Trwają prace nad wprowadzeniem nowej instytucji – rękojmi konsumenckiej

Przyczyna wprowadzenia zmian

Prowadzone prace legislacyjne związane są z koniecznością wdrożenia do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z 20.5.2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 136, s. 28), zwanej też dyrektywą towarową.

Zasadniczym celem przedmiotowej dyrektywy jest przyczynianie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego i zapewnianie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, w szczególności przez ustanowienie wspólnych przepisów dotyczących niektórych wymagań w odniesieniu do umów sprzedaży, zawartych między sprzedawcą a konsumentem, w tym przepisów dotyczących zgodności towarów z umową, środków ochrony prawnej przysługujących w przypadku braku takiej zgodności, sposobów korzystania z tych środków, a także gwarancji handlowych.

Projektowane zmiany

Obowiązująca regulacja w zakresie rękojmi za wady znajduje się w KC. Zasadniczo jest ona wspólna dla konsumentów oraz przedsiębiorców. Ustawodawca przewidział jednak pewne odmienności, wynikające ze szczególnego statusu przysługującego konsumentom. Wśród nich wymienić można m.in. domniemanie istnienia wady fizycznej w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego przy sprzedaży konsumenckiej (art. 556² KC), możliwość żądania zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady – wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany – usunięcia wady (art. 560 § 2 KC), czy też inne zasady przedawnienia roszczeń (art. 568 § 2 KC).

W projekcie ustawy przewidziano natomiast wyłączenie stosowania przepisów KC o rękojmi przy sprzedaży w stosunku do konsumentów i odrębne uregulowanie tej materii. We wprowadzanych przepisach nie posłużono się pojęciem rękojmi, ale pozostawiono je w tytule rozdziału celem podkreślenia analogii do odpowiednich przepisów KC.

W uzasadnieniu projektu ustawy podkreślono, że konsekwencją niestosowania w obrocie konsumenckim przepisów KC o rękojmi i braku odrębnego uregulowania tej kwestii w projektowanych przepisach jest określanie terminu przedawnienia roszczenia konsumenta na zasadach ogólnych (art. 118 i n. KC). W wyniku nowelizacji termin przedawnienia wszystkich roszczeń konsumenta (realizowanych sekwencyjnie) będzie jednolity. Pozwoli to zagwarantować odpowiedni poziom ochrony konsumenta, przyczyniając się zarówno do ograniczania wprowadzania na polski rynek towarów wadliwych, jak i do motywowania sprzedawców towarów do sprawnej realizacji zgłoszeń dotyczących wadliwości towaru.

Zakres przedmiotowy projektowanych przepisów dotyczy umów zobowiązujących do przeniesienia własności towaru na konsumenta. W projekcie wprowadzono definicję zgodności towaru z umową. Przyjęcie takiego rozwiązania stanowi odejście od instytucji wady fizycznej i prawnej. Podyktowane jest ono potrzebą dostosowania prawa polskiego do rozwiązań przyjętych w implementowanej dyrektywie.

Zgodnie z projektowanymi zmianami towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności jego:

1. Opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
2. Przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy, i który przedsiębiorca zaakceptował.

Aby towar został uznany za zgodny z umową, powinien:

1. Nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
2. Być dostarczany z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
3. Być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru;
4. Występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju, i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że:
   • nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu, i oceniając rozsądnie, nie mógł o nim wiedzieć,
   • przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób,
   • publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy.

Projektodawca przewidział wyłączenie odpowiedzialności przedsiębiorcy (sprzedawcy), jeżeli konsument został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową, oraz najpóźniej w chwili zawarcia umowy wyraźnie i odrębnie zaakceptował on brak konkretnej cechy towaru.

W projektowanych przepisach określono również czasowe granice odpowiedzialności przedsiębiorcy z tytułu rękojmi oraz zakres przeniesienia ciężaru dowodu. Wydłużono okres, w którym ciężar dowodu zgodności towaru z umową zostaje przeniesiony na przedsiębiorcę z roku do dwóch lat od chwili dostarczenia towaru.

Odmiennie określono także prawa konsumenta z tytułu rękojmi i skorelowane z nimi obowiązki przedsiębiorcy. Przede wszystkim wprowadzona została hierarchia środków ochrony konsumenta. W pierwszej kolejności będzie miał on prawo domagać się przywrócenia zgodności towaru z umową przez jego naprawę lub wymianę. Dopiero w dalszej kolejności, o ile naprawa czy też wymiana okażą się m.in. nieopłacalne, konsument będzie mógł skorzystać z kolejnych uprawnień, tzn. żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy.

Ocena projektowanej regulacji

Cel procedowanych zmian, tj. zwiększenie ochrony konsumentów, należy ocenić pozytywnie. Istotne znaczenie ma natomiast sposób, w jaki ostatecznie zostaną wprowadzone. Należy mieć na uwadze, że państwa członkowskie zobowiązane były do przyjęcia przepisów implementujących dyrektywę towarową do 1.7.2021 r., z mocą od 1.1.2022 r. Być może z tego wynika krótkie vacatio legis projektowanej ustawy, wynoszące 14 dni od dnia ogłoszenia.

Etap legislacyjny

Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw odbyło się na posiedzeniu Sejmu 16.9.2022 r. (Druk nr 2425).

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →