w art. 263¹ KPC, jak również przesłuchać strony przez złożenie zeznań na piśmie.

Projekt ustawy przewiduje również modyfikację zasad dotyczących procesowego zarzutu potrącenia, zastosowanie art. 203¹ § 1 i 2 KPC ma być wyłączone. W sprawach kredytów frankowych przedmiotowy zarzut będzie mógł zostać podniesiony aż do zamknięcia rozprawy przed sądem II instancji, natomiast jeśli sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, do wydania wyroku przez ten sąd.

Dodatkowo, w projekcie przewidziano uprawnienie pozwanego do dochodzenia roszczenia wzajemnego, jeżeli powód dochodzi należności wynikających z nieważności umowy kredytu, a umowa okazała się nieważna. Ma być ono realizowane przez zgłoszenie wniosku zawierającego żądanie rozliczenia wzajemnego roszczenia stron wynikającego z nieważności umowy i orzeczenie o ich różnicy poprzez jej zasądzenie. Co do zasady przedmiotowy wniosek będzie mógł zostać zgłoszony do zamknięcia rozprawy przed sądem I instancji, a za zgodą powoda – aż do zamknięcia rozprawy przed sądem II instancji. Od wniosku ma być pobierana połowa opłaty należnej od pozwu. Do wniosku odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy o pozwie, a jego zgłoszenie nie wpłynie na właściwość sądu.

W razie odrzucenia pozwu, umorzenia postępowania albo oddalenia powództwa w całości, sąd umorzy postępowanie wywołane wnioskiem, a opłata sądowa zostanie zwrócona w całości.

W projekcie ustawy przewidziano, że wyrok sądu I instancji zasądzający świadczenie pieniężne na rzecz konsumenta staje się wykonalny z chwilą ogłoszenia, a jeżeli został wydany na posiedzeniu niejawnym – z chwilą doręczenia pozwanemu.

Projektodawca przewidział, że sąd ma zwracać powodowi z urzędu połowę uiszczonej opłaty od pozwu cofniętego także po rozpoczęciu posiedzenia, na które sprawa została skierowana, jeżeli cofnięcie to nastąpiło nie później, niż 6 miesięcy wejścia w życie ustawy. Zasadniczo natomiast zwrot ten następuje w przypadku cofnięcia pisma przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana, zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 959; dalej: KSCU).

Analogiczne rozwiązanie wprowadzono w zakresie cofnięcia apelacji oraz skargi kasacyjnej, również po przyjęciu jej do rozpoznania.

Nowelizacji ma ulec art. 79 ust. 1 pkt 2 KSCU – sąd zwróci stronie trzy czwarte opłaty od apelacji w przypadku jej cofnięcia, jeżeli w toku postępowania przed sądem II instancji zawarto ugodę przed mediatorem.

Zasadniczo przepisy projektowanej ustawy mają być stosowane także do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem jej wejścia w życie.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia.

Etap legislacyjny

Opiniowanie projektu ustawy (nr projektu Ud184).

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →